Theory on a High… The Influence of Dopamine on Literary Studies Discourse
DOI:
https://doi.org/10.12775/LC.2022.017Keywords
literary theory, somatopoetics, dopamine, affectAbstract
In recent decades, affect theory has become an extremely useful tool for studying the functioning and impact of literature. Supported by somatopoetics and the latest tendencies of the ‘new humanities’ seeking rapprochement with the hard sciences, i.e. biology or chemistry, affect theory is an interesting avenue to explore the relationship between affectivity and literary theory. The article considers the thesis of the influence of biochemical processes operating in the brain on the recent emergence of numerous methodological proposals in the study of theory. The concept of Roland Barthes’ “pleasure of the text” is transferred to theoretical grounds in order to demonstrate the affective sources of the interpretative orientations created. The author juxtaposes Barthes’ concept with discoveries about the biochemical processes occurring in the brain under the influence of dopamine. Dopamine is a neurotransmitter responsible, among other things, for inducing states of satisfaction and pleasure. These states are the result of dopamine dosage, which is released the more often we are strongly influenced by what is new. As a result, the process of reading as a discovery of meaning can induce states resembling drug-induced intoxication. Addiction to dopamine leads to the need for stronger stimuli, and could therefore explain the new literary studies concepts that keep appearing in the circulation of theory, looking far beyond the humanities for a new language of description and interpretation.
References
Barthes, Roland 1996. Sade, Fourier, Loyola. Tłum. Renata Lis. Warszawa: KR.
Bielik-Robson, Agata 2010. „Nie chcę być profesorem w Bazylei”. Teksty Drugie 1-2: 19–23.
Bohler, Sébastien 2020a. „Zachłanny mózg. Jak nienasycony homo sapiens skazuje świat na zagładę”. Rzeczpospolita. Plus/Minus. https://www.rp.pl/Plus-Minus/200119483-Sebastien-Bohler-Zachlanny-mozg-Jak-nienasycony-homo-sapiens-skazuje-swiat-na-zaglade.html [21.10.2020].
Bohler, Sébastien 2020b. Zachłanny mózg. Jak nienasycony homo sapiens skazuje świat na zagładę. Tłum. Łukasz Musiał. Łódź: Feeria Science.
Bohuszewicz, Paweł 2010. „Po czy w ramach poststrukturalizmu?”. W: Jacek Kowalewski [&] Wojciech Piasek (red.). „Zwroty badawcze” w humanistyce. Konteksty poznawcze, kulturowe i społeczno instytutocjalne. Olsztyn: Instytut Filozofii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.
Culler, Jonathan 2002. Teoria literatury. Tłum. Maria Bassaj. Warszawa: Prószyński i S-ka.
Dobbs, Betty 1991. The Janus faces of genius. The role of alchemy in Newton’s thought. Cambridge: Cambridge University Press.
Drożak, Jakub [&]Jadwiga Bryła 2005. „Dopamina – nie tylko neuroprzekaźnik”. Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej 59: 405–420.
Eagleton, Terry 2012. Koniec teorii. Tłum. Bartosz Kuźniarz. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Eagleton, Terry 2015. Teoria literatury. Wprowadzenie. Tłum. Bogdan Baran. Warszawa: Aletheia.
Eriksen, Thomas Hylland 2003. Tyrania chwili. Szybko i wolno płynący czas w erze informacji. Tłum. Grzegorz Sokół. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Fish, Stanley 2000. „Czy na tych ćwiczeniach jest tekst?”. Tłum. Andrzej Szahaj. Teksty Drugie 3: 197–211.
Force, James 1999. „Newton, the »Ancients«, and the »Moderns«”. W: James Force [&] Richard Popkin. Newton and Religion: Context, Nature, and Influence. Dordrecht: Kluwer.
Foucault, Michel 1995. Historia seksualności. Tłum. Bogdan Baran [&] Tadeusz Komendant [&] Karol Matuszewski. Warszawa: Czytelnik.
Gazzaniga, Michael S. 1997. O tajemnicach ludzkiego umysłu. Tłum. Anna Szczuka. Warszawa: Książka i Wiedza.
