Ujawnianie JA w teoriach komunikacji interpersonalnej. Spojrzenie (meta)lingwistyczne
DOI:
https://doi.org/10.12775/LinCop.2024.011Słowa kluczowe
komunikacja interpersonalna, ujawnianie JA, komunikacja werbalna, metatekst, jednostki egocentryczneAbstrakt
Artykuł ukazuje problem ujawniania JA w tej części komunikacji międzyosobowej, która znajduje wyraz w słowach. W podręcznikach akademickich do komunikacji większy nacisk kładziony jest na niewerbalne prezentowanie siebie oraz na różnice kulturowe w tym obszarze. Tymczasem w całym systemie języka widoczna jest jego egocentryczna natura – mówiące, a więc komunikujące się JA jest obecne w kategoriach gramatycznych, strukturze tematyczno-rematycznej czy choćby w różnego typu jednostkach metatekstowych. Autorka postuluje współpracę między lingwistami a specjalistami od komunikacji, pokazując, jak wzajemne respektowanie wyników badań mogłoby z jednej strony udoskonalić opis leksykograficzny ważnych w komunikacji słów, z drugiej zaś uczynić bardziej naturalnym mówienie o uczuciach i potrzebach (polska wersja „języka żyrafy” Marshalla Rosenberga).
Bibliografia
Adler R.B., Rosenfeld L.B., Proctor R.F., 2005, Relacje interpersonalne – Proces porozumiewania się, Poznań: Dom Wydawniczy REBIS.
Barge J.K., Morreale Shewryn P., Spitzberg B.H., 2015, Komunikacja między ludźmi, Warszawa: PWN.
Bogusławski A., 1977, Problems of the Thematic-Rhematic Structure of Sentences, Warszawa: PWN.
Buber M., 1992, Ja i Ty. Wybór pism filozoficznych, Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
Danielewiczowa M., 2007, Przymiotniki nieprzymiotniki (O pewnym niezwykłym typie wyrażeń w języku polskim), Zbornik Maticesrpske za slavistiku 71–72, s. 223–235.
Doboszyńska-Markiewicz K., 2013, Operatory adnumeratywne w języku polskim. Dystrybucja i znaczenia, Warszawa: Katedra Lingwistyki Formalnej UW.
Doboszyńska-Markiewicz K., 2020, Operatory adnumeratywne typu marny, dobry, bity – próba charakterystyki formalno-semantycznej, Poradnik Językowy 9, s. 59–74.
Doboszyńska-Markiewicz K., 2023, Głupi / idiotyczny / nieszczęsny długopis, czyli o nie tylko ekspresywnym znaczeniu pewnego typu przymiotników, Poradnik Językowy 8, s. 48–59.
Grochowski M., Kisiel A., Żabowska M., 2014, Słownik gniazdowy partykuł polskich, Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
Ivy D., Backlund P., 1994, Język kobiet i język mężczyzn (tłum. fragmentu 5. rozdz. książki GenderSpeak: Personal Effectiveness in Gender Communication), w: J.K. Barge i in. (red.), Komunikacja między ludźmi, Warszawa: PWN, 2008, s. 273–288.
Kosek I., 2010, Z problemów opisu tzw. form deprecjatywnych, Prace Językoznawcze XII, s. 105–114.
Kozak A., Wasilewski J., 2022, Uwięzieni w słowach rodziców. Jak uwolnić się od zaklęć, które rzucono na nas w dzieciństwie?, Gliwice: Onepress.
Król-Fijewska M., 2005, Stanowczo, łagodnie, bez lęku, Warszawa: W.A.B.
Lakoff G., 1973, Hedges: A Study in Meaning Criteria and the Logic of Fuzzy Concepts, Journal of Philosophical Logic 2, s. 458–508.
Mayenowa M.R., 1974, Poetyka teoretyczna. Zagadnienia języka, Wrocław: Ossolineum.
Mudyń K., 2014, „Porozumienie bez przemocy” jako metoda przezwyciężania sytuacji kryzysowych i zapobiegania konfliktom, w: D. Kubacka-Jasiecka, K. Mudyń (red.), Kryzysy i ich przezwyciężanie: problemy interwencji i pomocy psychologicznej, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, s. 215–231.
Nagórko A., 2010, Podręczna gramatyka języka polskiego, Warszawa: PWN.
Padučeva E.V., 2019, Egocentričeskie edinicy jazyka, Moskwa: Jask.
Pajdzińska A., 2018, Kategorie gramatyczne a językowy obraz świata, Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury 30, s. 41–54.
Saloni Z., 1974, Klasyfikacja gramatyczna leksemów polskich, Język Polski LIV, 1–2, s. 3–13, 93–101.
Saussure F. de, 1991, Kurs językoznawstwa ogólnego, Warszawa: PWN.
Stewart J. (red.), 2000, Mosty zamiast murów. Podręcznik komunikacji interpersonalnej, Warszawa: PWN.
Tischner J., 2003, O człowieku. Wybór pism filozoficznych. Wrocław: Wydawnictwo Znak i Zakład Narodowy Ossolińskich.
Waszakowa K., 2017, Kognitywno-komunikacyjne aspekty słowotwórstwa. Wybrane zagadnienia opisu derywacji w języku polskim, Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego.
Wierzbicka A., 1971, Metatekst w tekście, w: M.R. Mayenowa (red.), O spójności tekstu, Wrocław: Ossolineum, s. 105–121.
Wierzbicka A., 1990. Podwójne życie człowieka dwujęzycznego, w: W. Miodunka (red.), Język polski w świecie. Zbiór studiów, s. 71–104, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Wierzbicka A., 2006, Semantyka. Jednostki elementarne i uniwersalne, [przekł. z jęz. ang. Adam Głaz, Krzysztof Korżyk, Ryszard Tokarski], Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Wilkoń A., 1986, Funkcje kategorii gramatycznych w tekstach literackich: cz. 1: Kategoria osoby, Język Artystyczny 4, s. 9–31.
Zdunkiewicz-Jedynak D., 2008, Wykłady ze stylistyki, Warszawa: PWN.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Katarzyna Doboszyńska-Markiewicz
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 72
Liczba cytowań: 0
