The Perception of the Sources of Self-Efficacy and the Intensity of the Dimensions of Attitude Towards Volunteering Amongst Prisoners
DOI:
https://doi.org/10.12775/PBE.2025.009Słowa kluczowe
sources of self-efficacy, intensity of stress, successes and failures, persuasion from others, dimensions of attitude towards volunteering, prisonersAbstrakt
Postawy społeczne są istotnym elementem readaptacji osób pozbawionych wolności, stanowiąc jednocześnie składowy element kapitału społecznego, który ma zasadnicze znaczenie dla istotnej części życia codziennego. Ponadto, praca wolontarystyczna osób pozbawionych wolności jest jedną z najnowszych innowacji w polskim systemie penitencjarnym, która jako najbardziej obiecująca, została nagrodzona „Kryształową Wagą Wymiaru Sprawiedliwości”. Celem artykułu jest sprawdzenie, jakiego rodzaju związki zachodzą między nasileniem wymiarów konstytuujących postawę wobec wolontariatu u osób pozbawionych wolności a spostrzeganymi źródłami własnej skuteczności. Badania przeprowadzone zostały na grupie 119 więźniów osadzonych w jednostce penitencjarnej na terenie województwa lubelskiego. Uzyskane wyniki wskazały, że emocjonalny aspekt postawy wobec wolontariatu koreluje w istotny sposób ze spostrzeganiem osobistych sukcesów i porażek, nasileniem odczuwanego stresu oraz perswazjami ze strony innych osób.
Bibliografia
Allport, G.W. (1950). The Individual and His Religion: A Psychological Interpretation. New York: Macmillan.
Allred, S.L., Harrison, L.D., & O’Connell, D.J. (2013). Self-Efficacy: An Important Aspect of Prison-Based Learning. The Prison Journal, 93(2), 211–233, doi: 10.1177/0032885512472964.
Bandura, A. (1977). Self-Efficacy: Toward a Unifying Theory of Behavioral Change. Psychological Review, 84(2), 191–215, doi: 10.1037/0033-295X.84.2.191.
Bandura, A. (1989). Social Cognitive Theory. In: R. Vasta (Ed.), Annals of Child Development, Six Theories of Child Development, 6 (pp. 18–33). Greenwich: JAI Press.
Bandura, A. (1991). Social Cognitive Theory of Self-Regulation. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 50(2), 248–287, doi: 10.1016/0749-5978(91)90022-L.
Bandura, A. (1999). Social Cognitive Theory of Personality. In: L.A. Pervin, & O.P. John (Eds.), Handbook of Personality: Theory and Research (pp. 154–196). New York: Guilford Publications.
Bandura, A. (2001). Social Cognitive Theory: An Agentic Perspective. Annual Review of Psychology, 52, 121–153, doi: 10.1146/annurev.psych.52.1.1.
Bang, H., Lee, C., Won, D., Chiu, W., & Chen, L. (2022). Exploring Attitudes of Mandatory Volunteers: The Role of Perceived Organizational Support, Role Clarity, and Self-Efficacy Toward Service. Nonprofit and Voluntary Sector Quarterly, 52(2), 421–442, doi: 10.1177/08997640221093797.
Braun, K. (2019). Wolontariat w procesie resocjalizacji w zakładach karnych [Volunteering in the Process of Resocialization in Prisons]. Roczniki Pedagogiczne, 11(47), 95–108, doi: 10.18290/rped.2019.11s-6.
Buczyńska, A. (2015). Wolontariat w resocjalizacji osob osadzonych w zakładach karnych [Volunteering in Resocialization of Prison Inmates]. Przegląd Więziennictwa Polskiego, 87, 95–117.
Cattelino, E., Morelli, M., Baiocco, R., & Chirumbolo, A. (2019). From External Regulation to School Achievement: The Mediation of Self-Efficacy at School. Journal of Applied Developmental Psychology, 60, 127–133, doi: 10.1016/j.appdev.2018.09.007.
