Dyskurs biomedyczny a doświadczenie pacjentów. Anoreksja w ujęciu antropologicznym

Authors

DOI:

https://doi.org/10.12775/lud103.2019.15

Keywords

anoreksja, bioetyka, biomedycyna, ciało, etnografia, leczenie, medykalizacja

Abstract

Na przykładzie anorexia nervosa artykuł ten krytycznie odnosi się do zjawiska medykalizacji. Artykuł proponuje przyjęcie perspektywy etnograficznej i autoetnograficznej w rozumieniu i badaniu tego złożonego zaburzenia. Opisuje medykalizację i jej wpływ na pacjentów. Praca oparta jest na analizie literatury oraz badaniach etnograficznych (przeprowadzonych przez Igę Kowalską) z młodymi kobietami, które doświadczyły anoreksji i jej leczenia w Polsce. Opisuje historyczne, społeczne i kulturowe konteksty zjawiska anoreksji. Stawiamy tezę, że między naukami społecznymi, a medycyną potrzebny jest dialog, gdyż anoreksji nie da się wyjaśnić wyłącznie terminami medycznymi. Mogłoby to pomóc lepiej zrozumieć anoreksję, a co za tym idzie wdrożyć nowe rozwiązania do systemu jej leczenia.

Author Biographies

Iga Teresa Kowalska, Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej, Wydział Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego

Laureatka nagrody specjalnej dla pierwszej absolwentki studiów magisterskich na kierunku bioetyka w Polsce (Uniwersytet Warszawski). Doktorantka na Wydziale Historycznym w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej UW. W latach 2014-2015 prowadziła badania etnograficzne z młodymi kobietami chorymi na anoreksję. Jest autorką pracy magisterskiej pt. „Nasycone głodem. Leczenie anoreksji w ujęciu etnograficznym i bioetycznym” napisanej pod kierunkiem dr hab. Magdaleny Radkowskiej-Walkowicz. Obszar zainteresowań: antropologia ciała, etyka leczenia zaburzeń psychosomatycznych, antropologia medycyny, antropologia dzieciństwa, antropologia dojrzewania

Antonina Stasińska, Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej, Wydział Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego

 Ukończyła z wyróżnieniem studia magisterskie w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytecie Warszawskiego. Prowadziła badania z nurtu antropologii miasta nad percepcją rewitalizacji Placu Szembeka na Warszawskim Grochowie -  politycznymi aspektami estetyki przestrzeni miejskiej. Zajmuje się także tematami z zakresu antropologii migracji i emocji. Ostatnie badania prowadziła nad strategiami i praktykami transnarodowych związków na odległość.

Obszar zainteresowań: antropologia emocji, migracji, mobilności, miasta, jedzenia, gender

References

Alderson, P., Morrow, V. (2011). The Ethics of Research with Children and Young People. A Practical Handbook. Sage Publishing. doi: 10.4135/9781446268377

Anderson, L. (2006a) Analytic autoethnography. Journal of contemporary ethnography, nr. 35 (4), s. 373-395.

Anderson, L. (2006b). On Apples, Oranges and Autopsies: A Response to Commentators. Journal of contemporary ethnography, nr.35 (4), s. 450-465. doi: 10.1177/0891241606287395

Beauchamp T. L., Childress J. F., (1996). Zasady etyki medycznej, Wydawnictwo Książka i wiedza. Warszawa.

Biernacka, E. (2015). Podwójny problem: choroba afektywna spleciona z zaburzeniami odżywiania. Puls medycyny nr 8 (301).

Bordo, S. (1997). Anorexia Nervosa. Psychopathology as Crystallization of Culture. W: C. Counihan, P. Van Esterik, (red.), Food and Culture. A Reader. London and New York: Routledge.

Bordo, S. (2013). Not Just „A White Girls Thing”: The Changing Face of Food and Body Image Problems. W: C. Counihan, P. Van Esterik (red.), Food and Culture. A Reader. London and New York: Routledge.

Bruch, H. (1962). Perceptual and conceptual disturbances in anorexia nervosa. Psychosomatic medicine 24(2) 187-194.

