The case of the restoration of the Crown Tribunal in 1774
DOI:
https://doi.org/10.12775/KLIO.2022.003Keywords
Crown Tribunal, Sejm 1773–1775, Stanisław August, Adam Poniński, confederationAbstract
The activity of the Crown Tribunal was interrupted in March 1769 and, with the results of the course of the confederation, the beginning of the Sejm – in the next five-and-a-half consecutive years – the results of the Bar Confederation. Resuming the work of this institution was the initiative of Stanisław August, handed over in May 1774, and it was carried out between the monarch and the parliamentary confederation of Adam Poniński, who therefore wielded the power of the judiciary on its basis. The author of the article made the analysis of the editing of the draft constitution of the Crown Tribunal, showing the direction of evolution of the concepts it contains, and he described the course of the discussion at the forum of the parliamentary delegation. The author examines the establishment of the monarchy with Poniński and the degree of competence of the jurisdiction and the confederation in the longer term, and the role played in the events of those who wanted to achieve this.
References
Źródła rękopiśmienne
Archiwum Główne Akt Dawnych
Archiwum Publiczne Potockich: rkp 313/8.
Zbiór Popielów: rkp 123, 303.
Biblioteka Jagiellońska: rkp 6666.
Biblioteka Książąt Czartoryskich w Krakowie: rkp 660, 672, 728, 734, 736, 799, 856, 3863, 3870.
Biblioteka Polskiej Akademii Umiejętności i Polskiej Akademii Nauk w Krakowie: rkp 321.
Starodruki
„Gazeta Warszawska”, 1774, nr 49, 18 VI.
Protokół albo opisanie zaszłych czynności na delegacji od stanów Rzeczypospolitej na sejmie extraordynaryjnym warszawskim do zawarcia traktatów z dworami wiedeńskim, petersburskim i berlińskim dnia 19 maja roku 1773 wyznaczonej, a dnia 19 marca roku 1775 zakończonej, t. 1, Warszawa 1775.
Wydawnictwa źródłowe
Correspondance inédite du roi Stanislas-Auguste Poniatowski et de Madame Geoffrin (1764-1777), wyd. Charles de Mouy, Paris 1875.
Entretiens du roi Stanislas-Auguste avec Otto Magnus von Stackelberg (1773-1775), oprac. D. Dukwicz, E. Zielińska, Warszawa 2017.
Instrukcje i reskrypty do ambasadorów rosyjskich w Rzeczypospolitej w latach 1772-1794, oprac. A. Danilczyk, J. Kordel, V. Anipiarkou, S. Łuczak, Warszawa 2019.
Kitowicz J., Pamiętniki czyli historia polska, oprac. P. Matuszewska, Warszawa 2009.
Korespondencja i gazetki rękopiśmienne Jędrzeja Kitowicza z lat 1771-1776, oprac. T. Ciesielski, S. Górzyński, F. Wolański, Warszawa 2017.
Volumina Legum, t. 3, 5, 7-8, wyd. J. Ohryzko, Petersburg 1859-1860
Opracowania
Abramski A., Sądownictwo konfederackie w Polsce w latach 1764-1795, „Czasopismo Prawno-Historyczne”, 1984, t. XXXVI, z. 2, s. 145-169.
Bednaruk W., Sejmiki lubelskie w okresie stanisławowskim (1764-1795), Lublin 2011.
Bednaruk W., Trybunał Koronny. Szlachecki sąd najwyższy w latach 1578-1794, Lublin 2008.
Deputaci Trybunału Głównego Wielkiego Księstwa Litewskiego 1697-1794. Spis, oprac. A. Rachuba, P. Romaniuk, Warszawa 2004.
Deputaci Trybunału Koronnego 1578-1794. Spisy, cz. 1, oprac. H. Gmiterek, Warszawa 2017.
Deputaci Trybunału Koronnego 1578-1794. Spisy, cz. 2, oprac. D. Kupisz, Warszawa 2017.
Deputaci Trybunału Koronnego 1578-1794. Spisy, cz. 3, oprac. L. Wierzbicki, Warszawa 2017.
