Działalność opiekuńczo-wychowawcza Urszuli Ledóchowskiej i Sióstr Urszulanek Serca Jezusa Konającego (SJK) na ziemiach polskich w latach 1920–1939
DOI:
https://doi.org/10.12775/PCh.2022.012Słowa kluczowe
Ledóchowska, urszulanki, praca opiekuńczo-wychowawcza, placówki opiekuńczeAbstrakt
Artykuł stanowi próbę analizy działalności opiekuńczo-wychowawczej, jaką prowadziła w okresie międzywojennym matka Urszula Ledóchowska oraz siostry z nowo powstałego Zgromadzenia Sióstr Urszulanek SJK (inaczej urszulanek szarych). Działania, jakie wówczas podejmowała matka Założycielka i jej zakonnice, przyczyniły się do podniesienia jakości życia dzieci i młodzieży. Sieć zakładów opiekuńczych, świetlic, burs, akademików, przedszkoli oraz działalność katechetyczna czy ta z zakresu pomocy społecznej miały ogromny wpływ na wyrównywanie szans edukacyjnych pozbawionych wszelkich możliwości rozwoju dzieci sierocych, z rodzin ubogich czy tych bez należytej troski ze strony rodziców. Mówiąc o okresie międzywojnia w kontekście pracy opiekuńczo-wychowawczej, należy zaznaczyć, że rola, jaką odegrały w niej szare urszulanki, jest niebagatelna ze względu na aspekt odtwarzania zniszczonej działaniami wojennymi infrastruktury opiekuńczo-wychowawczej na terenach Rzeczypospolitej. Urszulanki, otwierając i prowadząc placówki dla dzieci i młodzieży, wpisywały się bardzo mocno w szeroko rozumiany nurt odbudowy kraju, pogrążonego w zapaści gospodarczo-ekonomicznej, edukacyjnej, a także moralno-duchowej.
Bibliografia
Bartkowiak, E. (2016). Z historii opieki. Szpitale i zakłady dla dzieci w tradycji polskiej. Relacje. Studia z Nauk Społecznych, 2, 41–60.
Bojarska, T. (1989). W imię trzech krzyży. Opowieść o Julii Urszuli Ledóchowskiej i jej Zgromadzeniu. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax.
Bołdyrew, A. (2016). Źródła do badań nad ochronkami jako instytucjami opiekuńczo-wychowawczymi w Królestwie Polskim w XIX i na początku XX wieku. Studia Paedagogica Ignatiana, 19(2), 271–289.
Furmanowska, M. (2008). Opieka nad matką i małym dzieckiem w II Rzeczypospolitej. W: S. Walasek (red.), Opieka nad dziećmi i młodzieżą. Studia z dziejów oświaty w XX wieku (s. 23–58). Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Karbowniczek, J., Kwaśniewska, M. i Surma, B. (2011). Podstawy pedagogiki przedszkolnej z metodyką. Kraków: Akademia Ignatianum, Wydawnictwo WAM.
Knop, M. (2016). Wychowanie dziewcząt w działalności i poglądach bł. Marceliny Darowskiej. Biuletyn Historii Wychowania, 34, 101–115.
Kolankiewicz, M. (2006). Zapiski o instytucjonalnej opiece nad dziećmi. Dziecko Krzywdzone. Teoria – Badania – Praktyka, 5(4), 1–30.
Kostkiewicz, J. (2013). Kierunki i koncepcje pedagogiki katolickiej w Polsce w 1918–1939. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Krupecka, M. (2003). Ledóchowska. Polka i Europejka. Ząbki: Apostolicum.
Krupecka, M. (2014). Działalność Julii Urszuli Ledóchowskiej na rzecz niepodległości Polski w latach 1914–1920 na terenie krajów skandynawskich. W: B. Świtalska, M. Żuławik (red.), Różnymi drogami do niepodległości. Studia z historii najnowszej (s. 35–56). Warszawa: Wydawnictwo UKSW.
Ledóchowska, J. (1998). Życie i działalność Julii Urszuli Ledóchowskiej. Warszawa: Michalineum.
Ledóchowska, U. (1925). Dzwonek św. Olafa, 1, 5.
Ledóchowska, U. (1927a). Dzwonek św. Olafa, 1, 10–11.
Ledóchowska, U. (1927b). List do Włodzimierza Ledóchowskiego z dnia 20 X 1927 r. AGUsjk Pniewy.
