Arcydzięgiel litwor – właściwości i zastosowanie
Sažetak
Arcydzięgiel lekarski (Angelica archangelica L.) jest rośliną północy, wyjątkowo odporną na mróz. Dawniej był spożywany przez ludy skandynawskie jako warzywo pozwalające przetrwać zimę. W czasach średniowiecza i późniejszych ratował ludzi od „morowego powietrza”. Surowcem farmakopealnym jest kłącze z korzeniami oraz olejek eteryczny pozyskiwany zarówno z kłączy, jak i nasion. Oznaczono w nim ponad 120 związków chemicznych – do najważniejszych należą terpeny, kumaryny i furanokumaryny. Z uwagi na zawartość bergaptenu i ksantotoksyny jest zaliczany do roślin fototoksycznych. Wykazuje bogate spektrum działania na organizm ludzki
– działa pobudzająco na układ trawienny, wzmaga wydzielanie płynów ustrojowych, tonizująco na układ nerwowy. Znalazł zastosowanie w onkologii oraz leczeniu chorób otępiennych, astmy, w prolaktyce osteoporozy. Olejek eteryczny jest wykorzystywany w przemyśle perfumiarskim – zawiera egzaltolid będący stabilizatorem zapachu. Arcydzięgiel stanowi też składnik wielu nalewek.
References
Rutkowski L., Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej, Wyd. PWN, Warszawa 2016.
Uprawa ziół poradnik dla plantatorów, red. Kołodziej B., Wyd. PWRiL, Warszawa 2010.
Lis A., Najcenniejsze olejki eteryczne II, Monograe Politechniki Łódzkiej, Łódź 2013.
Kohlmünzer S., Farmakognozja, Wyd. lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
Pathak S., Wanjari M.M., Jain S.K., Tripathi M., Evaluation of Antiseizure Activity of Essential Oil from Roots of Angelica archangelica L. in Mice, Indian Journal of Pharmaceutical Sciences, 2010, 72(3), s. 371–375.
Kumar D., Bhat Z.A., Kumar V., Shah M.Y., Coumarins from Angelica archangelica L. and their eects on anxiety-like behavior, Progress in Neuro-Psychopharmacology & Biological Psychiatry, 2013, 10(40), s. 180–186.
Kimura T., Hayashida H., Murata M., Takamatsu J., Eect of ferulic acid and Angelica archangelica extract on behavioral and psychological symptoms of dementia in frontotemporal lobar degeneration and dementia with Lewy bodies, Geriatics & Gerontology
International, 2011, 11(3), s. 309–314.
Wang F., Li J., Li R., Pan G., Bai M., Huang Q., Angelicin inhibits liver cancer growth in vitro and in vivo, Molecular Medicine Reports, 2017, 16(4), s. 5441–5449.
Li G., He Y., Yao J., Huang C., Song X., Deng Y., Xie S., Ren J., Jin M., Liu H., Angelicin inhibits human lung carcinoma A549 cell growth and migration through regulating JNK and ERK pathways, Oncology Reports, 2016, 36(6), s. 3504–3512.
Fraternale D., Flamini G., Ricci D., Essential oil composition and antimicrobial activity of Angelica archangelica L. (Apiaceae) roots, Journal of Medicinal Food, 2014, 17(9), s. 1043–1047.
Głowniak K., Widelski J., Badania tochemiczne Archangelica o_cinalis Hom, Panacea,
, 1(18), s. 22–24.
Rajtar B., Skalicka-Woźniak K., Świątek Ł., Stec A., Boguszewska A., Polz-Dacewicz M., Antiviral eect of compounds derived from Angelica archangelica L. on Herpes simplex virus-1 and Coxsackievirus B3 infections, Food and Chemical Toxicology, 2017, 109(Pt2), s. 1026–1031.
Luthra P., Liang J., Pietzsch C.A., Khadka S., Edwards M.R., Wei S., De S., Posner B., Bukreyev A., Ready J.M., Basler C.F., A high throughput screen identies benzoquinoline compounds as inhibitors of Ebola virus replication, Antiviral Research, 2018, 150,
s. 193–201.
Sun Z., Hwang E., Park S.Y., Zhang M., Gao W., Lin P., Yi T.H., Angelica archangelia Prevented Collagen Degradation by Blocking Production of Matrix Metalloproteinases in UVB-exposed Dermal Fibroblasts, Photochemistry and Photobiology, 2016, 92(4),
s. 604–610.
Lampronti I., Manzione M.G., Sacchetti G., Ferrari D., Spisani S., Bezzerri V., Finotti A., Borgatti M., Dechecchi M.C., Miolo G., Marzaro G., Cabrini G., Gambari R., Chilin A., Dierential Eects of Angelicin Analogues on NF-κB Activity and IL-8 Gene Expression in Cystic Fibrosis IB3-1 Cells, Mediators of Inammation, 2017, 2, s. 1–11.
Mazerant-Leszkowska A., Mała księga ziół. Rady i porady, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa 1990.
Lamer-Zarawska E., Kowal-Gierczak B., Niedworok J., Fitoterapia i leki roślinne, Wyd. Lekarskie. PZWL, Warszawa 2014.
Ożarowski A., Jaroniewski W., Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa 1987.
Skarżyński A., Zioła czynią cuda, Agencja Wydawnicza Comes, Warszawa 1994.
Klimuszko A., Wróćmy do ziół leczniczych, Ocyna Wydawnicza Rytm Warszawa 1995.
Kaczmarczyk-Sedlak I., Ciołkowski A., Zioła w medycynie: choroby układu pokarmowego, Wyd. PZWL, Warszawa 2017.
Różański H., Korzeń arcydzięgla – RadixArchangelicae w praktycznej toterapii, http://rozanski.li/355/korzen-arcydziega-radix-archangelicae-w-praktycznej-toterapii/(dostęp 15 czerwca 2018).
Herbalpedia, https://www.herbalpedia.com/ (dostęp: 4 stycznia 2018).
Głowniak K., Widelski J., Archangelica – roślina polecana przez anioły, Panacea, 2006, 4(17), s. 16–17.
Szymanderska H., Z łąki na talerz, Wyd. Świat Książki, Warszawa 2014.
Padovani F., Sekrety klasztornej kuchni i udanego życia, Wyd. Jedność, Kielce 2014.
Prakash B., Singh P., Goni R., Raina A.K., Dubey N.K., Ecacy of Angelica archangelica essential oil, phenyl ethyl alcohol and α- terpineol against isolated molds from walnut and their antiaatoxigenic and antioxidant activity, Journal of Food Science
and Technology, 2015, 52(4), s. 2220–2228.
Ściborowicz A., Uprawa, właściwości i wykorzystanie arcydzięgla lekarskiego (Angelica archangelica L.), Praca podyplomowa, Krosno 2018.
Downloads
The publisher's shop:
Objavljeno
How to Cite
Broj časopisa
Rubrika
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Stats
Number of views and downloads: 2083
Number of citations: 0