Deka, R. (2007). Wolontariat więźniów jako przykład ponownego włączania skazanych do życia w społeczeństwie [Prisoner Volunteering as an Example of Reintegrating Convicts Into Society]. In: C. Kustra, M. Fopka-Kowalczyk, & A. Bandura (Eds.), Opieka i wsparcie jako zadanie całożyciowe. Studia z pedagogiki opiekuńczej [Care and Support as a Lifelong Task. Studies in Care Pedagogy] (pp. 281–292). Toruń: Wydawnictwo Edukacyjne “Akapit”.
Deka, R., Krakowiak, P., Paczkowska, A. (2016). Inkluzja zamiast ekskluzji – wolontariat szansą na udany powrót do społeczeństwa osób odbywających karę pozbawienia wolności [Inclusion Instead of Exclusion – Volunteering as a Chance for a Successful Return to Society for People Serving Prison Sentence]. In: J. Leśny, & J. Nyćkowiak (Eds.), Badania i rozwój młodych naukowców w Polsce – nauki humanistyczne i społeczne [Research and Development of Young Scientists in Poland – Humanities and Social Sciences] (pp. 120–126). Poznań: Wydawnictwo “Młodzi Naukowcy”.
Fel, S., Niewiadomska, I., & Lenart-Kłoś, K. (2022). People in the Face of Modern Warfare: Relationship Between Resource Distribution and Behaviour of Participants in the Hostilities in Ukraine. Gottingen: V&R unipress.
Fidelus, A. (2011). W stronę resocjalizacji inkluzyjnej [Towards Inclusive Resocialization]. Probacja, 2, 70–86.
Frysztak, M. (2020). Praca osób pozbawionych wolności. Stan prawny oraz praktyka – zarys problematyki [The Work of Persons Deprived of Liberty, Legal Status and Practice – An Outline of the Issue]. Przegląd Więziennictwa Polskiego, 107, 163–174.
Gęca, A., Mikołajczak, M., Kalinowski, M., Nowak, B.M., & Niewiadomska, I. (2024). Postawy wobec agresji a spostrzeganie źródeł własnej skuteczności u więźniów [Attitudes Towards Aggression and the Perception of the Sources of Self-Efficacy in Prisoners]. Law • Education • Security, 122, 231–250, doi: 10.52694/ThPSR.122.11.
Górecki, M. (2013). Idea, instytucjonalizacja i funkcje wolontariatu [The Idea, Institutionalization and Functions of Volunteering]. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie ŻAK.
Guntert, S.T., Wehner, T., & Mieg, H.A. (2022). Definition of Volunteer Work and a Model of Volunteer Activity. Organizational, Motivational, and Cultural Contexts of Volunteering. In: S.T. Guntert, T. Wehner, & H.A. Mieg (Eds.), Organizational, Motivational, and Cultural Contexts of Volunteering (pp. 1–10). Springer Nature Switzerland AG, doi: 10.1007/978-3-030-92817-9_1.
Hobfoll, S., Halbesleben, J., Neveu, J., & Westman, M. (2018). Conservation of Resources in the Organizational Context: The Reality of Resources and Their Consequences. Annual Review of Organizational Psychology and Organizational Behavior, 5, 103–128, doi: 10.1146/annurev-orgpsych-032117-104640.
International Association for Volunteer Effort. Universal Declaration on Volunteering IAVE (2001). Retrieved 24 March 2025 from: https://www.iave.org/whatwedo/advocacy/ universal-declaration/.
Karyłowski, J. (1982). O dwóch typach altruizmu. Badania nad endo- i egzocentrycznymi źródłami podejmowania bezinteresownych działań na rzecz innych ludzi [On Two Types of Altruism. Studies on Endo- and Exocentric Sources of Undertaking Selfless Actions for the Benefit of Other People]. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Kata, G. (2010). Wolontariat jako forma działania profilaktycznego [Volunteering as a Form of Preventive Action]. Remedium, 4, 30–31.