Broom, D. H., & Woodward, R. V. (1996). Medicalisation reconsidered: toward a collaborative approach to care. Sociology of Health & Illness, 18(3), 357-378. doi: 10.1111/1467-9566.ep10934730

Brown, H. (2011). Kiedy jedzenie wymaga odwagi. Wydawnictwo Czarna Owca.

Davies, Ch. A. (1999). Reflexive Ethnography: A Guide to Researching Selves and Others. London: Routledge. doi: 10.4324/9780203822272

Derra, A. (2010). Kobiety jako czynnik przemilczany. Epistemologiczne uwikłanie medycznego zjawiska anoreksji. Przegląd Filozoficzny - Nowa Seria, 19, Nr 2 (74), ISSN 1230–1493 s. 33.

Ellis, C. (1997). Evocative Autoethnography: Writing Emotionally About Our Lives W: Representation and the Text: Re-framing The Narrative Voice, (red.) W. G. Tierney, Y.S. Lincoln. Albany: State University of New York Press, s. 115-142. doi:10.1177/1077800406294947

Ellis, C. (2004) The Ethnographic I: A Methodological Novel About Autoethnography, Walnut Creek: AltaMira Press.

Ellis, C. and Bochner, A. P (2000) Autoethnography, Personal Narrative, and Reflexivity: Researcher as Subject W: Handbook of Qualitive Research, (red.) N. K. Denzin, Y.S.Lincoln. 2nded. Thousands Oaks: Sage, s. 733-768.

Giddens, A. (2007). Nowoczesność i tożsamość. Ja i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności. Wydawnictwo PWN. Warszawa.

Janas-Kozik, M., Gawęda, A., Nowak, M., Żechowski, C., Jakubczyk, A., Jelonek, I., Hyrnik, J. (2012). Różne oblicza anoreksji – model jej leczenia na oddziale klinicznym psychiatrii i psychoterapii wieku rozwojowego W: Psychoterapia 2 (161), s. 65-73.

Józefik, B. (2006). Relacje rodzinne w anoreksji i bulimii psychicznej. Wydawnictwo Universitas. Kraków.

Józefik, B. (2014). Kultura, ciało, (nie) jedzenie. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagielońskiego. Kraków.

Kacperczyk, A. (2014). Autoetnografia–technika, metoda, nowy paradygmat? O metodologicznym statusie autoetnografii. Przegląd Socjologii Jakościowej, tom X, nr 3, s. 32-75.

Kmieciak, B. (2014). Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego z perspektywy wybranych wyzwań oraz dylematów. Med. Prakt. Psychiatria.

Kubat, K. (2008). Zaburzenia jedzenia jako fenomen kulturowy. Barbarzyńca 2(12).

Kowalska, I. (2015). Nasycone głodem. Leczenie anoreksji w ujęciu etnograficznym I bioetycznym. Praca magisterska napisana w Instytucie Filozofii Wydziału Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego na kierunku bioetyk wykonana pod kierunkiem dr hab. Magdaleny Radkowskiej-Walkowicz.

Lopez, J. (2004). How Sociology Can Save Bioethics... Maybe. Sociology of Health and Illness 26 (7). doi 10.1111/j.0141-9889.2004.00421.x

Marcus, G. (1995). Ethnography in/of the World System: The Emergence of Multi-Sited Ethnography. Annual Review of Anthropology, vol. 24, s. 95-117. doi: 10.1146/annurev.an.24.100195.000523

Lucas, R. H., Barret, R. J. (1995). Interpreting culture and psychopathology: Primitivist themes in cross-cultural debate. Culture Medicine and Psychiatry, (9), s. 287-326. doi: 10.1007/BF01381915

Łuków, P. (2005). Granice zgody. Autonomia zasad i dobro pacjenta. Wydawnictwo Naukowe Scholar. Warszawa.

Massara, E. (1997). Que Gordita. W: Carole Counihan, Penny Van Esterik (red.). Food and Culture. A Reader, London and New York: Routledge.

Nowakowski, M. (2015) Medykalizacja i demedykalizacja. Zdrowie i choroba w czasach kapitalizmu zdezorganizowanego.

O'Connor, R. A. (2013). De-medicalizing Anorexia: Opening A New Dialogue. W: C.Counihan, P. Van Esterik (red.), Food and Culture A Reader, London and New York: Routledge.

