Preprinty
Doświadczany lęk i sposoby radzenia sobie a adherencja u pacjentów z miastenią
Weronika Jung-Plath1, Marcelina Skrzypek-Czerko1, Agata Zdun-Ryżewska2, Małgorzata Bilińska3
1 Zakład Pielęgniarstwa Neurologicznego i Psychiatrycznego, Instytut Pielęgniarstwa i Położnictwa, Gdański Uniwersytet Medyczny
2 Zakład Badań nad Jakością Życia, Katedra Psychologii, Wydział Nauk o Zdrowiu z Instytutem Medycyny Morskiej i Tropikalnej, Gdański Uniwersytet Medyczny
3 Katedra Neurologii Dorosłych, Uniwersyteckie Centrum Kliniczne w Gdańsku
Streszczenie
Wstęp. Miastenia jest rzadką chorobą przewlekłą o podłożu immunologicznym, związaną z zaburzeniem złącza nerwowo-mięśniowego. Cechuje się ona zmiennością objawów klinicznych. Miastenię możemy podzielić na dwa typy: oczną oraz uogólnioną. Pacjenci z tą jednostką chorobową borykają się z poczuciem lęku, które wynika z obrazu klinicznego i ciężkości przebiegu choroby. Stosują różnorodne strategie radzenia sobie z występującym napięciem. W tej grupie chorych istotne znaczenie dla funkcjonowania pacjentów i skuteczności farmakoterapii ma adherencja, czyli przestrzeganie zaleceń terapeutycznych.
Cel. Celem pracy jest przedstawienie sposobów radzenia sobie z doświadczanym lękiem oraz wpływ tego zjawiska na adherencję u pacjentów z miastenią.
Materiał i metody. Badanie przeprowadzono w grupie 67 pacjentów z MG. Większość stanowiły kobiety. Wykorzystano analizę piśmiennictwa oraz sondaż diagnostyczny. Do narzędzi badawczych należał autorski kwestionariusz ankiety, składający się z trzech części oraz pięć standaryzowanych skal.
Wyniki. Przeprowadzone badanie wykazało, że można zaobserwować większy poziom lęku u osób z postacią uogólnioną miastenii. Co może się wiązać z większymi ograniczeniami w przypadku tej postaci choroby. U pacjentów z miastenią dominuje emocjonalny sposób radzenia sobie, co według literatury jest najmniej skutecznym sposobem. U chorych dominuje średni poziom adherencji, co świadczy o tym, że pacjenci zdają sobie sprawę z konieczności stosowania się do zaleceń lekarskich.
Wnioski. Badani charakteryzują się średnim poziomem adherencji. Wykazano istotną korelację między stopniem natężenia lęku a poziomem adherencji. Wraz ze wzrostem poziomu leku, maleje stopień przestrzegania zaleceń terapeutycznych. Pacjenci z miastenią stosujący strategię odwracania uwagi cechują się wyższym poziomem adherencji. Z kolei w przypadku strategii ucieczkowej pacjenci z MG przestrzegają zaleceń terapeutycznych w mniejszym stopniu. Czas trwania choroby nie ma związku z poziomem lęku czy stosowaniem strategii radzenia sobie z napięciem poprzez zajmowanie się czymś innym lub zaprzestaniem działań. (PNN 2024;13(4):131–138)
Słowa kluczowe: adherencja, lęk, radzenie sobie, miastenia rzekomoporaźna
Bibliografia:
[1] Kozyra B., Opio M. Cecha lęku i jej konsekwencje u chorych na miastenię gravis. Neuropsychiatr Neuropsychol. 2021;16(3–4):168–175.
[2] Jayam Trouth A., Dabi A., Solieman N., Kurukumbi M., Kalyanam J. Myasthenia gravis: a review. Autoimmune Dis. 2012:2012:874680.
[3] Salsabila K., Mutiara H., Hanriko R. Miastenia Gravis: Etiologi, Patofisiologi, Manifestasi Klinis, Penegakkan Diagnosis dan Tatalaksana. Medula. 2023;13(1):115–121.
[4] Dresser L., Wlodarski R., Rezania K., Soliven B. Myasthenia Gravis: Epidemiology, Pathophysiology and Clinical Manifestations. J Clin Med. 2021;10(11):2235.
[5] Bubuioc A.M., Kudebayeva A., Turuspekova S., Lisnic V., Leone M.A. The epidemiology of myasthenia gravis. J Med Life. 2021;14(1):7–16.
[6] Bilińska M., Sitek E.J. Jakość życia i akceptacja choroby w miastenii. Post Psychiatr Neurol. 2007;16(2):139–143.
[7] Jung-Plath W., Skrzypek-Czerko M., Bilińska M., Zdun-Ryżewska A. Assessment of the Myasthenia Gravis Patients’ Quality of Life. J Neurol Neurosurg Nurs. 2023;12(2):74–83.
[8] Ybarra M.I., Kummer A., Frota E.R., Oliveira J.T., Gomez R.S., Teixeira A.L. Psychiatric disorders in myasthenia gravis. Arq Neuropsiquiatr. 2011;69(2A):176–179.
[9] Brola W., Ziomek M., Czernicki J. Zespół zmęczenia w przewlekłych chorobach neurologicznych. Neurol Neurochir Pol. 2007;41(4):340–349.
[10] Rozmilowska I.M., Adamczyk-Sowa M.H., Czyzewski D. The Myasthenia Gravis-specific Activities of Daily Living scale as a useful outcome measure and in routine clinical management in Polish patients. Neurol Neurochirur Pol. 2018;52(3):368–373.
[11] Rozmilowska I., Adamczyk-Sowa M., Pierzchala K., Czyzewski D. Validity and reliability of the Polish version of myasthenia gravis — Quality of life questionnaire — 15 item. Neurol Neurochir Pol. 2017;51(4):311–318.
[12] Zigmond A.S., Snaith R.P. The hospital anxiety and depression scale. Acta Psychiatr Scand. 1983;67(6):361–370.
[13] Juczyński Z. Narzędzia pomiaru w promocji i psychologii zdrowia. Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, Warszawa 2001.
[14] Kubica A., Kosobucka A., Michalski P. i wsp. Skala adherence w chorobach przewlekłych — nowe narzędzie do badania realizacji planu terapeutycznego. Folia Cardiol. 2017;12(1):19–26.
[15] Dudek D., Siwek M. Współistnienie chorób somatycznych i depresji. Psychiatria. 2007;4(1):17–24.
[16] Su Y., Wang X., Xing Y. et al. The analysis of factors affecting medication adherence in patients with myasthenia gravis: a cross-sectional study. Ther Adv Neurol Disord. 2024;17:17562864231206877.
[17] Vitturi B.K., Pellegrinelli A., Valerio B.C.O. Medication adherence in patients with myasthenia gravis in Brazil: a cross-sectional study. Acta Neurol Belg. 2020;120(1):83–89.
[18] Kardas P., Lewek P., Matyjaszczyk M. Determinants of patient adherence: a review of systematic reviews. Front Pharmacol. 2013;4:91.
[19] Yu J., Xie L., Chen S. et al. Social support and medication adherence among adult myasthenia gravis patients in China: the mediating role of mental health and self-efficacy. Orphanet J Rare Dis. 2024;19(1):143.