Dorosły w przestrzeniach życia. Między zobowiązaniami osoby a społecznymi wyzwaniami roli
DOI:
https://doi.org/10.12775/RA.2025.010Słowa kluczowe
aktywność edukacyjna w dorosłości, rozwój w dorosłości, uczenie się ról społecznych, sfera osobowa, przestrzeń publicznaAbstrakt
W tekście zwrócono uwagę na przenikające się ujęcia interpretacyjne uczenia się w dorosłości, przyjmując, że płaszczyzną prowadzonych rozważań będzie szeroko rozumiana aktywność rozwojowa dorosłego. Podejmujący ją podmiot, z jednej strony realizując siebie, stara się wypełniać określone zobowiązania jednostkowe, przynależne najczęściej sferze osobowej, a z drugiej strony staje on przed wyzwaniem podjęcia różnych ról społecznych, których pełnienie i aktualizacja są możliwe jedynie w przestrzeni publicznej i wymagają wykazania się często nową, a przynajmniej odmienną od dotychczas praktykowanej, aktywnością edukacyjną.
Bibliografia
Arendt, H. (2000). Kondycja ludzka [The human condition]. Warszawa: Aletheia.
Bardziejewska, M. (2005). Okres dorastania. Jak rozpoznać potencjał nastolatków [Adolescence. How to identify adolescent potential]. In A. Brzezińska (Ed.), Psychologiczne portrety człowieka [Pychological portaits of humans]. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Baumeister, R. F. (2011). Zwierzę kulturowe. Między naturą a kulturą [Cultural animal. Between nature and culture]. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Bilewicz, M. (2016). (Nie)pamięć zbiorowa Polaków jako skuteczna regulacja emocji [Poles’ collective (non)memory as an effective emotion regulation]. Teksty Drugie [Second Texts], 6, 52–67. https://doi.org/10.18318/td.2016.6.4
Boski, P. (2009). Kulturowe ramy zachowań społecznych. Podręcznik psychologii międzykulturowej [Cultural frameworks of social behaviours. A coursebook on intercultural psychology]. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, Academica Wydawnictwo SWPS.
Brzezińska, A. (2005). Jak myślimy o rozwoju człowieka [How we think about human development]. In A. Brzezińska (Ed.), Psychologiczne portrety człowieka [Psychological portaits of humans]. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Brzezińska, A. (2006). Dzieciństwo i dorastanie: korzenie tożsamości osobistej i społecznej [Childhood and adolescence: Roots of personal and social identities]. In A. W. Brzezińska, A. Hulewska, & J. Słomska (Eds.), Edukacja regionalna [Regional education] (pp. 47–77). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Brzezińska, A. (2017). Tożsamość u progu dorosłości. Wizerunek uczniów szkół ponadgimnazjalnych [Identity at the threshold of adulthood. Image of upper-secondary students]. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Społecznych, Adam Mickiewicz University in Poznań.
Cichocki, P. (2013). Wąskie i szerokie koncepcje sfery publicznej [Narrow and broad concepts of the public sphere]. Opuscula Sociologica, 3(1), 5–16.
Ciechanowska, D. (2012). Uczenie się głębokie jako efekt studiowania [Deep learning as an effect of academic learning]. In D. Ciechanowska (Ed.), Uwarunkowania efektów kształcenia akademickiego [Conditions of academic learning outcomes] (pp. 11–129). Szczecin: Pedagogium.
Dubas, E. (2017). Uczenie się z własnej biografii jako egzemplifikacja biograficznego uczenia się [Learning from one’s own biography as an example of biographical learning]. Nauki o Wychowaniu. Studia interdyscyplinarne [Education sciences. Interdisciplinary studies], 4(1).
Easton, D. (1965). A systems analysis of political life. New York: Wiley and Sons Inc.
Futuyma, D. J. (2008). Ewolucja [Evolution]. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Gierszewski, D. (2017). Edukacja obywatelska w przestrzeni lokalnej [Civic education in the local space]. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Górniewicz, J. & Rubacha, K. (1993). Samorealizacja a uzdolnienia twórcze młodzieży. Przegląd koncepcji i studium empiryczne [Self-realization and creative talents of adolescents]. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Hyman, H. H. (1969). Political socialization. A study in psychology of political Behavior. New York: The Free Press.
Jančina, M. (2016). Autonarracja jako metoda badania autokreacj [Self-narration as a method of studying self-creation]. Psychologia Rozwojowa [Developmental psychology], 21(2), 27–40.
Jančina, M. & Kubicka, D. (2014). Kierowanie własnym rozwojem. Kontekst teoretyczny zjawiska [Managing one’s own development: Theoretical context of the phenomenon]. Psychologia Rozwojowa [Developmental psychology], 19(4), 31–48.
Jennings, M. K. & Niemi, R. G. (1974). Political character of adolescence. The influence of families and schools. Princeton: Princeton University Press.
Kaplan, H., Hill, K., Lancaster, J., & Hurtado, A. M. (2000). A theory of human life history evolution: Diet, intelligence, and longevity. Evolutionary anthropology, 9(4).