Deputaci Trybunału Koronnego 1578-1794. Spisy, cz. 4, oprac. W. Bondyra, Warszawa 2017.
Deputaci Trybunału Koronnego 1578-1794. Spisy, cz. 5, oprac. J. Ternes, Warszawa 2017.
Drozdowski M., Podstawy finansowe działalności państwowej w Polsce 1764-1793. Działalność budżetowa sejmu Rzeczypospolitej w czasach panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego, Poznań-Warszawa 2017.
Dukwicz D., „l’humanité […] m’oblige à contribuer aux progrès de l’instruction en Pologne” – czyli o kulisach ustanowienia Komisji Edukacji Narodowej, „Przegląd Historyczny”, 2018, t. CIX, nr 1, s. 73–93.
Dukwicz D., Rosja wobec sejmu rozbiorowego warszawskiego (1772-1775), Warszawa 2015.
Goyski M., Reformy Trybunału Koronnego. Studium z dziejów sądownictwa w Polsce, „Przegląd Prawa i Administracji”, 1909, t. 34.
Konopczyński W., Chronologia sejmów polskich 1493-1793, Kraków 1948.
Konopczyński W., Geneza i ustanowienie Rady Nieustającej, Kraków-Warszawa 2014.
Konopczyński W., Konfederacja barska, t. 2, Poznań 2017.
Maisel W., Trybunał Koronny w świetle laudów sejmikowych i konstytucji sejmowych, „Czasopismo Prawno-Historyczne”, 1982, t. XXXIV, z. 2, s. 73-108.
Michalski J., Problematyka reformy sądownictwa i prawa sądowego w okresie sejmu delegacyjnego lat 1767-1768, w: idem, Studia i szkice historyczne z XVIII i XIX wieku, Kraków 2020.
Michalski J., Rejtan i dylematy Polaków w dobie pierwszego rozbioru, w: idem, Studia i szkice historyczne z XVIII i XIX wieku, t. 1, Warszawa 2007.
Michalski J., Schyłek konfederacji barskiej, Wrocław-Warszawa-Kraków 1970.
Michalski J., Studia nad reformą sądownictwa i prawa sądowego w XVIII w., cz. 1, Wrocław-Warszawa 1958.
Michalski J., Wokół powrotu Karola Radziwiłła z emigracji pobarskiej, w: Studia i szkice historyczne z XVIII i XIX wieku, Kraków 2020.
Michalski J., Zagadnienie reformy sądownictwa i prawa sądowego w początkach panowania Stanisława Augusta, w: idem, Studia i szkice historyczne z XVIII i XIX wieku, Kraków 2020.
Muller W., Szczygielski W., Młodziejowski Andrzej Mikołaj h. Korab (1717-1780), w: Polski Słownik Biograficzny, t. 21, red. E. Rostworowski, Wrocław-Kraków 1976, s. 428-432.
Sobczak J., Sąd konfederacji generalnej (1773-1775), „Studia i Materiały do Dziejów Wielkopolski i Pomorza”, 1981, t. 14, z. 2, s. 65-72.
Stanek W., Konfederacje generalne koronne w XVIII wieku, Toruń 1991.
Stroynowski A., Adam Poniński – marszałek sejmu 1773-1775, „Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Zeszyty historyczne”, 2016, t. 15, s. 133-154.
Stroynowski A., Emfiteutyczna reforma królewszczyzn, „Czasopismo Prawno-Historyczne”, 1981, t. 33, z. 2, s. 83-99.
Szczygielski W., Konfederacja barska w Wielkopolsce 1768-1770, Warszawa 1970.
Szyndler B., Stanisław Nałęcz Małachowski 1736-1809, Warszawa 1979.
Ugniewski, Media i dyplomacja. „Gazette de France” o sejmie rozbiorowym 1773-1775, Warszawa 2006.
Zielińska Z., Poniński Adam h. Łodzia (1732-1798), w: Polski Słownik Biograficzny, t. 27, red. E. Rostworowski, Wrocław-Kraków 1983, s. 504-512.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2022 Klio. CPDPiP
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Stats
Number of views and downloads: 775
Number of citations: 0