Wizja dziecka i dzieciństwa w ujęciu pedagogiki personalistycznej
DOI:
https://doi.org/10.12775/PCh.2021.008Słowa kluczowe
dziecko, dzieciństwo, personalizm chrześcijański, pedagogika personalistycznaAbstrakt
W artykule przedstawiono wizję dziecka i dzieciństwa w ujęciu pedagogiki współczesnej, a także w oparciu o refleksję filozoficzno-antropologiczną i ontologiczną pedagogiki personalistycznej. Jej podstawę stanowi teoria bytu osobowego (filozoficzna teoria człowieka); w centrum zainteresowań pedagogiki personalistycznej jest zatem osoba/człowiek/dziecko ujmowane jako wartość, której przypisana jest godność, autonomia, niepowtarzalność, integralność, prawa. Koncepcja ta buduje całościową (kompletną) wizję dziecka jako osoby ludzkiej. Dziecko, jego dzieciństwo ujmowane jest jako podmiot/współtwórca własnego rozwoju, wzrastania, doskonalenia się w „człowieczeństwie”, z uwzględnieniem dobra własnego oraz wspólnego/społecznego. W procesie wychowania dziecka kluczową rolę przypisuje się rodzinie jako naturalnemu środowisku jego życia. Pedagogikę personalistyczną potraktowano w niniejszym artykule jako ważny paradygmat badań dziecka i dzieciństwa.
Bibliografia
Adamski, F. (1999). Poza kryzysem tożsamości w kierunku pedagogiki personalistycznej. W: J. Kostkiewicz (red.), Wprowadzenie do pedagogiki ogólnej (s. 73– 78). Stalowa Wola: WNS KUL.
Adamski, F. (2005). Personalizm i pedagogika personalistyczna. W: T. Pilch (red.), Encyklopedia Pedagogiczna XXI wieku, t. 4 (s. 349–353). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
Adamski, F. (2013). Pedagogika chrześcijańska pedagogiką personalistyczną. Pedagogia Christiana, 31/1, 107–120.
Bartnik, C. S. (2000). Dogmatyka katolicka. Lublin: KUL.
Brągiel, J., Matyjas, B., Segiet, K. (2019). Dzieciństwo – w stronę poznania, zrozumienia i zmiany. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Chrost, S. (2013). Homo capax Dei jako ideał wychowania. Kraków: Impuls.
Forma, P. (2016). Dziecięca kreacja biografii w rodzinach wielodzietnych. Kraków: Impuls.
Godawa, G. (2017). Integralna wizja człowieka jako fundament kultury i wychowania. Analecta Cracoviensia, 49, 319–340.
Granat, W. (1985). Personalizm chrześcijański. Teologia osoby ludzkiej. Poznań: Towarzystwo Teologów Dogmatyków.
Izdebska, J. (2005). Dzieciństwo przed szklanym ekranem telewizora i komputera – nowe jego oblicze. W: J. Izdebska, T. Sosnowski (red.), Dziecko i media elektroniczne – nowy wymiar dzieciństwa. Białystok: Trans Humana.
Izdebska, J. (2006). Dom rodzinny postrzegany przez dzieci. W kontekście społeczno-kulturowych zróżnicowań współczesnej rodziny. Białystok: Trans Humana.
Izdebska, J. (2016). Dzieciństwo. W: K. Chałas, A. Maj (red.), Encyklopedia aksjologii pedagogicznej (s. 305–315). Radom: Wydawnictwo POLWEN.
Jarosz, E. (2008). Ochrona dzieci przed krzywdzeniem. Perspektywa globalna i lokalna. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Jarosz, E. (2017). Dziecko i dzieciństwo – pejzaż współczesny. Rzecz o badaniach nad dzieciństwem. Pedagogika Społeczna, 64/2, 57–81.
Jarosz, E. (2018). Partycypacja społeczna dzieci – szkic z rozwoju interdyscyplinarnego dyskursu. W: M. Michalak (red.), Prawa dziecka wczoraj, dziś i jutro – perspektywa korczakowska, t. 2 (s. 285–303). Warszawa: Rzecznik Praw Dziecka.
Kiereś, B. (2010). Podstawy antropologiczne pedagogiki personalistycznej. W: M. Nowak, P. Magier, J. Szewczak, (red.), Antropologiczna pedagogika ogólna (s. 95–102). Lublin: Gaudium.
Kiereś, B. (2015). U podstaw pedagogiki personalistycznej. Filozoficzny kontekst sporu o wychowanie. Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu.
Kiereś, B. (2016). Personalizm w pedagogice. Polska Myśl Pedagogiczna, 2(2), 271–281.
Kunowski, S. (2000). Problematyka współczesnych systemów wychowania. Kraków: Impuls.
