The problem of the Polish native population in the Lubusz Land in the years 1945–1960
DOI:
https://doi.org/10.12775/KLIO.2023.034Keywords
Polish native population, Lubusz Land, Zielona Góra Voivodeship, government policyAbstract
The Lubusz Land, which has been part of the Zielona Gora Voivodeship since 1950, was inhabited by small groups of Polish natives, associated primarily with the socalled Babimost region and Międzyrzecz Land. Until 1945, these were areas of Germany. In the final phase of the war and just after its end, the local indigenous communities found themselves under pressure from the Soviet military authorities, the Polish administration, the security apparatus, and the settlers. The least affected were the population living in dense clusters led by former activists of the Union of Poles in Germany. Driven by a sense of responsibility for the fate of their co mpatriots, they joined the activities of local power structures, educational and social and cultural organizations. Along with the progressing political stabilization in Poland, the native population of the Lubusz Land was increasingly perceived by the communist authorities as proof of the eternal Polishness of the former western borderland. Efforts were made to preserve and popularize its cultural heritage, especially with regard to folk culture. The entire community of the Western and Northern Territories, built from scratch, was held up as an example by local activists under the banner of Rodło, who stubbornly fought against Germanization. Efforts were made to improve the difficult material situation of the indigenous population, which resulted, among others, from post-war expropriations and collectivization of agriculture. These measures, visible especially in the second half of the 1950s, were aimed at suppressing emigration sentiments. In the article, I mainly used the archival documentation collected in the State Archives in Zielona Gora, the local press from the 1950s, and the literature on the subject. I also examined the museum collections gathered in the Chamber of Remembrance in Dąbrowka Wielkopolska.
References
Źródła
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Poznaniu
Komenda Wojewódzka Milicji Obywatelskiej w Zielonej Górze
Archiwum Państwowe w Zielonej Górze
Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Zielonej Górze
Opracowania
Benyskiewicz J., Ze studiów nad ludnością autochtoniczną Ziemi Lubuskiej po roku 1945, „Rocznik Lubuski” 1966, nr 4
Boroń J., Przemysł i rzemiosło województwa zielonogórskiego 1862-1962, Poznań 1966
Brencz A., Swoi na swoim. Ludność rodzima na przedwojennym pograniczu zachodniej Wielkopolski [w:] Wspólne dziedzictwo? Ze studiów nad stosunkiem do spuścizny kulturowej na Ziemiach Zachodnich i Północnych, red. Z. Mazur, Warszawa 2000
Dudra S., Poza małą ojczyzną. Łemkowie na Ziemi Lubuskiej, Wrocław 2008
Chomicz A., Walka wsi Dąbrówka o polskość w świetle tradycji miejscowej, „Przegląd Zachodni” 1959, nr 6
Koniusz J., O działalności LTK w środowiskach ludności rodzimej, „Rocznik Lubuski” 1966, t. IV
Kronika kulturalna, „Nadodrze” 1959, R. III, nr 4(10)
Kurowska H., Procesy demograficzne na Ziemi Lubuskiej w latach 1945-1950 [w:] Województwo poznańskie w latach 1945-1950, red. K. Białecki, S. Jankowiak, R. Reczek, Poznań-Warszawa 2022
Krzyżaniak Z., Netzel A., Hyła W., Problemy gospodarcze województwa zielonogórskiego, „Rocznik Lubuski" 1959, t. 1
Łożyński J.T., Szkic biograficzny dr. Wiesława Bogumiła Sautera, „Sierakowskie Zeszyty Historyczne” 2015, nr 14, Restytucja Państwa Polskiego na Kresach Zachodnich Rzeczypospolitej, cz. I
„Nie damy pogrześć mowy ...”. Przyczynki do dziejów szkolnictwa polskiego na Ziemiach Zachodnich, red. W. Chełkowska, Zielona Góra 1959
