Stwierdzanie śmierci mózgu a zadania pielęgniarki w opiece nad potencjalnym dawcą narządów i jego rodziną
DOI:
https://doi.org/10.15225/PNN.2019.8.3.5Słowa kluczowe
transplantacja, śmierć mózgu, opieka pielęgniarskaAbstrakt
Wstęp. Transplantologia to najmłodsza i uznawana za najtrudniejszą dziedzina medycyny zajmująca się przeszczepianiem narządów.
Cel. Celem pracy jest analiza zadań pielęgniarki w opiece nad dawcą narządów po stwierdzeniu śmierci mózgu oraz propagowanie idei transplantologii.
Opis przypadku. Pacjentka lat 52 przyjęta do szpitala na oddział neurochirurgiczny po doznanym urazie czaszkowo-mózgowym. Tomografia komputerowa głowy wykazała stłuczenie mózgu, złamanie kości pokrywy czaszki, obecność niewielkiej ilości powietrza w jamie czaszki. Bezpośrednio po przyjęciu chora splątana, przytomna, niechętnie odpowiadająca na pytania, bez niedowładów z krótkotrwałym napadem drgawek. Na oddziale neurochirurgii wdrożono leczenie przeciwobrzękowe i przeciwpadaczkowe. Po włączeniu leczenia nastąpiła przejściowa poprawa, po czym wtórnie narastająca niewydolność mózgu i pnia mózgu z głęboką śpiączką mózgową. Chora została przekazana do dalszego leczenia w Oddziale Intensywnej Terapii.
Dyskusja. Transplantacja narządów polega na ich pobraniu od dawcy i wszczepieniu biorcy. Dawcą może być zarówno osoba żywa (jeżeli chodzi o narządy parzyste lub fragment wątroby, a także tkanki i komórki) i zmarła, która za życia nie wyraziła sprzeciwu na pobranie narządów po swojej śmierci. Nadrzędną zasadą w tym przypadku jest stwierdzenie śmierci mózgu, czyli potwierdzenie zgonu pacjenta skutkujące zmianą celów terapeutycznych.
Wnioski. Transplantologia jest interdyscyplinarną dziedziną medycyny, której sukcesy warunkowane są współpracą wielu profesjonalistów. Pielęgniarka bierze aktywny udział w pracach zespołu od momentu kwalifikacji dawcy narządów, przez transplantację, aż po opiekę nad pacjentem po przeszczepie. Uczestniczy również w budowaniu atmosfery sprzyjającej dobrym kontaktom z rodziną potencjalnego dawcy. (PNN 2019;8(3):124–132)
Bibliografia
Rolka H., Kowalewska B., Jankowiak B., Krajewska-Kułak E. (Red.), Transplantologia i pielęgniarstwo transplantacyjne. Wyd. Lekarskie PZWL, Warszawa 2017.
Krochmal J. Laickie i religijne rozważania wokół tematyki dawstwa. Rocz PAM, 2013:111–116.
Sarnacka E. Prawne aspekty transplantacji. W: Rolka H., Kowalewska B., Jankowiak B., Krajewska-Kułak E. (Red.), Transplantologia i pielęgniarstwo transplantacyjne. Wyd. Lekarskie PZWL, Warszawa 2017:68–89.
Centrum Organizacyjno-Koordynacyjne do Spraw Transplantacji „Poltransplant”. Retrieved July 11, 2019, from http://poltransplant.org.pl./
Czerwiński J., Danielewicz R. Podstawy prawne i organizacyjne pobierania i przeszczepiania komórek, tkanek i narządów w Polsce. W: Czerwiński J., Małkowski P. (Red.), Medycyna transplantacyjna dla pielęgniarek. Wyd. Lekarskie PZWL, Warszawa 2017:3–28.
Sieradzka A. Tajemnice transplantacji. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2017.
Małyszko J.S., Kobus G. Immunosupresja w przeszczepianiu narządów. W: Rolka H., Kowalewska B., Jankowiak B., Krajewska-Kułak E. (Red.), Transplantologia i pielęgniarstwo transplantacyjne. Wyd. Lekarskie PZWL, Warszawa 2017:179–186.
Centralny Rejestr Sprzeciwów. Centrum Organizacyjno-Koordynacyjne do Spraw Transplantacji „Poltransplant”. Retrieved July 11, 2019, from http://www.poltransplant.org.pl/crs1.html
Krajowa lista oczekujących na przeszczepienie. Centrum Organizacyjno-Koordynacyjne do Spraw Transplantacji „Poltransplant”. Retrieved July 11, 2019, from http://www.poltransplant.org.pl/klo.html
Rolka H., Kowalewska B., Jankowiak B., Krajewska-Kułak E. Etyczne granice transplantacji. W: Rolka H., Kowalewska B., Jankowiak B., Krajewska-Kułak E. (Red.), Transplantologia i pielęgniarstwo transplantacyjne. Wyd. Lekarskie PZWL, Warszawa 2017:30–40.
Nogal H., Wiśniewska E., Antos E. Transplantacje narządów w perspektywie transkulturowej. Pol Prz Nauk Zdr. 2016;1(46):52–60.
