Wsparcie społeczne nieformalnych opiekunów osób chorych na stwardnienie rozsiane
DOI:
https://doi.org/10.15225/PNN.2024.13.4.2Słowa kluczowe
opiekun, stwardnienie rozsiane, wsparcie społeczneAbstrakt
Wstęp. Wsparcie określa się jako działanie zaadresowane do jednostki lub grupy sprzyjające przezwyciężaniu trudnych sytuacji; jest formą pomagania polegającą na mobilizowaniu sił człowieka wspieranego do działań, budowaniu wiary we własne siły i siebie oraz wyzwoleniu predyspozycji w pokonywaniu trudności. W przypadku doświadczenia sprawowania opieki nad chorym przewlekle wsparcie społeczne może mieć istotne znaczenie.
Cel. Celem badania było określenie wsparcia społecznego opiekunów osób chorych na stwardnienie rozsiane.
Materiał i metody. Grupę badaną stanowiło 107 opiekunów. Badania zostały przeprowadzone w Oddziale Neurologii z Pododdziałem Udarów Mózgowych Wojewódzkiego Szpitala Podkarpackiego im. Jana Pawła II w Krośnie, Oddziale Neurologii i Udarów Mózgu oraz Oddziale Rehabilitacji Neurologicznej z Pododdziałem Rehabilitacji Ogólnoustrojowej Szpitala Specjalistycznego im. L. Rydygiera w Krakowie i Fundacji Helpful Hand w Krakowie. Zastosowano metodę sondażu diagnostycznego z wykorzystaniem Berlińskich Skal Wsparcia Społecznego (BSSS) i Autorskiego Kwestionariusza Ankiety. Na przeprowadzenie badania uzyskano zgodę Komisji Bioetycznej nr 176/KBL/OIL/2018.
Wyniki. Według Berlińskich Skal Wsparcia Społecznego wykazano istotną statystycznie różnicę p=0,0256 między wiekiem badanych a aktualnie udzielanym wsparciem. Wyniki wykazały istotną statystycznie różnicę p=0,0067 między stanem cywilnym respondentów a poszukiwaniem wsparcia. Płeć, miejsce zamieszkania wykształcenie i dochody nie różnicowały istotnie statystycznie wsparcia społecznego opiekunów. Wykazano istotne statystycznie różnice między czasem trwania SM a aktualnie udzielanym i aktualnie otrzymywanym wsparciem opiekunów oraz między chorobami psychicznymi w przebiegu SM u chorych a wsparciem buforująco-ochronnym opiekunów.
Wnioski. Wsparcie społeczne jest jednym z zasobów pozwalających na radzenie sobie w sytuacjach trudnych, stresowych związanych z przebiegiem choroby, które może być warunkowane różnymi czynnikami, w tym zmiennymi socjodemograficznymi czy czasem trwania choroby. (PNN 2024;13(4):139–146)
Bibliografia
[1] Filippi M., Bar-Or A., Piehl F. et al. Multiple sclerosis. Nat Rev Dis Primers. 2018;4(1):43.
[2] Bilińska M., Pokryszko-Dragan A. Stwardnienie rozsiane i inne choroby demielinizacyjne. W: Podemkowski R. (Red.), Kompedium neurologii. Via Medica, Gdańsk 2019;314–339.
[3] Heszen-Celińska I., Sęk H. Psychologia zdrowia. PWN, Warszawa 2020.
[4] Kózka M. Wsparcie społeczne w chorobie. W: Kózka M., Płaszewska-Żywko L. (Red.), Modele opieki pielęgniarskiej nad chorym dorosłym. Wyd. Lekarskie PZWL, Warszawa 2018;45–49.
[5] Wiktor H. (Red.), Dobrostan i wsparcie w zdrowiu i chorobie. Wyd. NeuroCentrum, Lublin 2009.
[6] Zarzycka D., Ślusarska B., Marcinowicz L., Wrońska I., Kózka M. Ocena różnic w zasobach psychospołecznych i stanie zdrowia mieszkańców wsi i miast — na podstawie badań przeprowadzonych na studentach podczas stresu egzaminacyjnego. Roczniki Medycyny Rolniczej Środowiskowej. 2014;21(4):882–887.
[7] Sęk H., Cieślak R. (Red.), Wsparcie społeczne, stres i zdrowie. PWN, Warszawa 2004.
[8] Pawlas-Czyż S. Społeczna rzeczywistość choroby nowotworowej w rodzinie. Profesjonalna praca socjalna w obszarze wsparcia nieformalnych opiekunów osoby chorej onkologicznie. Przyczynek do refleksji nad onkologiczną pracą socjalną. Wyd. Akapit, Toruń 2018.
[9] Worach-Kardas H. Starość w cyklu życia. Społeczne i zdrowotne oblicza późnej dorosłości. Wyd. Śląsk, Katowice 2015.
[10] Sęk H. Społeczne i zdrowotne oblicza późnej dorosłości. Warszawa 2001.