O' Connor, R. A., Van Esterik, P. (2008). De-medicalizing anorexia. A new cultural brokering. Anthropology Today, vol. 24, Issue 5, s. 6–9. doi 10.1111/j.1467-8322.2008.00611.x.

Radkowska-Walkowicz, M., (2013). Doświadczenie in vitro. Niepłodność i nowe technologie reprodukcyjne w perspektywie antropologicznej. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego. Warszawa.

Silverman, D., (2012). Interpretacja danych jakościowych. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa.

Słońska, Z., Misiuna, M., (1993). Promocja zdrowia. Słownik podstawowych terminów. Agencja Promo-Lider. Warszawa.

Urban, M., (2005). Śmiertelność i przyczyny zgonów w przebiegu jadłowstrętu psychicznego - przegląd piśmiennictwa oraz opis przypadku. Postępy Psychiatrii i Neurologii, 14 (4): 367 – 370.

Warin, M. (2004). Primitivising anorexia: The irresistible spectacle of not eating. The Australian Journal of Anthropology, 15(1). doi:10.1111/j.1835-9310.2004.tb00368.x

Weinling, P. (2001) The Origins of Informed Consent: The International Scientific Commission on Medical War Crimes, and the Nuremberg Code W: Bulletin of the History of Medicine 75.1 (2001) s. 37-71. doi:10.1353/bhm.2001.0049

Wyka, A., (1993). Badacz społeczny wobec doświadczenia. Wydawnictwo IFiS PAN. Warszawa.

Zola, I. (1972). Medicine as an Institution of Social Control. The Sociological Review. Volume: 20 issue: 4, page(s): 487-504. doi:10.1111/j.1467-954X.1972.tb00220.x

Zola, I. (1983). Socio-medical Inquiries: Recollections, Reflections, and Reconsiderations. Temple University Press. doi:10.1001/jama.1985.03350290101043

Źródła internetowe:

http://www.terapiacognitiva.eu/dwl/dsm5/DSM-5.pdf, [dostęp: 31.05.2018]

http://bonnier.pl/2465972,17054,puls-medycyny, [dostęp: 27.03.2019]

http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20090520417/O/D20090417.pdf,[dostęp 31.05.18]

https://www.onet.pl/?utm_source=www.facebook.com_viasg_kobieta&utm_medium=social&utm_campaign=leo_automatic&srcc=ucs&pid=8950bb08-e769-446a-86d6-b96cd5440b76&sid=63eeb4cc-4788-4ae3-a160-ddd0a01f6209&utm_v=2&fbclid=IwAR2ocTrg1a5sB21pJ1XVPLZGVvPP9RdPMGzEFcPLhmVEj0Hdw_bbxYPhVHA

Akty prawne i inne dokumenty:

Ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta w: Dz.U. 2009 nr 52 poz. 417

“Program leczenia anoreksji” - kontrakt terapeutyczny ze szpitala

Tekst porozumienia, zawieranego z pacjentami oraz regulaminu ośrodka terapeutycznego

Regulamin ośrodka terapeutycznego

LUD. Organ Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego

Downloads

Published

2019-12-11

How to Cite

1.
KOWALSKA, Iga Teresa and STASIŃSKA, Antonina. Dyskurs biomedyczny a doświadczenie pacjentów. Anoreksja w ujęciu antropologicznym. LUD. Organ Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego. Online. 11 December 2019. Vol. 103, pp. 293-317. [Accessed 5 July 2025]. DOI 10.12775/lud103.2019.15.

Issue

Vol. 103 (2019)

Section

ARTYKUŁY

License

  1. The authors give the publisher (Polish Ethnological Society) non-exclusive license to use the work in the following fields:
    • recording of a Work / subject of a related copyright;
    • reproduction (multiplication) Work / subject of a related copyright in print and digital technique (ebook, audiobook);
    • marketing of units of reproduced Work / subject of a related copyright;
    • introduction of Work / object of related copyright to computer memory;
    • dissemination of the work in an electronic version in the formula of open access under the Creative Commons license (CC BY - ND 3.0).
  2. The authors give the publisher the license free of charge.
  3. The use of the work by publisher in the above mentioned aspects is not limited in time, quantitatively nor territorially.

Stats

Number of views and downloads: 730
Number of citations: 0