Trójmiejskie środowisko jazzowe – perspektywa genderowa
DOI:
https://doi.org/10.12775/lud105.2021.07Parole chiave
muzyka, jazz, gender, męska dominacja, dyskryminacja, seksizm, instrumentalistki jazzoweAbstract
Środowisko jazzowe jest zdominowane przez mężczyzn, co pociąga za sobą różne konsekwencje dla chcących uczestniczyć w nim kobiet. W artykule przedstawiam sytuację instrumentalistek jazzowych, które spotykają się z przejawami seksizmu we wszystkich obszarach swojej działalności oraz z dyskryminacją na rynku pracy. Opisuję również esencje męskości (głównie jazzmani) i kobiecości (przede wszystkim wokalistki) jako dwa dostępne wzorce zachowania w tej grupie. Dodatkowo, staram się wyodrębnić różne strategie przetrwania, po które sięgają kobiety w tym zmaskulinizowanym środowisku. Artykuł oparty jest na badaniach etnograficznych przeprowadzonych w Trójmieście w latach 2017-2019 wśród instrumentalistów oraz instrumentalistek jazzowych.Riferimenti bibliografici
Anderson, L. (2014). Autoetnografia analityczna. Przegląd Socjologii Jakościowej, 10 (3), 144- 167.
Angrosino, M. (2010). Badania etnograficzne i obserwacyjne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Babbie, E. (2004). Badania społeczne w praktyce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Bartky, S. L. (2007). Foucault, kobiecość i unowocześnienie władzy patriarchalnej. W: R. E. Hryciuk, A. Kościańska (red.), Gender. Perspektywa antropologiczna, t. 2 Kobiecość, męskość, seksualność (s. 50-75). Warszawa: PWN.
Bourdieu, P. (2004). Męska dominacja. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Brodacki, K. (2010). Historia jazzu w Polsce. Kraków: PWM.
Bruliński, M. (2015). Czy pianiści to również aktorzy, czyli kilka refleksji nad gestem w muzyce. Kwartalnik Młodych Muzykologów UJ, nr 3, 44-56.
Buchowski, M. (2008). Widmo orientalizmu w Europie. Od egzotycznego Innego do napiętnowania swojego. Recykling Idei, nr 10, 98-107.
Budrowska, B. (2004). „Szklany sufit”, czyli co blokuje kariery kobiet. Kultura i Historia, nr 6, Pozyskano z http://www.kulturaihistoria.umcs.lublin.pl/archives/158
Butler, J. (2008). Uwikłani w płeć. Feminizm i polityka tożsamości. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Cartwright, J. (2012). Conscious Inclusion Of Women Musicians. Gender Studies, vol. 11, 235-242. doi: 10.2478/v10320-012-0021-x
Caudwell J. (2012). Jazzwomen: music, sound, gender, and sexuality. Annals of Leisure Research, 15 (4), 389-403. doi: 10.1080/11745398.2012.744275
Ceraso, S. (2006). Swinging Through Spheres: Jazz, Gender, and Mobility. Nebula, no. 3 (2- 3), 46-54.
Chmura-Rutkowska, I., Ostrouch J. (2008). Od optymizmu do cynizmu. Studium męskiej przyjaźni. W: A. Radomski, B. Truchlińska (red.), Męskość w kulturze współczesnej (s. 119-130). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Ciesielski, R. (2014). „Jazz w Polsce” czy „polski jazz”? W: R. Ciesielski (red.), Jazz w kulturze polskiej, t. 1. Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski.
Cieślikowska, D. (2010). Edukacja antydyskryminacyjna – Wiedza. W: M. Branka, D. Cieślikowska (red.), Edukacja antydyskryminacyjna. Podręcznik trenerski (s. 66-132). Kraków: Villa Decius.
Danielewicz, S. (2011). Jazzowisko Trójmiasta. Historia jazzu w Gdańsku, Gdyni i Sopocie 1945-2010. Kraków: PWM.
Danielewicz, S. (2014). Jazzowisko Trójmiasta. Czwarta zmiana. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Gwizdalanka, D. (2001). Muzyka i płeć. Kraków: PWM.
Jones, M. D. E. (2011). Opening the Canary's Cage: Sex, Gender, and the Jazz Body. W: M. D. E. Jones, The Muse Is Music: Jazz Poetry from the Harlem Renaissance to Spoken Word (s. 129-166). Urbana, Chicago and Springfield: University of Illinois Press.
Karłowski, M. Ladies First!. Jazzarium, Pozyskano z https://www.jazzarium.pl/przeczytaj/artyku%C5%82y/ladies-first
Kędziora, K. (2014). Dyskryminacja. W: M. Rudaś-Grodzka i in. (red.), Encyklopedia gender. Płeć w kulturze (s. 103-106). Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca.
Knauer, W. (ed.) (2016). Gender and Identity in Jazz. Darmstadt: Jazzinstitut Darmstadt.
Kopciewicz, L., Rzepecka, K. (2009). Uniwersytet, kobiety i władza: o obecności kobiet w okolicach szczytu akademickich hierarchii. Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja: kwartalnik myśli społeczno-pedagogicznej, nr 3 (47), 87-104.
Kościańska, A. (2009). Potęga ciszy. Konwersja a rekonstrukcja porządku płci na przykładzie nowego ruchu religijnego Brahma Kumaris. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Kurz, I. (2014). Stereotyp. W: M. Rudaś-Grodzka i in. (red.), Encyklopedia gender. Płeć w kulturze (s. 520-522). Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca.