Osękowski Cz., Związki Wielkopolski z Ziemią Lubuską w pierwszych latach po II wojnie światowej [w:] Województwo poznańskie w latach 1945-1950, red. K. Białecki, S. Jankowiak, R. Reczek, Poznań-Warszawa 2022
Pokrzyńska M., Zielińska A., Portret antropologiczny rdzennych mieszkańców pogranicza polsko-niemieckiego urodzonych przed 1945 rokiem, „Sprawy Narodowościowe”, 2011(39)
Referendum z 30 czerwca 1946 roku w województwie poznańskim w dokumentach UB. Wybór źródeł, red. Anna Chmielewska-Metka, T. Cieślak, P. Drzymała, W. Makuch, P. Orzechowski i A. Pawlicki, Poznań 2015
Romanow Z., Polityka władz polskich wobec ludności rodzimej ziem zachodnich i północnych w latach 1945–1960, Słupsk 1999
Romanow Z., Krajniacy złotowscy w Polsce Ludowej w latach 1945 –1975, Słupsk 2010
Rymar D., Początki Ziemi Lubuskiej w świetle dokumentów (luty – sierpień 1945), „Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny” 2005, nr 12
Sauter W., Jan Cichy [w:] Spod znaku Rodła, red. H. Szczegóła, Zielona Góra 1974
Skobelski R., Wybory do Sejmu PRL z 20 stycznia 1957 roku w województwie zielonogórskim, „Studia Zachodnie” 2004, nr 7
Słabig A., Aparat bezpieczeństwa w województwie zielonogórskim wobec autochtonów i „uznanych” Niemców w latach 1950 – 1975 [w:] Internacjonalizm czy….? Działania organów bezpieczeństwa państw komunistycznych wobec mniejszości narodowych (1944 – 1989), red. J. Hytrek-Hryciuk, G. Strauchold i J. Syrnyk, Warszawa – Wrocław 2011
Socha P., Ks. dr Edmund Nowicki jako twórca struktur organizacyjnych Kościoła gorzowskiego w latach 1945-1951 [w:] Władze wobec Kościołów i związków wyznaniowych na Środkowym Nadodrzu w latach 1945-1956, red. E. Wojcieszyk, Poznań 2012
Spod znaku Rodła, red. H. Szczegóła, Zielona Góra 1974
Prasa
Chełkowska W., Jan Budych IV, „Nadodrze” 1958, listopad/grudzień, wydanie specjalne
Jasiński T., Królewska śmierć, „Nadodrze” 1958, listopad/grudzień, wydanie specjalne
Kajan T., Ci co przetrwali, „Nadodrze” 1959, R. III, nr 5(11)
Kajan T., Nie damy pogrześć mowy..., „Nadodrze” 1958, wydanie specjalne (październik)
Konieczny J., Wymowa ślubnego kobierca, „Nadodrze” 1958, wydanie specjalne (październik)
Koniusz I., Champion z Łagowa, „Nadodrze” 1959, R. III, nr 5(11)
Kowalski B., Przed świętem, „Nadodrze” 1958, listopad/grudzień, wydanie specjalne
Obst L., Naprzód, Wiara!!, „Nadodrze” 1958, wydanie specjalne (październik)
Pieśni babimojskie, „Nadodrze” 1958, listopad/grudzień, wydanie specjalne
Sauter W., Co zamierzamy zrobić, „Nadodrze” 1958, listopad/grudzień, wydanie specjalne
t.j., Ostatni z królów, „Nadodrze” 1958, listopad/grudzień, wydanie specjalne
Z sesji Wojewódzkiej Rady Narodowej (fragmenty), „Nadodrze” 1958, listopad/grudzień, wydanie specjalne
Weroniczak J., Świat w bańce mydlanej, „Nadodrze” 1958, wydanie specjalne (październik)
W.S., Pierwszy wśród równych, „Nadodrze” 1958, listopad/grudzień, wydanie specjalne
Z sesji Wojewódzkiej Rady Narodowej (fragmenty), „Nadodrze” 1958, listopad/grudzień, wydanie specjalne
Z. R., Liczby, „Nadodrze” 1958, listopad/grudzień, wydanie specjalne
Zientara-Malewska M., Tym co przybyli, „Nadodrze” 1958, listopad/grudzień, wydanie specjalne
Netografia
Brożek D., Leon Pinecki ze Stołunia nie był mistrzem? Jaka jest prawda o karierze Polskiego Mastodonta?
https://gazetalubuska.pl/leon-pinecki-ze-stolunia-nie-byl-mistrzem-jaka-jest-prawda-o-karierze-polskiego-mastodonta/ar/c15-7888570 [dostęp 25.02.2023]
Znani kramszczanie https://kramsko.pl.tl/Znani-kramszczanie.htm [dostęp 3.02.2023 r.].
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2023 Arkadiusz Słabig
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Stats
Number of views and downloads: 111
Number of citations: 0