Rodzinne i osobowościowe uwarunkowania systemu wartości. Relacja celów wychowawczych rodziców z cechami osobowości i systemem wartości ich dorosłych córek
DOI:
https://doi.org/10.12775/PCh.2022.017Słowa kluczowe
cele wychowawcze, projekt osobowości, cechy osobowości, wartościAbstrakt
Doświadczenie, jakiego dziecko nabywa w procesie wychowawczym,
kształtuje jego cechy osobowości oraz system wartości. W sposób szczególny mogą je
kształtować cele wychowawcze rodziców, czyli cechy osobowości, jakie rodzice pragną
rozwinąć u swoich dzieci, zwane „projektem osobowości”. W badaniu testowano, czy
cele wychowawcze rodziców współwystępują z cechami osobowości oraz systemem
wartości ich dorosłych córek. Badanie wykonano na próbie 402 kobiet w wieku od 21
do 50 lat. W celu udzielenia odpowiedzi na pytania badawcze zastosowano algorytmy text mining oraz analizę skupień przeprowadzoną przez algorytmy data mining. Wyniki ujawniły, że kobiety, których rodzice starali się rozwinąć w nich cechę Stabilności (Alfa-Plus), jako dorosłe kobiety miały wyżej rozwiniętą tę cechę, a także cechę Integracji osobowości (Gamma-Plus). Kobiety te przypisywały większe znaczenie wartościom związanym z przekraczaniem siebie (życzliwość, uniwersalizm) i zachowawczością (przystosowanie, tradycja, bezpieczeństwo) oraz mniejsze wartościom związanym z umacnianiem siebie (kierowanie sobą, stymulacja) i otwartością na zmiany (hedonizm, osiągnięcia, władza).
Bibliografia
Babbie, E. (2007). Badania psychologiczne w praktyce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Bauer, P., Stennes, L., Haight, J., Bauer, P. J. i Haight, J. C. (2010). Representation of the Inner Self in Autobiography: Women’s and Men’s Use of Internal States Language in Personal Narratives. Memory 11(1), 27–41. http://doi.org/10.1080/09658210143000443.
Bilsky, W. i Schwartz, S. H. (1994). Values and Personality. European Journal of Personality, 8, 163–181.
Bugental, D. i Happaney, K. (2000). Parent-Child Interaction as a Power Contest. Journal of Applied Developmental Psychology, 21(3), 267–282. http://doi.org/DOI:10.1016/S0193-3973(99)00038-6.
Chess, S. i Thomas, A. (1984). Origins and Evolution of Behavior Disorders. New York: Harvard University Press.
Cieciuch, J. (2013). Pomiar wartości w zmodyfikowanym modelu Shaloma Schwartza. Psychologia Społeczna, 124(1), 22–41.
Costa, P. T. J. i McCrae, R. (1992). Four Ways Five Factors Are Basic. Personality and Individual Differences, 13, 653–665.
Dymara, B. (2003a). Poszukiwanie ładu umysłu i serca, czyli życie według wartości. W: B. Dymara, M. Łopatkowa, A. Murzyn i M. Pulinowa (red.), Dziecko w świecie wartości (s. 19–37). Kraków: Impuls.
Dymara, B. (2003b). Wartości w uczeniu się – nauczaniu kompleksowym – kruszenie stereotypów. W: B. Dymara, M. Łopatkowa, A. Murzyn i M. Pulinowa (red.), Dziecko w świecie wartości (s. 189–264). Kraków: Impuls.
Elder, J., Hill, T., Miner, G., Nisbet, B., Delen, D. i Fast, A. (2012). Practical Text Mining and Statistical Analysis for Nono-Structured Text Data Application. Oxford: Elsevier.
Grusec, J. E., Goodnow, J. J. i Kuczyński, L. (2000). New Directions in Analyses of Parenting Contributions to Children’s Acquisition of Values.Child Development, 71(1), 205–211.
Gurycka, A. (1979). Struktura i dynamika procesu wychowawczego. Warszawa: PWN.
Gurycka, A. (1985). Skuteczność wychowania w świetle badań psychologicznych 1976–1979. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Gurycka, A. (1990). Błąd w wychowaniu. Warszawa: WSiP.
Gurycka, A. (1994).Reprezentacja świata w umysłach młodzieży. Geneza. Warszawa–Olsztyn: Polskie Towarzystwo Psychologiczne.
Hair, J., Black, W., Babin, B., Anderson, R. i Tatham, R. (2006). Multivariate Data Analysis. Upper Saddle River: Pearson Prentice Hall.
Howe, M. L. (2000). The Fate of Early Memories: Developmental Science and the Retention of Childhood Experiences. Washington, DC: American Psychological Association.