Kuźma-Markowska, S. (2014). Herstory (herstoria). W: M. Rudaś-Grodzka i in. (red.), Encyklopedia gender. Płeć w kulturze (s. 179-182). Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca.
Kwiatkowska, A. (2014). Seksizm. W: M. Rudaś-Grodzka i in. (red.), Encyklopedia gender. Płeć w kulturze (s. 501-503). Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca.
Lis, B. (2015). „Męska przyjaźń”. Kilka uwag o kondycji męsko-męskich relacji we współczesnej kulturze Zachodu. InterAlia. Pismo poświęcone studiom queer, nr 10, 57-72.
McKeage, K. (2002). „Where Are All The Girls?” Women In Collegiate Instrumental Jazz. GEMS (Gender, Education, Music, & Society), vol. 1, no 1.
Mękarski, M. (2017). (Nie)widzialny przedmiot – okulary. Antropologia przedmiotu. Tematy z Szewskiej, nr 1(18), 125-137.
Millet, K. (1982). Teoria polityki płciowej. W: T. Hołówka (red.), Nikt nie rodzi się kobietą (s. 58-111). Warszawa: Czytelnik.
Niedziela-Meira, J. (2017). Nagranie wykładu Kobiety Jazzu w ramach festiwalu JAZZtrzębie w Jastrzębiu-Zdroju, 25 kwietnia, Pozyskano z https://www.youtube.com/watch?v=6Vxxs2weCeE
Okely, J. (2015). Chwile buntu. Płeć, opór i jednostka. W: A. Pasieka, K. Zielińska (red.), Opór i dominacja. Antologia tekstów (s. 318-340). Kraków: NOMOS.
Ortner, S. (2015). Opór i problem etnograficznej odmowy. W: A. Pasieka, K. Zielińska (red.), Opór i dominacja. Antologia tekstów (s. 159-180). Kraków: NOMOS.
Pietraszewski, I. (2016). Jak odróżnić się od konkurencji, czyli strategie dominacji w polu jazzu. W: R. Ciesielski (red.), Jazz w kulturze polskiej, t. 2 (s. 35-46). Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski.
Pinheiro, R. (2011). The creative process in the context of jazz jam sessions. Journal of Music and Dance, vol. 1(1), 1-5. doi: 10.5897/JMD.9000002
Reinharz, S. (2015). Feministyczne badania w działaniu. W: K. Dąbrowska, M. Grabowska, A. Kościańska (red.), Antropologia wobec dyskryminacji (s. 51-85). Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Rogowska, L., Stoecker E. (2010). Seksizm. W: M. Branka, D. Cieślikowska (red.), Edukacja antydyskryminacyjna. Podręcznik trenerski (s. 174-178). Kraków: Villa Decius.
Rustin, N. T., Tucker, S. (eds.) (2008). Big Ears: Listening for Gender in Jazz Studies. Durham, London: Duke University Press.
Rustin, N. T., Tucker, S. (2008). Introduction. W: N. T. Rustin, S. Tucker (eds.), Big Ears: Listening for Gender in Jazz Studies (s. 1-28). Durham, London: Duke University Press.
Said, E. (2005). Orientalizm. Poznań: Zysk i S-ka.
Schmidt, A. (2009). Historia jazzu. Lublin: Polihymnia.
Szymanowski, K. (2013). Edukacja w dziedzinie jazzu i muzyki estradowej w wyższym szkolnictwie artystycznym. W: A. Białkowski (red.), Edukacja w dziedzinie jazzu i muzyki estradowej w Polsce (s. 15-39). Warszawa: Instytut Muzyki i Tańca.
Trębaczewska, M. (2009). Kobiety w muzyce. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica, nr 34, 205-227. Pozyskano z http://dspace.uni.lodz.pl:8080/xmlui/bitstream/handle/11089/310/205_tr%c4%99ba czewskafolia%20sociologica%2034.pdf?sequence=1&isAllowed=y
Tucker, S. (2002). Big Ears: Listening for Gender in Jazz Studies. Current Musicology, nos. 71-73, 375-408. doi: 10.7916/cm.v0i71-73.4831
WIMUST (2013). Women in Music Uniting Strategies for Talent Final Report. Fondazione Adkins Chiti: Donne in Musica. Pozyskano z http://www.donneinmusica.org/wimust/pdf/e-book-wimust/Ebook-WIMUST-FINAL-REPORT.pdf
Źródła internetowe:
http://www.amuz.gda.pl/o-nas/historia-uczelni/historia-wydzialu-iv/, [dostęp: 10.06.2019 r.]
https://www.berklee.edu/jazz-gender-justice, [dostęp: 20.11.2019 r.]
http://jazzherstory.co.uk/#5, [dostęp: 11.11.2019 r.]
Downloads
Pubblicato
Come citare
Fascicolo
Sezione
Licenza
Copyright (c) 2021 LUD. Organ Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego i Komitetu Nauk Etnologicznych PAN
Questo lavoro è fornito con la licenza Creative Commons Attribuzione - Non opere derivate 4.0 Internazionale.
1. Autorzy udzielają wydawcy (Polskiemu Towarzystwu Ludoznawczemu) licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu w następujących polach eksploatacji:
- utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
- reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (ebook, audiobook);
- wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
- wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera;
- rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY - ND 4.0).
2. Autorzy udzielają wydawcy licencji nieodpłatnie.
3. Korzystanie przez wydawcę z utworu na ww. polach nie jest ograniczone czasowo, ilościowo i terytorialnie.
Stats
Number of views and downloads: 536
Number of citations: 0