[11] Kirenko J., Byra S. Zasoby osobiste w chorobach psychosomatycznych. Wyd. UMCS, Lublin 2011.
[12] Kołaczkowski B., Ratajczak M. Pomoc społeczna. Wybrane instytucje pomocy rodzinie i dziecku. Wyd. Wolters Kluwer, Warszawa 2013.
[13] Rosiak K., Zagożdżon P. Jakość życia oraz wsparcie społeczne u pacjentów ze stwardnieniem rozsianym. Psychiatr Pol. 2017;51(5):923–935.
[14] Ziarko M. Mediacyjna rola poczucia koherencji w relacji między zasobami a dobrostanem jednostki u osób z chorobą niedokrwienną serca. W: Wrona-Polańska H., Bargiel-Matusiewicz K., Pisula E. (Red.), Zdrowie i choroba. Funkcjonowanie psychospołeczne i zawodowe. Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2016;71–88.
[15] Kotarba A., Borowiak E. Wsparcie społeczne wyzwaniem dla opieki pielęgniarskiej nad osobami starszymi. Probl Pielęg. 2016;24(1):14–18.
[16] Prażmowska B., Matuszyk D., Sibiga E., Wojciechowska K. Poczucie koherencji a wsparcie społeczne kobiet w połogu. Pielęgniarstwo XXI wieku. 2010;3–4(32–33):21–24.
[17] Łuszczyńska A., Kowalska M., Mazurkiewicz M., Schwarzer R. Berlińskie Skale Wsparcia Społecznego (BSSS). Wyniki wstępnych badań nad adaptacją skal i ich właściwościami psychometrycznymi. Stud Psychol. 2006;44(3):17–27.
[18] Wojtyna E., Dosiak M., Życińska J. Wpływ wsparcia społecznego na przebieg zaburzeń depresyjnych u pacjentów w podeszłym wieku. Psychogeriatr Pol. 2007;4(1):17–26.
[19] Bosworth H.B., Hays J.C., George L.K., Steffens D.C. Psychosocial and clinical predictors of unipolar depression outcome in older adults. Int J Geriatr Psychiatry. 2002;17(3):238–246.
[20] Cummings S.M., Neff J.A., Husaini B.A. Functional impairment as a predictor of depressive symptomatology: the role of race, religiosity, and social support. Health Soc Work. 2003;28(1):23–32.
[21] Sullivan A.B., Miller D. Who is Taking Care of the Caregiver? J Patient Exp. 2015;2(1):7–12.
[22] Dayapoğlu N., Tan M. The care burden and social support levels of caregivers of patients with multiple sclerosis. Kontakt. 2017;19(1):17–23.
[23] Kobelt G., Thompson A., Berg J. et al. New insights into the burden and costs of multiple sclerosis in Europe. Mult Scler. 2017;23(8):1123–1136.
[24] Stenberg U., Ruland C.M., Miaskowski C. Review of the literature on the effects of caring for a patient with cancer. Psychooncology. 2010;19(10):1013–1025.
[25] Sillence E., Hardy C., Briggs P., Harris P.R. How do carers of people with multiple sclerosis engage with websites containing the personal experiences of other carers and patients? Health Informatics J. 2016;22(4):1045–1054.
[26] Domaradzki J. Doświadczenia opiekunów rodzinnych z systemem opieki medycznej — przypadek choroby Huntingtona. Psychiatr Pol. 2016;50(2):375–391.
[27] Rachel W., Datka W., Zyss T., Zięba A. Obciążenie opiekunów pacjentów z otępieniem w chorobie Alzheimera. Gerontol Pol. 2014;22(1):14–23.
[28] Kosińska M., Kułagowska E., Niebrój L., Stanisławczyk D. Obciążenia opiekunów osób zakwalifikowanych do opieki długoterminowej domowej. Med Środow. 2013;16(2):59–68.
[29] Mazurkiewicz A., Sidor K., Podstawka D., Wolak B., Makara-Studzińska M. Wpływ wsparcia na jakość życia osób sprawujących opiekę nad chorymi na alzheimera. Med Paliat. 2015;7(4):250–255.
[30] Grabowska-Fudala B., Jaracz K. Obciążenie osób sprawujących opiekę nad chorymi po udarze mózgu — wyniki wstępne. Udar Mózgu. 2007;9(1):24–31.
[31] Kurowska K., Żurek D. Poczucie koherencji a wsparcie społeczne okazywane matkom hospitalizowanych dzieci. Now Lek. 2011;80(2):84–90.
[32] Basińska M.A., Lewandowska P.N., Kasprzak A. Wsparcie społeczne a zmęczenie życiem codziennym u opiekunów osób chorych na Alzheimera. Psychogeriatr Pol. 2013;10(2):49–58.
[33] Golińska P., Bidzan M. Poczucie obciążenia opiekunów osób z chorobą Parkinsona. Przegląd badań. Geriatria. 2017;11:22–28.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Edyta Szydło, Katarzyna Wojtas, Paweł Jagielski, Anna Szczypta, Agnieszka Gniadek
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 173
Liczba cytowań: 0