Skip to main content Skip to main navigation menu Skip to site footer
  • Register
  • Login
  • Language
    • Čeština
    • Deutsch
    • English
    • Français (France)
    • Język Polski
  • Menu
  • Home
  • Current
  • Archives
  • Announcements
  • About
    • About the Journal
    • Submissions
    • Editorial Team
    • Privacy Statement
    • Contact
  • Register
  • Login
  • Language:
  • Čeština
  • Deutsch
  • English
  • Français (France)
  • Język Polski

Klio. CPDPiP

The problem of the Polish native population in the Lubusz Land in the years 1945–1960
  • Home
  • /
  • The problem of the Polish native population in the Lubusz Land in the years 1945–1960
  1. Home /
  2. Archives /
  3. Vol. 68 No. 4 (2023) /
  4. Artykuły

The problem of the Polish native population in the Lubusz Land in the years 1945–1960

Authors

  • Arkadiusz Słabig Akademia Pomorska w Słupsku https://orcid.org/0000-0002-9089-302X

DOI:

https://doi.org/10.12775/KLIO.2023.034

Keywords

Polish native population, Lubusz Land, Zielona Góra Voivodeship, government policy

Abstract

The Lubusz Land, which has been part of the Zielona Gora Voivodeship since 1950, was inhabited by small groups of Polish natives, associated primarily with the socalled Babimost region and Międzyrzecz Land. Until 1945, these were areas of Germany. In the final phase of the war and just after its end, the local indigenous communities found themselves under pressure from the Soviet military authorities, the Polish administration, the security apparatus, and the settlers. The least affected were the population living in dense clusters led by former activists of the Union of Poles in Germany. Driven by a sense of responsibility for the fate of their co mpatriots, they joined the activities of local power structures, educational and social and cultural organizations. Along with the progressing political stabilization in Poland, the native population of the Lubusz Land was increasingly perceived by the communist authorities as proof of the eternal Polishness of the former western borderland. Efforts were made to preserve and popularize its cultural heritage, especially with regard to folk culture. The entire community of the Western and Northern Territories, built from scratch, was held up as an example by local activists under the banner of Rodło, who stubbornly fought against Germanization. Efforts were made to improve the difficult material situation of the indigenous population, which resulted, among others, from post-war expropriations and collectivization of agriculture. These measures, visible especially in the second half of the 1950s, were aimed at suppressing emigration sentiments. In the article, I mainly used the archival documentation collected in the State Archives in Zielona Gora, the local press from the 1950s, and the literature on the subject. I also examined the museum collections gathered in the Chamber of Remembrance in Dąbrowka Wielkopolska.

References

Źródła

Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Poznaniu

Komenda Wojewódzka Milicji Obywatelskiej w Zielonej Górze

Archiwum Państwowe w Zielonej Górze

Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Zielonej Górze

Opracowania

Benyskiewicz J., Ze studiów nad ludnością autochtoniczną Ziemi Lubuskiej po roku 1945, „Rocznik Lubuski” 1966, nr 4

Boroń J., Przemysł i rzemiosło województwa zielonogórskiego 1862-1962, Poznań 1966

Brencz A., Swoi na swoim. Ludność rodzima na przedwojennym pograniczu zachodniej Wielkopolski [w:] Wspólne dziedzictwo? Ze studiów nad stosunkiem do spuścizny kulturowej na Ziemiach Zachodnich i Północnych, red. Z. Mazur, Warszawa 2000

Dudra S., Poza małą ojczyzną. Łemkowie na Ziemi Lubuskiej, Wrocław 2008

Chomicz A., Walka wsi Dąbrówka o polskość w świetle tradycji miejscowej, „Przegląd Zachodni” 1959, nr 6

Koniusz J., O działalności LTK w środowiskach ludności rodzimej, „Rocznik Lubuski” 1966, t. IV

Kronika kulturalna, „Nadodrze” 1959, R. III, nr 4(10)

Kurowska H., Procesy demograficzne na Ziemi Lubuskiej w latach 1945-1950 [w:] Województwo poznańskie w latach 1945-1950, red. K. Białecki, S. Jankowiak, R. Reczek, Poznań-Warszawa 2022

Krzyżaniak Z., Netzel A., Hyła W., Problemy gospodarcze województwa zielonogórskiego, „Rocznik Lubuski" 1959, t. 1

Łożyński J.T., Szkic biograficzny dr. Wiesława Bogumiła Sautera, „Sierakowskie Zeszyty Historyczne” 2015, nr 14, Restytucja Państwa Polskiego na Kresach Zachodnich Rzeczypospolitej, cz. I

„Nie damy pogrześć mowy ...”. Przyczynki do dziejów szkolnictwa polskiego na Ziemiach Zachodnich, red. W. Chełkowska, Zielona Góra 1959

Osękowski Cz., Związki Wielkopolski z Ziemią Lubuską w pierwszych latach po II wojnie światowej [w:] Województwo poznańskie w latach 1945-1950, red. K. Białecki, S. Jankowiak, R. Reczek, Poznań-Warszawa 2022

Pokrzyńska M., Zielińska A., Portret antropologiczny rdzennych mieszkańców pogranicza polsko-niemieckiego urodzonych przed 1945 rokiem, „Sprawy Narodowościowe”, 2011(39)

Referendum z 30 czerwca 1946 roku w województwie poznańskim w dokumentach UB. Wybór źródeł, red. Anna Chmielewska-Metka, T. Cieślak, P. Drzymała, W. Makuch, P. Orzechowski i A. Pawlicki, Poznań 2015