Łopatka, A. (2000). Dziecko. Jego prawa człowieka. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze Iris.
Matyjas, B. (2003). Dzieciństwo w rodzinie bezrobotnych w środowisku małego miasta (na przykładzie Pińczowa). Kielce: Wydawnictwo Akademii Świętokrzyskiej.
Matyjas, B. (2008). Dzieciństwo w kryzysie. Etiologia zjawiska. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
Matyjas, B. (2012). Dzieciństwo na wsi. Warunki życia i edukacji. Kraków: Wydawnictwo Impuls.
Matyjas, B. (2017). Topos dzieciństwa wielkomiejskiego. Warunki socjalizacyjno-edukacyjne dzieci w wieku szkolnym. Warszawa: Difin.
Milerski, B., Śliwerski, B. (red.). (2000). Leksykon PWN. Pedagogika. Warszawa: PWN.
Nowak, M. (1996). O pedagogikę wrażliwą na osobę i wspólnoty osób. Roczniki Nauk Społecznych, 24 (2), 31–52.
Nowak, M. (1998). Ku nowej edukacji zorientowanej na osobę. W: B. Śliwerski (red.), Pedagogika alternatywna – dylematy teorii i praktyki (s. 115–130). Kraków: Impuls.
Nowak, M. (1999). Podstawy pedagogiki otwartej. Lublin: KUL.
Nowak, M. (2006). Pedagogika personalistyczna. W: Z. Kwieciński, B. Śliwerski (red.). Pedagogika. Podręcznik akademicki, t. 1 (s. 232–247). Warszawa: PWN.
Nowak, M. (2008). Teorie i koncepcje wychowania. Warszawa: WAiP
Segiet, K. (2000). Dziecko w wielkim mieście. Poznań: Oficyna Wydawnicza G& P.
Segiet, K. (2007). Wizja dziecka jako osoby (refleksja antropologiczna i teologiczna). W: K. Segiet (red.), Dziecko i dzieciństwo. W kręgu pytań i poszukiwań teoretyczno-badawczych. Poznań: Książka i Wiedza.
Segiet, K. (2010). Dziecko i dzieciństwo jako wartość. Chowanna, 34/1, 129–137.
Segiet, K. (2011). Dziecko i jego dzieciństwo w perspektywie naukowego poznania i doświadczania rzeczywistości. Studium pedagogiczno-społeczne. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Smolińska-Theiss, B. (1993). Dzieciństwo w małym mieście. Warszawa: Wydawnictwo UW.
Smolińska-Theiss, B. (1995). Trzy nurty badań nad dzieciństwem. Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze, 10.
Smolińska-Theiss, B. (2010). Rozwój badań nad dzieciństwem. Chowanna, 34/1, 13–26.
Smolińska-Theiss, B. (2014). Dzieciństwo jako status społeczny. Edukacyjne przywileje dzieci klasy średniej. Warszawa: Wydawnictwo APS.
Starnawski, W. (2014). Dwa sposoby uprawiania filozofii w wychowaniu. Seminare, 35(1), 81–87.
Szczepska-Pustkowska, M. (2009). Kategoria dziecka i dzieciństwa w nowożytnej myśli pedagogicznej. W: D. Klus-Stańska, M. Szczepska-Pustkowska (red.). Pedagogika wczesnoszkolna – dyskursy, problemy, rozwiązania (s. 79–122). Warszawa: WAiP.
Szczepska-Pustkowska, M. (2011). Od filozofii dzieciństwa do dziecięcej filozofii życia. Casus władzy (i demokracji). Kraków: Impuls.
Szczepska-Pustkowska, M. (2012). W stronę filozofii dzieciństwa. Adultystyczna wizja dziecka i dzieciństwa z Arystotelesem w tle. Przegląd Pedagogiczny, 21(1), 35–49.
Szewczyk, W. (1998). Kim jest człowiek. Zarys antropologii filozoficznej. Tarnów: BIBLOS.
Sztaba, M. (2011). Troska bł. Jana Pawła II o etyczno-moralne podstawy życia społecznego. Tyniec: Wydawnictwo Benedyktynów.
Śliwerski, B. (2007). Pedagogika dziecka. Gdańsk: GWP.
Śliwerski, B. (2012). Współczesne teorie i nurty wychowania. Kraków: Impuls.
Tyluś, U. (2014). Wprowadzenie do studiowania pedagogiki. Siedlce: Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego.
Wierzbicki, A. (2016). Osoba. W: K. Chałas, A. Maj (red.), Encyklopedia aksjologii pedagogicznej (s. 694–697). Radom: Wydawnictwo POLWEN.
Wojtyła, K. (1961). Personalizm tomistyczny. Znak, 83, 664–675.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 8343
Liczba cytowań: 0