Bejda G., Kułak-Bejda A. Wpływ religii i światopoglądu na kwestie bioetyczne współczesnej transplantologii. W: Rolka H., Kowalewska B., Jankowiak B., Krajewska--Kułak E. (Red.), Transplantologia i pielęgniarstwo transplantacyjne. Wyd. Lekarskie PZWL, Warszawa 2017:41–49.
Bonikowska I. Transplantacja w aspekcie społecznym. Współczesne Pielęgniarstwo i Ochrona Zdrowia. 2017;6(1):23–28.
Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 11 maja 2017 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów (Dz.U. z 2017 r., poz. 1000). Retrieved July 11, 2019, from http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20170001000/T/D20171000L.pdf
Chojnowska A. System nadzoru organizacji i przeszczepienia narządów w Polsce. Alokacja narządów unaczynionych. W: Rolka H., Kowalewska B., Jankowiak B., Krajewska-Kułak E. (Red.), Transplantologia i pielęgniarstwo transplantacyjne. Wyd. Lekarskie PZWL, Warszawa 2017:107–114.
Rutka K. Rola i zadania szpitalnego koordynatora transplantacyjnego. Innowacje w Pielęgniarstwie i Naukach o Zdrowiu. 2016;4(1):51–57.
Rowiński W. Kiedy umiera człowiek? Kardiochirurgia i Torakochirurgia Polska. 2012;9(2):157–158.
Konwencja o ochronie praw człowieka i godności istoty ludzkiej wobec zastosowań biologii i medycyny: Konwencja o prawach człowieka i biomedycynie (Przyjęta przez Komitet Ministrów w dniu 19 listopada 1996 roku). Retrieved July 11, 2019, from https://www.google.pl/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&ved=2ahUKEwjBx-CmlszlAhUEyKQKHYcPAewQFjAAegQIABAC&url=https%3A%2F%2Fwww.coe.int%2Ft%2Fdg3%2Fhealthbioethic%2Ftexts_and_documents%2FETS164Polish.pdf&usg=AOvVaw0tP0ctr7qwcAtS7YDND25S
WHO Guiding Principles on Human Cell, Tissue and Organ Transplantation. Retrieved July 11, 2019, from https://www.google.pl/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=2&ved=2ahUKEwiYmNLol8zlAhVRjqQKHSWCBacQFjABegQIABAC&url=https%3A%2F%2Fwww.who.int%2Ftransplantation%2FGuiding_PrinciplesTransplantation_WHA63.22en.pdf&usg=AOvVaw29378qzz0kTWpJ9fHlqzwA
Kubik T. Czym jest śmierć mózgu? Gabinet Prywatny. 2008;2:27–30.
Łebkowski W.J. Definiowanie śmierci mózgu w transplantologii. W: Rolka H., Kowalewska B., Jankowiak B., Krajewska-Kułak E. (Red.), Transplantologia i pielęgniarstwo transplantacyjne. Wyd. Lekarskie PZWL, Warszawa 2017:59–67.
Obwieszczenie Ministra Zdrowia z dnia 17 lipca 2007 r. w sprawie kryteriów i sposobu stwierdzenia trwałego nieodwracalnego ustania czynności mózgu (M.P. z 2007 r., nr 46, poz. 547). Retrieved July 11, 2019, from http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WMP20070460547
Czerwiński J., Jakubowska-Winecka A., Kubik T., Becler R., Trujnara M. Dawstwo i pobieranie narządów. W: Czerwiński J., Małkowski P. (Red.), Medycyna transplantacyjna dla pielęgniarek. Wyd. Lekarskie PZWL, Warszawa 2017:43–86.
Pabisiak K., Krejczy A., Giermakowski M. Postępowanie w przypadku potencjalnego dawcy po niekontrolowanym zatrzymaniu krążenia — rola ZRM. Na Ratunek. 2016;5:34–35.
Obwieszczenie Ministra Zdrowia z dnia 9 sierpnia 2010 r. w sprawie kryteriów i sposobu stwierdzenia nieodwracalnego zatrzymania krążenia (MP z 2010 r., nr 59, poz.784). Retrieved July 11, 2019, from http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WMP20100590784/O/M20100784.pdf
Zasady alokacji i dystrybucji pobrań trzustki celem przeszczepienia trzustki wraz z nerką, samej trzustki, wysp trzustkowych wraz z nerką, samych wysp trzustkowych obowiązujące od 1 lipca 2018 r. Biuletyn Informacyjny Centrum Organizacyjno-Koordynacyjnego ds. Transplantacji „Poltransplant” 2018;1(26):9–11. Retrieved July 11, 2019, from http://poltransplant.pl/Download/Biuletyn_2018.pdf
Arcimienko P. Postępowanie z dawcą od momentu stwierdzenia zgonu do pobrania narządów. W: Rolka H., Kowalewska B., Jankowiak B., Krajewska-Kułak E. (Red.), Transplantologia i pielęgniarstwo transplantacyjne. Wyd. Lekarskie PZWL, Warszawa 2017:116–123.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 744
Liczba cytowań: 0