Ocena terapii neurologopedycznej pacjentki z dyzartrią ataktyczno-spastyczną oraz dysfagią neurogenną w przebiegu stwardnienia rozsianego
DOI:
https://doi.org/10.15225/PNN.2025.14.2.6Słowa kluczowe
dysartria, dysfagia, stwardnienie rozsiane, neurologopeda, terapiaAbstrakt
Wstęp. Stwardnienie rozsiane, w którym stale dochodzi do uszkodzeń Ośrodkowego Układu Nerwowego w wyniku przewlekłej demielinizacji jest jedną z najczęstszych przyczyn dysfagii neurogennej. Brak odpowiedniego postępowania u chorych z dysfagią i osłabieniem mięśni odpowiedzialnych za połykanie może doprowadzić do aspiracji pokarmu lub płynów do dróg oddechowych, czego konsekwencją może być zachłystowe zapalenie płuc.
Cel. Celem pracy była ocena terapii neurologopedycznej pacjentki z dyzartrią ataktyczno-spastyczną oraz dysfagią neurogenną w przebiegu stwardnienia rozsianego. W terapii dysfagii priorytetem była poprawa pracy podniebienia miękkiego i pierścienia zwierającego gardło.
Opis przypadku. Pacjentka, lat 52, chorująca na stwardnienie rozsiane od 28 lat. Dysfagia neurogenna — wynik testu EAT-10 =16 pkt a testu DYMUS =9 pkt. Słaba kontrola oralna z wyciekiem śliny i płynów do gardła przed wyzwoleniem odruchu połykania. Okresowo wyciek z nosa podczas picia spowodowany niewydolnością podniebienia miękkiego i nieszczelnością zwarcia podniebienno-gardłowego. Incydentalnie kaszel i dławienie się po połknięciu pokarmów stałych w wyniku opóźnionego odruchu połykania. Uczucie przeszkody w gardle i bólu podczas przełykania oraz konieczność kilkukrotnego przełknięcia kęsa spowodowana niewydolnością podniebienia miękkiego i zaburzeniami otwarcia górnego zwieracza przełyku. W mowie realizacyjnej występują zaburzenia o charakterze dyzartrii mieszanej (ataktyczno-spastycznej) tzw. mowa skandowana, wybuchowa (obserwuje się nieregularność objawów).
Dyskusja. Zdobyta wiedza i umiejętności radzenia sobie z zaburzeniami połykania i dysartrią pozwalają pacjentom na odtworzenie w możliwie jak najpełniejszym zakresie fizjologicznych warunków połykania i formułowania wyrazów. Wczesne rozpoznanie dysfagii i dysartrii w stwardnieniu rozsianym pozwala na wdrożenie postępowania terapeutycznego poprawiającego funkcje prymarne i artykulację dźwięków co wpływa nie tylko na jakość życia pacjentów, ale też minimalizację ryzyka powikłań zaburzeń.
Wnioski. W wyniku terapii doszło do poprawy napięcia mięśni ust i policzków, ruchów w obrębie jamy ustnej oraz czucia dotykowego i termicznego. Podczas powtórnego badania oddychania, średni wynik czasu fonacji w trzech próbach był bliski dolnej granicy normy i wyniósł 19 sekund (o 4 sekundy więcej). Nastąpiło wydłużenie fazy wdechowej i wydechowej, czasu fonacji oraz polepszenie koordynacji aparatu mowy z oddechowo-fonacyjnym. Dzięki pracy nad melodią i akcentem nastąpiła poprawa prozodii. (PNN 2025;14(2):91–100)
Bibliografia
[1] Lassmann H. Multiple sclerosis: lessons from molecular neuropathology. Exp Neurol. 2014;262(A):2–7.
[2] Herndon R.M. (Ed.), Multiple Sclerosis: Immunology, Pathology, and Pathophysiology. Demos, New York 2003.