Geertz, Clifford 2005. Interpretacja kultur. Wybrane eseje. Tłum. Maria M. Piechaczek. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Gergen, Kenneth J. 2009. Nasycone Ja. Dylematy tożsamości w życiu współczesnym. Tłum. Mirosława Marody. Warszawa: PWN.
Gryz, Marek [&] Małgorzata Lehner [&] Aleksandra Wisłowska-Stanek [&] Adam Płaźnik 2018. „Funkcjonowanie układu dopaminergicznego w warunkach stresu – poszukiwanie podstaw różnic indywidualnych, badania przedkliniczne”. Psychiatria Polska 52, 3: 459–470.
Hansen, Anders 2020. Wyloguj swój mózg. Jak zadbać o swój mózg w dobie nowych technologii. Tłum. Emilia Fabisiak. Kraków: ZNAK.
Januszewicz, Włodzimierz [&] Mariola Pęczkowska [&] Katarzyna Michel-Rowicka [&] Aleksander Prejbisz [&] Andrzej Januszewicz 2011. „Dopamina – aspekty patofizjologiczne i kliniczne”. Via Medica 15, 1: 37–41.
Kostowski,Wojciech 2000. „Dopomina a mechanizmy nagrody i rozwój uzależnień: fakty i hipotezy”. Alkoholizm i Narkomania 13, 2: 9–32.
Koziołek, Ryszard 2012. „Teoria literatury jako akt wiary”. W: Józef Olejniczak [&] Marta Baron [&] Paweł Tomczok (red.). Teoria nad-interpretacją? Katowice: FA-art.
Kuhn, Thomas S. 2009. Struktura rewolucji naukowych. Tłum. Helena Ostromęcka. Warszawa: Aletheia.
Łebkowska, Anna 2015. „Zdarzenie – afekt – twórczość”. W: Ryszard Nycz [&] Anna Łebkowska [&] Andrzej Dauksza (red.). Kultura afektu – afekty w kulturze. Humanistyka po zwrocie afektywnym. Warszawa: Instytut Badań Literackich.
Man, Paul de 2000. „Opór wobec teorii”. Tłum. Michał Rusinek. W: Ryszard Nycz (red.). Dekonstrukcja w badaniach literackich. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
Markowski, Michał P. 2001. Występek, Eseje o pisaniu i czytaniu. Warszawa: Sic!
Massumi, Brian 2013. „Autonomia afektu”. Tłum. Adam Lipszyc. Teksty Drugie 6: 112–135.
Nałczadżjan, Alebrt 1979. Intuicja a odkrycia naukowe. Tłum. Ignacy Bukowski, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Nickels, Thomas 1980. „Introductory Essay. Scientific Discovery and the Future of Philosophy of Science”. W: Thomas Nickels (red.). Scientific Discovery, Logic and Rationality. Dordrecht: Reidel.
Popper, Karl R. 1977. Logika odkrycia naukowego. Tłum. Urszula Niklas. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Pound, Ezra 1981. „Abc czytania”. Tłum. Krzysztof Biskupski. Teksty: teoria literatury, krytyka, interpretacja 3: 161–179.
Rodzeń, Jacek 2020. „Zainteresowania inżynierskie i wynalazki Isaaca Newtona”. Studia Historiae Scientiarum 19: 329–374.
Sławek, Tadeusz 2002. Antygona w świecie korporacji. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Spinoza 1991. Etyka. Tłum. Ignacy Myślicki. Warszawa: AKME 1991.
Wilczek, Agata 2012. „Tam, gdzie kończy się zabawa, a zaczyna rutyna. O granicach teorii”. W: Józef Olejniczak [&] Marta Baron [&] Paweł Tomczok (red.). Teoria nad-interpretacją? Katowice: FA-art.
Downloads
Published
Versions
- 2022-11-09 (4)
- 2022-11-08 (3)
- 2022-07-28 (2)
- 2022-07-27 (1)
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2022 Adam Regiewicz
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Stats
Number of views and downloads: 115
Number of citations: 0