Khan, R., & Imran, M. (2022). Effect of Altruism on Happiness and Meaning in Life. International Journal of Indian Psychology, 11(3), 375–383, doi: 10.25215/1103.093.
Klug, G., Toner, S., Fabisch, K., & Priebe, S. (2018). Characteristics and Motivations of Volunteers Providing One-to-One Support for People with Mental Illness: A Survey in Austria. Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology, 53, 841–847, doi: 10.1007/s00127-018-1514-1.
Kołodziejak, D., Grochowski, J., Kalinowski, M., Nowak, B.M., Niewiadomska, I. (2024). Postrzeganie źródeł własnej skuteczności a nasilenie wymiarów postawy wobec pracy u więźniów [Perception of Sources of Self-Efficacy and the Intensity of Work Attitude Dimensions in Prisoners]. Law • Education • Security, 123, 153–168, doi: 10.52694/ThPSR.123.8.
Krakowiak, P., Paczkowska, A., & Witkowski, R. (2013). Prisoners as Hospice Volunteers in Poland. Palliative Medicine in Practice, 7(2), 55–64.
Krakowiak, P., & Paczkowska, A. (2014). Włączanie skazanych do wolontariatu opieki paliatywno-hospicyjnej na świecie i w Polsce. Dobre praktyki współpracy systemu penitencjarnego ze środowiskiem opieki paliatywno-hospicyjnej w Polsce [Involving Convicts in Palliative and Hospice Care Volunteering in the World and in Poland. Good Practices of Cooperation Between the Penitentiary System and the Palliative and Hospice Care Community in Poland]. Probacja, 7(2), 47–64.
Kwiatkowski, Ł. (2020). The Sense of Self-Efficacy in People Sentenced to Imprisonment. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Lublin – Polonia, 33(4), 133–147, doi: 10.17951/j.2020.33.4.133-147.
Lewicka-Zelent, A., & Pytka, A. (2021). Opinie osadzonych i wychowawców penitencjarnych na temat pracy wykonywanej przez osoby pozbawione wolności [Opinions of Prisoners and Penitentiary Educators on the Work Performed Persons Deprived of Liberty]. Resocjalizacja Polska, 21, 313–327, doi: 10.22432/pjsr.2021.21.18.
MacKenzie, D.L. (2006). What Works in Corrections: Reducing the Criminal Activities of Offenders and Delinquents. Cambridge: Cambridge University Press.
Matsumura, N., Kusu, T., & Katayoka, Y. (2023). The Relationship Between University Students Disaster Volunteer Efforts and Sense of Self-Efficacy. Journal of JSCE, 9(1), 537, doi: 10.2208/journalofjsce.s1-e0002.
Mądrzycki, T. (1997). Psychologiczne prawidłowości kształtowania się postaw [Psychological Regularities of Attitude Formation]. Warszawa: Wydawnictwo WSiP.
Murphy, R.O., & Ackermann, K.A. (2013). Social Value Orientation. Personality and Social Psychology Review, 18(1), 13–14, doi: 10.1177/1088868313501745.
Myers, D.G. (2003). Psychologia społeczna [Social Psychology]. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Nahra, C. (2021). Altruism and Moral Enhancement. Revista de Kriterion, 61, 633–648, doi: 10.1590/0100-512X2020n14704cn.
Niewiadomska, I. (2007). Osobowościowe uwarunkowania skuteczności kary pozbawienia wolności [Personality Determinants of the Effectiveness of Imprisonment]. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Niewiadomska, I. (2010a). Znaczenie zasobów psychospołecznych w procesie resocjalizacji [The Importance of Psychosocial Resources in the Resocialization Process]. In: L. Pytka, & B.M. Nowak (Eds.), Problemy współczesnej resocjalizacji [Problems in Modern Resocialization] (pp. 57–65). Warszawa: Wydawnictwo Pedagogium.