Kargul, J. (2005) Obszary pozaformalnej i nieformalnej edukacji dorosłych. Przesłanki do budowy teorii edukacji całożyciowej [Exploring non-formal and informal adult education: Rationale for a lifelong learning theory]. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP.
Kielar, M. B. (2015). Rozwój osób dorosłych w świetle teorii konstruktywistyczno-rozwojowej [Adult development through the lens of constructivist-developmental theory]. Pedagogika Społeczna [Social pedagogy], 56(2), 53–70.
Kielar, M. B. (2017). Praktyka obierania perspektyw jako instrument rozwoju [Perspective-taking as a tool for development]. Rocznik Andragogiczny [The Andragogy Yearbook], 24, 41–60.
Krawczak, E. (2006). Antropologia kulturowa. Klasyczne kierunki, szkoły i orientacje [Cultural anthropology: Classical directions, schools, and orientations]. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Levinson, D. J., Darrow, C. N., & Klein, E. B. (1978). The seasons of a man’s life. New York: Ballantine Books.
Makowski, G. (2011). Nieformalna edukacja obywatelska – czyli nowa-stara rola biblioteki publicznej [Informal civic education: The new-old role of the public library]. In G. Makowski & F. Pazderski (Eds.), Inspirator obywatelski. Przewodnik po nieformalnej edukacji obywatelskiej w bibliotekach publicznych i nie tylko [The civic inspirer. A guide to informal civic education at (and not only) public libraries]. Warszawa.
Marquand, D. (2004). Decline of the public: The hollowing-out of citizenship. Cambridge: Polity Press.
Maslow, A. H. (1986) W stronę psychologii istnienia [Toward a psychology of being], Warszawa: PAX.
May, R. (1995). O istocie człowieka. Szkice z psychologii egzystencjalnej [The discovery of being. Writings in existential psychology]. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
McAdams, D. P. (2015). The art and science of personality development. New York: Guilford Press.
Merleau-Ponty, M. (1996) Widzialne i niewidzialne [The visible and the invisible]. Warszawa: Fundacja Aletheia.
Nowak, M., & Pluciński, P. (2011). Problemy ze sferą publiczną. O pożytkach z partykularnych rozstrzygnięć [Challenges in the public sphere: The benefits of particularistic decisions]. In M. Nowak & P. Pluciński (Eds), O miejskiej sferze publicznej. Obywatelskość i konflikty o przestrzeń [On the urban public sphere: Citizenship and spatial conflicts]. Kraków: Ha!art.
Oakeshott, M. (2019). Polityka wiary i polityka sceptycyzmu [The politics of faith and the politics of skepticism]. Warszawa: Fundacja Aletheia.
Olejnik, M. (2017). Kategoria rozwoju w psychologii life-span i jej metodologiczne implikacje [The category of development in life-span theory and its methodological implications]. Psychologia rozwojowa [Developmental psychology], 22(3), 25–34.
Paluch, A. K. (1991). Mistrzowie antropologii społecznej [Masters of social anthropology]. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Pietrasiński, Z. (1991). Rozwój człowieka dorosłego [Adult development]. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Wiedza Powszechna.
Pietrasiński, Z. (2009). Ekspansja pięknych umysłów. Nowy renesans, ożywcza autokreacja [The expansion of beautiful minds: A new renaissance and invigorating self-creation]. Warszawa: Wydawnictwo CiS.
Ponczek, E. (2017). Mityzacja pamięci zbiorowej a sprawowanie władzy politycznej w sytuacji uobecniania się konfliktów [The mythicization of collectve memory and political power during emerging conflicts]. Transformacje [Transformations], 1–2(92–93), 333–346.
Przetacznik-Gierowska, M. (2019). Zasady i prawidłowości psychicznego rozwoju człowieka [Principles and regularities of human psychological development]. In M. Przetacznik-Gierowska & M. Tyszkowa (Eds.), Psychologia rozwoju człowieka 1 [The psychology of human development 1] (pp. 57–84). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Rawls, J. (1994). Teoria sprawiedliwości [A theory of justice]. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Rogers, C. (2002). O stawaniu się osobą [On becoming a person]. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
Sennett, R. (2009). Upadek człowieka publicznego [The fall of public man]. Warszawa: Wydawnictwo Literackie Muza.
Shipton, M. (2018). The Politics of Youth in Greek Tragedy. Gangs of Athens. London: Bloomsbury Academic.
Sikora, M. (2014). Modele sfery publicznej w świetle współczesnych problemów społecznych [Models of the public sphere in the light of contemporary societal problems]. Filo-Sofija, 24, 43–63.
Strelau, J. (2004). Pięcioczynnikowy model osobowości [The five-factor model of personality]. In J. Strelau (Ed.), Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 2: Psychologia ogólna [Psychology. Academic coursebook, vol. 2: General psychology] (pp. 546–559). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Pobrania
Opublikowane
Wersje
- 2025-06-03 - (2)
- 2025-05-20 - (1)
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Dr Krzysztof Pierścieniak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 32
Liczba cytowań: 0
