Występowanie zdarzeń niepożądanych w obszarze administrowania lekami w praktyce pielęgniarskiej

Abstrakt

Wstęp. Zdarzenia niepożądane (ZN) w procesie farmakoterapii mogą prowadzić bezpośrednio do uszczerbku na zdrowiu bądź utraty życia pacjenta. Czynniki prowadzące do ZN dzieli się na ludzkie i systemowe. Najistotniejsze czynniki systemowe to znaczny niedobór personelu pielęgniarskiego oraz stres, zmęczenie i ogólnie pojęty Zespół Wypalenia Zawodowego. Jednym z koronnych filarów prewencji zdarzeń niepożądanych w administrowaniu lekami w pracy pielęgniarskiej jest raportowanie o ZN.

Cel. Celem prowadzonego badania była analiza czynników prowadzących do ZN w procesie farmakoterapii oraz przedstawienie propozycji rozwiązań, które mogą zapobiec ich występowaniu.

Materiał i metody. W badaniu wzięło udział 100 pielęgniarek/pielęgniarzy zatrudnionych na różnych oddziałach szpitalnych. W sondażu został wykorzystany autorski formularz ankiety złożony z siedmiu pytań zamkniętych, który opracowano w oparciu o badania “The attitudes and beliefs of healthcare professionals on the causes and reporting of medication errors in a UK Intensive care unit”. Badania przeprowadzono w okresie od stycznia do kwietnia 2020 r.

Wyniki. Szczegółowa analiza zgromadzonego materiału pozwoliła stwierdzić, że najistotniejszymi czynnikami wpływającymi na występowanie błędów w obszarze administrowania lekami jest, zbyt mała liczba personelu pielęgniarskiego na dyżurach (14%), stres i presja czasu (11%), złe oznakowanie etykiet (13%). Ponad 85% badanych mimo braku rejestru zdarzeń niepożądanych w swoim miejscu pracy zaistniałą pomyłkę związaną z podaniem leku zgłosiła pozostałym członkom zespołu terapeutycznego. Testy z wykorzystaniem testu Kruskala–Wallisa nie potwierdziły istnienia zależności pomiędzy zmiennymi: występowanie zdarzeń niepożądanych w obszarze farmakoterapii a wiek (K – W = 0; p = 1), poziom wykształcenia (K – W = 3,6328; p = 0,3039) oraz staż pracy badanych respondentów (K – W =0,3651484; p = 0,5457). Podobnie nie wykazano istotnych zależności pomiędzy występowaniem zdarzeń niepożądanych a profilem oddziału (K – W = 0,330; p = 0,5652).

Wnioski. Analiza dostępnego piśmiennictwa a także wyniki przeprowadzonych badań własnych pozwoliły na sformułowanie następujących wniosków: poziom wykształcenia, staż pracy w zawodzie oraz wiek nie mają istotnego związku z popełnianiem błędów w obszarze administrowania lekami; czynnikami, które istotnie wpływają na występowanie ZN w obszarze administrowania lekami są: zmniejszona obsada pielęgniarska na dyżurach, wykonywanie swoich obowiązków w stresie i pod presją czasu, zbyt mała różnorodność etykiet produktów leczniczych; najlepszym sposobem profilaktyki w obszarze zarządzania lekiem i jego administrowania jest obecność systemu raportowania i monitorowania; zdecydowana liczba badanych pielęgniarek zawsze raportowała występowanie zdarzenia niepożądanego związanego z lekiem pozostałym członkom zespołu terapeutycznego. (PNN 2022;11(2):65–73).