Niewiadomska, I. (2010b). Zasoby psychospołeczne czynnikiem warunkującym pozytywną adaptację człowieka [Psychosocial Resources as a Factor in Determining Positive Human Adaptation]. In: M. Kalinowski, & I. Niewiadomska (Eds.), Skazani na wykluczenie!? Zasoby adaptacyjne osób zagrożonych marginalizacją społeczną [Sentenced to Exclusion!? Adaptive Resources of People at Risk of Social Marginalization] (pp. 15–30). Lublin: Wydawnictwo KUL.
Niewiadomska, I. (2022). Mechanizmy generujące wielowymiarowe wsparcie rodzicielskie w warunkach stresu wywołanego przez pandemię COVID-19. Analiza zależności wynikających z poszerzonego modelu dopasowania zasobów Stevena Hobfolla [Mechanisms Generating Multidimensional Parenting Support Under Stress Caused by the COVID-19 Pandemic. Analysis of Relationships Resulting from Steven Hobfoll’s Extended Resource Matching Model]. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Niewiadomska, I., Chwaszcz, J., Augustynowicz, W., & Bartczuk, R. (2014). Readaptacja społeczno-zawodowa więźniów. Narzędzia do diagnozowania potencjału readaptacyjnego i kapitału wspierającego [Socio-Professional Readaptation of Prisoners. Tools for Diagnosing Readaptation Potential and Supporting Capital]. Lublin: Instytut Psychoprofilaktyki i Psychoterapii, Stowarzyszenie Natanaelum.
Nowak, B.M. (2010a). Essence of Volunteering in an Open Environment. In: A. Kieszkowska (Ed.), Horizons of Social Reintegration (pp. 461–467). Kielce.
Nowak, B.M. (2010b). Rodzinne determinanty działalności wolontarystycznej [Family Determinants of Volunteering]. In: H. Bednarski, J. Kartagin, Z. Siroić, & S. Urbański (Eds.), Socjologiczne i pedagogiczne aspekty transformacji w Europie Środkowej i Wschodniej [Sociological and Pedagogical Aspects of Transformation in Central and Eastern Europe] (pp. 269–278). Warszawa: Legnica.
Nowak, B.M. (2012). Rodzina w kryzysie. Studium resocjalizacyjne [Family in Crisis. Resocialization Study]. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Nowak, B.M. (2013). Współczesne obszary pedagogiki społecznej. Altruizm, wolontariat i filantropia w świetle teorii zasobów Stevena E. Hobfolla [Contemporary Areas of Social Pedagogy: Altruism, Volunteering, and Philanthropy in the Light of Steven E. Hobfoll’s Resource Theory]. In: W. Danilewicz, M. Sobecki, & T. Sosnowski (Eds.), Środowisko – zasoby – profesjonalizacja. Pedagogika społeczna wobec zmian przestrzeni życia społecznego [Environment – Resources – Professionalization. Social Pedagogy Towards Changes in the Space of Social Life] (pp. 242–256). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
Nowak, B.M. (2020). (Nie)skazani na wykluczenie. Od patologii do normy zachowań społecznych [(Not) Condemned to Exclusion. From Pathology to the Norm of Social Behavior]. Warszawa: Wydawnictwo DiG.
Ochman, M., & Jordan, P. (1997). Jak pracować z wolontariuszami [How to Work with Volunteers]. Warszawa: Wydawnictwo Boris.
Olszewski, B. (2009). Wolontariat jako forma realizacji społeczeństwa obywatelskiego [Volunteering as a Form of Realizing Civil Society]. In: J. Blicharz, & J. Bocia (Eds.), Prawna działalność społeczeństwa obywatelskiego [Legal Activity of Civil Society] (pp. 649–659). Kolonia: Wydawnictwo Limited.