Ledóchowska, U. (1987). Historia Kongregacji Sióstr Urszulanek Najświętszego Serca Jezusa Konającego. Poznań: Pallottinum.
Ledóchowska, U. (2004). List z dnia 28 IV 1920 r. W: M. Urszula Ledóchowska. Listy do Sióstr 1914–1922. Warszawa: Zgromadzenie Sióstr Urszulanek SJK.
Ledóchowska, U. (2013). List z dnia 28 VII 1907 r. W: Julia – Matka Urszula Ledóchowska. Listy 1885–1907, cz. 2: 1890–1907. Warszawa: Zgromadzenie Sióstr Urszulanek SJK.
Ledóchowski, W. (1991). Najzupełniejsza zgoda z wolą Bożą. W: A. i T. Szafrańscy (red.), Miłość krzyża się nie lęka. Listy Julii Ledóchowskiej – bł. Urszuli Ledóchowskiej i wspomnienia o niej (s. 157–161). Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax.
Leśniewska, P. (2000). Czarny Bór 1927–1931. W: Urszulanki szare na Wileńszczyźnie 1927–1946. Warszawa: Zgromadzenie Sióstr Urszulanek SJK.
Lusek, J. (2012). Rozwój opieki przedszkolnej w Katowicach w okresie 20-lecia międzywojennego. Cieszyński Almanach Pedagogiczny, 1, 79–97.
Marzani, M. (1989).Matka Świętych. Józefina z Salis-Zizers Ledóchowska 1831–1909. Wrocław: Wydawnictwo Wrocławskiej Księgarni Archidiecezjalnej.
Mazur, P. (2005). Św. Urszula Ledóchowska – wychowawczyni matek i wychowawczyń. W: M. Chmielewski, Z. J. Zdybicka i M. Ziółkowska (red.), Polka w Europie. Św. Urszula Ledóchowska (s. 103–126). Lublin: Polihymnia.
Możdżeń, S. (2006).Historia wychowania 1918–1939. Sandomierz: Wydawnictwo Diecezjalne w Sandomierzu.
Myszka, A. (2012). Pedagogia sióstr pasterek. W: J. Kostkiewicz (red.), Pedagogie katolickich zgromadzeń zakonnych. Historia i współczesność, t. 1 (s. 405–443). Kraków: Impuls.
Olbrycht, K. (2002). Zarys systemu wychowania Urszuli Ledóchowskiej. Ząbki: Apostolicum.
Olbrycht, K. (2012). Pedagogia szarych urszulanek. W: J. Kostkiewicz (red.), Pedagogie katolickich zgromadzeń zakonnych.Historia i współczesność, t. 1 (s. 337–566). Kraków: Impuls.
Olech, J. (2005). Św. Urszula Ledóchowska – ambasador Polski w Europie. W: M. Chmielewski, Z. J. Zbybicka i M. Ziółkowska (red.), Polka w Europie. Św. Urszula Ledóchowska (s. 151–173). Lublin: Polihymnia.
Olszar, H. (2004). Kościół w Polsce w okresie międzywojennym (1918–1939). Sympozjum, 1(12), 7–48.
Piaszyk, M. (1977). Żeńska grupa zakonna na przykładzie Zgromadzenia Sióstr Urszulanek Serca Jezusa Konającego (Szarych Urszulanek). W: M. Piaszyk i G. Kasperek (red.), Zakony żeńskie w Polsce międzywojennej. Materiały do dziejów Kościoła w Polsce (s. 7–284). Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Piecuch, E. (2012). Wychowanie szczęśliwego człowieka podstawowym celem rodziców. Wychowanie w Rodzinie, 6, s. 63–81.
Płatkowska, A. (1932). Piekiełko. Dzwonek św. Olafa, 2, 24–25.
Polityka społeczna państwa polskiego (1935). Warszawa.
Radosna Szkoła (1939). Dobra Gospodyni, 9. Pobrano 3 lutego 2022 z: http://dzwiekowearchiwum.kcynia.pl/galeria/opieka-przedszkolna-w-kcyni.html.
Spis przedszkoli i dziecińców w latach 1923–1939. AGUsjk Pniewy.
Spis zakładów opiekuńczo-wychowawczych w latach 1920–1939. AGUsjk Pniewy.
Sprawozdanie z działalności domu w Krasnoleskach – rok szkolny 1938/1939. AGUsjk Pniewy.