Kutter, P. (2000). Współczesna psychoanaliza. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
LeVine, R. (1974). Parental Goals: A Cross-Cultural View.Teachers College Record, 76, 226–239.
LeVine, R. A. (1980). A Cross-Cultural Perspective on Parenting. W: M. D. Fantini i R. Cardenas (red.), Parenting in a Multicultural Society (s. 17–26). Boston, MS: Allyn & Bacon.
Łopatkowa, M. (2003). Pedagogika serca jako podstawa życia według wartości. W: B. Dymara, M. Łopatkowa, A. Murzyn i M. Pulinowa (red.), Dziecko w świecie wartości (s. 39–97). Kraków: Impuls.
Millon, T. i Davis, R. (1996). Disorders of Personality: DSM-IV and Beyond. New York, NY: John Wiley and Sons.
Murzyn, A. (2003). Media i świat informacji jako szansa i zagrożenie dla wartości. W: B. Dymara, M. Łopatkowa, A. Murzyn i M. Pulinowa (red.), Dziecko w świecie wartości (s. 161–198). Kraków: Impuls.
Muszyński, H. (1972).Ideał i cele wychowania. Warszawa: Biblioteka Nauczyciela PZWS.
Nisbet, R., Elder, J. i Miner, G. (2009). Handbook of Statistical Analysis and Data Mining Applications. Burlington, MA: Academic Press (Elsevier).
O’Leary, S. G. (1995). Parental Discipline Mistake. Current Directions in Psychological Science, 4(1), 11–13.
Pulinowa, M. (2003). Ziemia jako wartość w edukacji dziecka. W: B. Dymara, M. Łopatkowa, A. Murzyn i M. Pulinowa (red.), Dziecko w świecie wartości (s. 99–157). Kraków: Impuls.
Sato, H. i Kawahara, J. (2011). Selective Bias in Retrospective Self-Reports of Negative Mood States. Anxiety, Stress & Coping, 24(4), 359–367.
Schwartz, S. H., Cieciuch, J., Vecchione, M., Davidov, E., Fischer, R., Beierlein, C., Ramos, A., Verkasalo, M., Lönnqvist, J.E., Demirutku, K., Dirilen-Gumus, O., Konty, M. (2012). Refining the Theory of Basic Individual Values.Journal of Personality and Social Psychology, 103(4), 663–688. http://doi.org/10.1037/a0029393.
Sherman, M. H. (1990). Family Narratives: Internal Representations of Family Relationships and Affective Themes.Infant Mental Health Journal, 11(2), 253–258.
Strelau, J. (2001). Osobowość jako zespół cech. W: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 2 (s. 525–560). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Strus, W. i Cieciuch, J. (2017). Towards a Synthesis of Personality, Temperament, Motivation, Emotion and Mental Health Models within the Circumplex of Personality Metatraits. Journal of Research in Personality, 66, 70–95. http://doi.org/10.1016/j.jrp.2016.12.002.
Strus, W., Cieciuch, J. i Rowiński, T. (2014). The Circumplex of Personality Metatraits: A Synthesizing Model of Personality Based on the Big Five.Review of General Psychology, 18(4), 273–286. http://doi.org/10.1037/gpr0000017.
Suizzo, M. A. (2007). Parents’ Goals and Values for Children Dimensions of Independence and Interdependence. Journal of Cross-Cultural Psychology, 38, 506–530. http://doi.org/10.1177/0022022107302365.
Szymańska, A. (2017). Wykorzystanie analizy skupień metodą data mining do wykreślania profili osób badanych w badaniach psychologicznych. Studia Psychologiczne, 55(1), 25–40.
Szymańska, A. i Aranowska, E. (2016). Błąd w wychowaniu. W stronę weryfikacji teorii Antoniny Guryckiej. Warszawa: Liberi Libri.
Szymańska, A. i Dobrenko, K. (2017). The Ways Parents Cope with Stress in Difficult Parenting Situations: The Structural Equation Modeling Approach. PeerJ, 5:e3384. http://doi.org/DOI10.7717/peerj.3384.
Thomas, A. i Chess, S. (1977).Temperament and Development. New York: Brunner/Mazel.
Vecchione, M., Alessandri, G., Barbaranelli, C. i Caprara, G. (2011). Higher-Order Factors of the Big Five and Basic Values: Empirical and Theoretical Relations. British Journal of Psychology, 102, 478–490.
Windle, M. (1989). Temperamnet and Personality: An Exploratory Inter-Inventory Study of the DOTS-R, EASI-II, and EPI.Journal of Personality Assessment, 53(3), 487–501.
Yik, M. S. M. i Tang, C. S. (1996). Linking Personality and Values: The Importance of a Culturally Relevant Personality Scale. Personality and Individual Differences, 21, 767–774.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 406
Liczba cytowań: 0