Romanow Z., Polityka władz polskich wobec ludności rodzimej ziem zachodnich i północnych w latach 1945–1960, Słupsk 1999

Romanow Z., Krajniacy złotowscy w Polsce Ludowej w latach 1945 –1975, Słupsk 2010

Rymar D., Początki Ziemi Lubuskiej w świetle dokumentów (luty – sierpień 1945), „Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny” 2005, nr 12

Sauter W., Jan Cichy [w:] Spod znaku Rodła, red. H. Szczegóła, Zielona Góra 1974

Skobelski R., Wybory do Sejmu PRL z 20 stycznia 1957 roku w województwie zielonogórskim, „Studia Zachodnie” 2004, nr 7

Słabig A., Aparat bezpieczeństwa w województwie zielonogórskim wobec autochtonów i „uznanych” Niemców w latach 1950 – 1975 [w:] Internacjonalizm czy….? Działania organów bezpieczeństwa państw komunistycznych wobec mniejszości narodowych (1944 – 1989), red. J. Hytrek-Hryciuk, G. Strauchold i J. Syrnyk, Warszawa – Wrocław 2011

Socha P., Ks. dr Edmund Nowicki jako twórca struktur organizacyjnych Kościoła gorzowskiego w latach 1945-1951 [w:] Władze wobec Kościołów i związków wyznaniowych na Środkowym Nadodrzu w latach 1945-1956, red. E. Wojcieszyk, Poznań 2012

Spod znaku Rodła, red. H. Szczegóła, Zielona Góra 1974

Prasa

Chełkowska W., Jan Budych IV, „Nadodrze” 1958, listopad/grudzień, wydanie specjalne

Jasiński T., Królewska śmierć, „Nadodrze” 1958, listopad/grudzień, wydanie specjalne

Kajan T., Ci co przetrwali, „Nadodrze” 1959, R. III, nr 5(11)

Kajan T., Nie damy pogrześć mowy..., „Nadodrze” 1958, wydanie specjalne (październik)

Konieczny J., Wymowa ślubnego kobierca, „Nadodrze” 1958, wydanie specjalne (październik)

Koniusz I., Champion z Łagowa, „Nadodrze” 1959, R. III, nr 5(11)

Kowalski B., Przed świętem, „Nadodrze” 1958, listopad/grudzień, wydanie specjalne

Obst L., Naprzód, Wiara!!, „Nadodrze” 1958, wydanie specjalne (październik)

Pieśni babimojskie, „Nadodrze” 1958, listopad/grudzień, wydanie specjalne

Sauter W., Co zamierzamy zrobić, „Nadodrze” 1958, listopad/grudzień, wydanie specjalne

t.j., Ostatni z królów, „Nadodrze” 1958, listopad/grudzień, wydanie specjalne

Z sesji Wojewódzkiej Rady Narodowej (fragmenty), „Nadodrze” 1958, listopad/grudzień, wydanie specjalne

Weroniczak J., Świat w bańce mydlanej, „Nadodrze” 1958, wydanie specjalne (październik)

W.S., Pierwszy wśród równych, „Nadodrze” 1958, listopad/grudzień, wydanie specjalne

Z sesji Wojewódzkiej Rady Narodowej (fragmenty), „Nadodrze” 1958, listopad/grudzień, wydanie specjalne

Z. R., Liczby, „Nadodrze” 1958, listopad/grudzień, wydanie specjalne

Zientara-Malewska M., Tym co przybyli, „Nadodrze” 1958, listopad/grudzień, wydanie specjalne

Netografia

Brożek D., Leon Pinecki ze Stołunia nie był mistrzem? Jaka jest prawda o karierze Polskiego Mastodonta?

https://gazetalubuska.pl/leon-pinecki-ze-stolunia-nie-byl-mistrzem-jaka-jest-prawda-o-karierze-polskiego-mastodonta/ar/c15-7888570 [dostęp 25.02.2023]

Znani kramszczanie https://kramsko.pl.tl/Znani-kramszczanie.htm [dostęp 3.02.2023 r.].

Klio. CPDPiP

Downloads

  • pdf (Język Polski)

Published

2024-03-15

How to Cite

1.
SŁABIG, Arkadiusz. The problem of the Polish native population in the Lubusz Land in the years 1945–1960. Klio. CPDPiP. Online. 15 March 2024. Vol. 68, no. 4, p. 163–194. [Accessed 10 December 2025]. DOI 10.12775/KLIO.2023.034.
  • ISO 690
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Download Citation
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Issue

Vol. 68 No. 4 (2023)

Section

Artykuły

License

Copyright (c) 2023 Arkadiusz Słabig

Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.

Stats

Number of views and downloads: 459
Number of citations: 0

Search

Search

Browse

  • Browse Author Index
  • Issue archive

User

User

Current Issue

  • Atom logo
  • RSS2 logo
  • RSS1 logo

Information

  • For Readers
  • For Authors
  • For Librarians

Newsletter

Subscribe Unsubscribe

Language

  • Čeština
  • Deutsch
  • English
  • Français (France)
  • Język Polski

Tags

Search using one of provided tags:

Polish native population, Lubusz Land, Zielona Góra Voivodeship, government policy
Up

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partners

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Instytut Tomistyczny
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polska Fundacja Przemysłu Kosmicznego
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Nicolaus Copernicus University Accessibility statement Shop