[3] Polman C.H., Reingold S.C., Banwell B. et al. Diagnostic criteria for multiple sclerosis: 2010 revisions to the McDonald criteria. Ann Neurol. 2011;69(2):292–302.
[4] Prusiński A. Neurologia praktyczna (wyd. 3). Wyd. Lekarskie PZWL, Warszawa 1998.
[5] Potemkowski A. Stwardnienie rozsiane w świecie i w Polsce — ocena epidemiologiczna. Aktualn Neurol. 2009;9(2):91–97.
[6] Selmaj K. Stwardnienie rozsiane — kryteria diagnostyczne i naturalny przebieg choroby. Pol Przegl Neurol. 2005;1(3):99–105.
[7] Lucchinetti C., Brück W., Parisi J., Scheithauer B., Rodriguez M., Lassmann H. Heterogeneity of multiple sclerosis lesions: implications for the pathogenesis of demyelination. Ann Neurol. 2000;47(6):707–717.
[8] Minczakiewicz E. Logopedia. Wybrane zagadnienia z materiałami do ćwiczeń. Wyd. Naukowe WSP, Kraków 1990.
[9] Gatkowska I. Diagnoza dyzartrii u dorosłych w neurologii klinicznej. Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2012.
[10] Duffy J.R. Motor speech disorders: substrates, differential diagnosis, and management (2nd ed.). Elsevier Mosby, St. Louis 2005.
[11] Jauer-Niworowska O. Zaburzenia dyzartryczne — próba przedstawienia patomechanizmu. Wybrane problemy diagnozy. W: Porayski-Pomsta J. (Red.), Studia Pragmalingwistyczne. Instytut Polonistyki Stosowanej Wydziału Polonistyki UW, Warszawa 2012;4:39–52.
[12] Farias A.S., Pradella F., Schmitt A., Santos L.M., Martins-de-Souza D. Ten years of proteomics in multiple sclerosis. Proteomics. 2014;14(4–5):467–480.
[13] Litwin M., Pietrzyk I. Diagnoza i terapia dysfagii. Film instruktażowy. Komlogo, Gliwice 2013.
[14] Budrewicz S., Słotwiński K., Madetko N., Koszewicz M. Zaburzenia połykania w chorobach układu nerwowego — diagnostyka i leczenie. Pol Przegl Neurol. 2018;14(1):28–34.
[15] Śliwińska-Kowalska M., Niebudek-Bogusz E. (Red.), Rehabilitacja zawodowych zaburzeń głosu. Poradnik dla nauczycieli. Wyd. Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera, Łódź 2019.
[16] Belafsky P.C., Mouadeb D.A., Rees C.J. et al. Validity and reliability of the Eating Assessment Tool (EAT-10). Ann Otol Rhinol Laryngol. 2008;117(12):919–924.
[17] Bergamaschi R., Crivelli P., Rezzani C. et al. The DYMUS questionnaire for the assessment of dysphagia in multiple sclerosis. J Neurol Sci. 2008;269(1–2):49–53.
[18] Masgutowa S., Regner A. Rozwój mowy dziecka w świetle integracji sensomotorycznej. Wyd. Continuo, Wrocław 2009.
[19] Panasiuk J. Diagnoza logopedyczna w przebiegu chorób neurologicznych u osób dorosłych. W: Czaplewska E., Milewski S. (Red.), Diagnoza logopedyczna. Podręcznik akademicki. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Sopot 2012;263–324.
[20] Jauer-Niworowska O. Dyzartria nabyta. Diagnoza logopedyczna i terapia osób dorosłych. Wyd. Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa 2009.
[21] Tłokiński W. Zaburzenia mowy o typie dysartrii. W: Gałkowski T., Szeląg E., Jastrzębowska G. (Red.), Podstawy neurologopedii. Podręcznik akademicki. Opole 2005;907–929.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Joanna Rosińczuk, Dorota Regner, Barbara Mastej-Zaorska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 188
Liczba cytowań: 0