Sztamborska, M. (2015). Aktualność koncepcji wychowania religijnego św. Urszuli Ledóchowskiej. Łódzkie Studia Teologiczne, 3, 57–73.
Tyszkiewicz, A. (2000). Wspomnienia o Czarnym Borze. W: Urszulanki szare na Wileńszczyźnie 1927–1946. Warszawa: Zgromadzenie Sióstr Urszulanek SJK.
Walasek, S. (2015). Opieka i wychowanie małego dziecka na łamach czasopism przełomu XIX i XX wieku. Wrocław: Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe.
Walulik, A. (2012). Pedagogika nazaretanek. W: J. Kostkiewicz (red.), Pedagogie katolickich zgromadzeń zakonnych. Historia i współczesność, t. 1 (s. 369–403). Kraków: Impuls.
Wejman, H. (2012). Ubodzy w sercu posłannictwa św. Urszuli i jej duchowych córek. W: M. Krupecka i W. Misztal (red.), „Otrzymała od Ducha Świętego wielki charyzmat”. Św. Urszula Ledóchowska i Urszulanki Serca Jezusa Konającego (s. 191–218). Kraków: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II.
Wrońska, H. (2012). Pedagogika salezjanek. W: J. Kostkiewicz (red.), Pedagogie katolickich zgromadzeń zakonnych. Historia i współczesność, t. 1 (s. 271–307). Kraków: Impuls.
Zawadzki, J. (1935). Zakłady opieki całkowitej dla dzieci i młodzieży.Praca i Opieka Społeczna, 15(4), 573–574.
Zbyrad, T. (2016). W trosce o dziecko – kształtowanie się form opieki od średniowiecznych szpitali do domów pomocy społecznej. Polska Myśl Pedagogiczna, 2(2), 391–409.
Zięba-Kołodziej, B. (2011).Internat i bursa. Historia i współczesność. Tarnobrzeg: Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Prof. Stanisława Tarnowskiego.
Ziółek, W. (2012). Aktualność duchowości i charyzmatu św. Urszuli i urszulanek SJK w obecnej rzeczywistości społecznej i religijnej. W: M. Krupecka i W. Misztal (red.), „Otrzymała od Ducha Świętego wielki charyzmat”. Św. Urszula Ledóchowska i Urszulanki Serca Jezusa Konającego (s. 13–21). Kraków: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II.
Zydek, S. (2015). Dialog Kościoła, rodziny i państwa jako gwarancja chrześcijańskiego wychowania na podstawie Divini Illius Magistri. W: K. Jaworska, K. Wawrzynów i G. Sokołowski (red.), Wychowanie do dialogu. W poszukiwaniu modeli budowania relacji międzyludzkich (s. 83–92). Wrocław: Papieski Wydział Teologiczny.
Zydek, S. (2018). Kobieta wyjątkowa. Szlak Wiary, 48(9), 16.
Zydek, S. (2019). Julia Urszula Ledóchowska: system oddziaływań wychowawczych na przykładzie szkoły w Pniewach w latach 1920–1939. W: K. Kuszak i R. Chęciński (red.), Od inspiracji ku przyszłości. Wybrane zagadnienia współczesnej edukacji (s. 269–295). Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Poznańskiego.
Zydek, S. (2020a). Dialog jako wartość. Znaczenie dialogu w budowaniu relacji międzyludzkich w rodzinie Ledóchowskich. W: A. Tomko (red.), Dialog w rodzinie. Aksjologiczne aspekty dialogu w rodzinie (s. 163–174). Wrocław: Papieski Wydział Teologiczny.
Zydek, S. (2020b). The Role and Importance of the Eucharistic Crusade and the Sodality of Our Lady in the Process of Religious Education According to St Ursula Ledóchowska (1865–1939). Paedagogia Christiana, 26(2), 189–204.
Zydek, S. (2021). Julia Ledóchowska – jej działalność na rzecz odzyskania niepodległości (1915–1920) i odbudowy państwa polskiego (1920–1939). Nasza Przeszłość, 135, 149–165.
Żelska-Mrozowiecka, Z. (1939). Apostołka zorganizowanej pracy, śp. M. Urszula Ledóchowska. Kurier Literacko-Naukowy, 26, IV/416.
Żółtek, A. i Rozbarska, M. (2004). Opieka nad dzieckiem przedszkolnym w ujęciu historycznym. Nauczyciel i Szkoła, 3–4, 286–299.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 637
Liczba cytowań: 0