Parboteeah, K.P., Cullen, J.B., & Lim, L. (2004). Formal Volunteering: A Cross-National Test. Journal of World Business, 39, 431–441, doi: 10.1016/j.jwb.2004.08.007.
Pervin, L.A. (2002). Psychologia osobowości [Psychology of Personality]. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Serapioni, M., Ferreira, S., & Lima, T.M. (2013). Voluntariado em Portugal: Contextos, atores e praticas [Volunteering in Portugal: Contexts, Actors and Practices]. Evora: Fundacao Eugenio de Almeida.
Sędek, G. (1983). Przegląd badań i modeli teoretycznych zjawiska wyuczonej bezradności [A Review of Research and Theoretical Models of the Learned Helplessness Phenomenon]. Przegląd Psychologiczny, 26, 587–610.
Silva Moreira Carvalho, R.F., Moraes Ferreira, J., de Souza Leite, Y., & Fernandes de Silva Azevedo Rios, N. (2021). Saude e voluntariado: Uma revisao sistematica [Health and Volunteering: A Systematic Review]. Revista Cientifica da Faculdade de Medicina de Campos, 16(2), 98–106, doi: 10.29184/1980-7813.rcfmc.362.vol.16.n2.2021.
Snyder, M., & Omoto, M.A. (2008). Volunteerism: Social Issues, Perspectives and Social Policy Implications. Social Issues and Policy Review, 2, 1–36, doi: 10.1111/ j.1751-2409.2008.00009.
Sokołowska, E. (2015). Praca charytatywna skazanych na karę pozbawienia wolności [Charity Work of Prisoners]. Resocjalizacja Polska, 9, 55–67.
Sowiński, A. (2005). W poszukiwaniu ideału osobowości wolontariusza [In Search of the Ideal Volunteer Personality]. In: B. Kromlicka (Ed.), Wolontariat w obszarze humanistycznych wyzwań opiekuńczych [Volunteering in the Area of Humanistic Care Challenges] (pp. 86–101). Toruń: Wydawnictwo Edukacyjne “Akapit”.
Stawiarska, P. (2001). Wolontariat hospicyjny. Perspektywa interdyscyplinarna [Hospice Volunteering. An Interdisciplinary Perspective]. Warszawa: Difin.
Szymczak, W. (2013). Partycypacja osob zaangażowanych społecznie [Participation of People Engaged Socially]. Zeszyty Naukowe KUL, 54, 267–273.
Travis, J., Solomon, A.L., & Waul, M. (2010). From Prison to Home: The Dimensions and Consequences of Prisoner Reentry. Washington: The Urban Institute.
Weissbrot-Koziarska, A., & Kanios, A. (2022). Praca jako środek resocjalizacji osób w izolacji więziennej – przegląd badań [Work as a Means of Resocialization of People in Prison Isolation – Research Review]. Resocjalizacja Polska, 22, 377–389, doi: 10.22432/pjsr.
Wojciszke, B. (2009). Człowiek wśród ludzi. Zarys psychologii społecznej [A Man Amongst Humans. Outline of Social Psychology]. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Wosińska, W. (2004). Psychologia życia społecznego [Psychology of Social Life]. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Wu, L., Sheehan, R., & Pinto da Costa, M. (2023). Volunteering in Prisons: A Systematic Review and Narrative Synthesis. Public Health, 220, 155–164, doi: 10.1016/j.puhe.2023.04.008.
Wypior, P. (2019). Poziom empatii a postawy kobiet skazanych wobec pracy wolontaryjnej. Na przykładzie Zakładu Karnego w Lublińcu [Levels of Empathy and the Attitudes Towards Voluntary Work in Female Inmates of the Lubliniec Prison]. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Beata Maria Nowak, Mirosław Kalinowski, Iwona NIewiadomska, Artur Woźniak, Weronika Remijasz
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 223
Liczba cytowań: 0
