Ziemniak kolorowy – uprawiany wczoraj, dziś, jutro
DOI:
https://doi.org/10.12775/HERB.2022.010Słowa kluczowe
Solanum tuberosum L., pochodzenie, odmiany, skład chemiczny, cechy prozdrowotneAbstrakt
W pracy przedstawiono pochodzenie ziemniaka (Solanum tuberosum L.) i jego introdukcję do Europy i Polski. Omówiono wartość odżywczą i właściwości prozdrowotne bulw z uwzględnieniem odmian o kolorowym miąższu. Scharakteryzowano najważniejsze składniki chemiczne bulwy ziemniaka. Liczne badania wykazały, że bulwy odmian kolorowych, w porównaniu do odmian o miąższu białym i żółtym, zawierają więcej związków polifenolowych, kwasu chlorogenowego i kwasu askorbinowego oraz duże ilości antocyjanów, których w odmianach tradycyjnych brakuje. Doniesienia naukowe wskazują, że ziemniak powinien stanowić część zdrowej diety ze względu na właściwości antyoksydacyjne mające duże znaczenie w profi-
laktyce zdrowotnej.
Bibliografia
Marczewski W., Biotechnologia w hodowli ziemniaka, Biotechnologia, 2008, 2(81), s. 20-26.
Leszczyński W., Historia ziemniaka, Ziemniak Polski, 2007, 17(4), s. 4-7.
Leszczyński W., Żywieniowa wartość ziemniaka i przetworów ziemniaczanych, Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin, 2012, 266, s. 5-20.
Gutaker R.M., WeiB C.L., Ellis D., Anglin N.L., Knapp S., Luis Fernandez-Alonso L., Prat S., Burbano H., The origins and adaptation of European potatoes reconstructed from historical genomes, Nature Ecology & Evolution, 2019, 3(7), s. 1093-1101 (dostęp 12.07.2022).
Papa – Peruvian Potatoes – LimaEasy, https://www.limaeasy.com › papa-p... (dostęp 13.07.2022).
Korolewicz K., VIVA LA PAPA! Peru i Boliwia – kolebka ziemniaków, Ziemniak Polski, 2013, 2, s. 55-57.
Nowacki W., Historyczne i współczesne znaczenie ziemniaka w Europie oraz na ziemiach polskich, Ziemniak Polski, 2017, 1, s. 48-52.
Hawkes J.G., Francisco-Ortega J., The early history of the potato in Europe, Euphytica, 1993, 1-2(70), s. 1-7.
Ovchinnikova A., Krylova E., Gavrilenko T., Smekalova T., Zhuk M., Knapp S., Spooner D.M., Taxonomy of cultivated potatoes (Solanum section Petota: Solanaceae), Botanical Journal of the Linnean Society, 2011, 165, s. 107-155.
Zarzecka K., Ziemniak – skarb królów i nędzarzy, Natura i Ty, 2017, 5-6, s. 26-30.
Ratuszniak E., 400 lat ziemniaka w Europie, Ziemniak Polski 1992, 3, s. 1-6.
Zarzecka K., Potato as a global plant nutritional dietary and medicinal values. Rozprawy Naukowe PWSZ im. Jana Pawła II, Biała Podlaska, 2009, 3, s. 163-175.
Zalewski P., Ziemniak jako roślina uprawna – fragmenty historii, Inżynieria Rolnicza, 2009, 5(114), s. 311-318.
Grużewska A., Zarzecka K., Gugała M., Paprocka S., Produkcja i znaczenie konsumpcyjne ziemniaka i rzepaku w Polsce i w wybranych krajach UE, Zeszyty Naukowe SGGW, Problemy Rolnictwa Światowego, 2016, 16(2), s. 85-93.
Rynek ziemniaka. Stan i perspektywy. Analizy rynkowe, (red.) W. Dzwonkowski, wyd. IERiGŻ-PIB, Warszawa, 2021, 48, s. 1-36.
Nowacki W., Stan aktualny i perspektywy produkcji ziemniaka w Polsce do roku 2020, Studia i Raporty IUNG-PIB, 2009, 14, s.71-94.
King J.C., Slavin J.L., White Potatoes, Human Health, and Dietary Guidance, Advances in Nutrition, 2013, 4(3), s. 393S-401S.
Camire M.E., Kubow S., Donnelly D.J., Potatoes and human health. Critical Reviews in Food Science and Nutrition, 2009, 49, s. 823-840.
Dereje B., Chibuzo N., Nutritional Composition and Biochemical Properties of Solanum tuberosum, (in) Solanum tuberosum – A Promising Crop for Starvation Problem, Edited by M. Yildiz and Y. Ozgen, IntechOpen, 2021, s. 1-12.
Pino M.T., Vergara C., Edited by M. Yildiz and Y. Ozgen, Red and Purple Flesh Potatoes a Healthy and Attractive Alternative Associated with New Market Trends, (in) Solanum tuberosum – A Promising Crop for Starvation Problem, IntechOpen, 2021, s. 1-16 (dostęp 16.07.2022).
Sawicka B., Noaema A.H., Krochmal-Marczak B., Ziemniak (Solanum Tuberosum L.) jako roślina o wysokich wartościach odżywczych i właściwościach leczniczych, [w:] Właściwości prozdrowotne roślin i ich metabolitów wtórnych, (red.) M. Maciąg i K. Maciąg, wyd. Tygiel Lublin, 2018, s. 83-97.
Vaitkevičiene N., Kulaitiené J., Jariené E., Levickiené D.,Danillčenko H., Srednicka-Tober D., Rembiałkowska E., Hallmann E., Characterization of Bioactive Compounds in Colored Potato (Solanum Tuberosum L.) Cultivars Grown with Conventional, Organic, and Biodynamic Methods, Sustainability, 2020, 12, 2701.
Hamouz K., Lachman J., Pazderů K., Tomášek J., Hejtmánková K., Pivec V., Differences in anthocyanin content and antioxidant activity of potato tubers with different flesh colour, Plant Soil and Environment, 2011, 57(10), s. 478-485.
Vaitkevičienė N., Jarienė E., Ingold R., Peschke J., Effect of biodynamic preparations on the soil biological and agrochemical properties and coloured potato tubers quality, Open Agriculture, 2019, 4, s. 17-23, DOI: 10.1515opag-2019-0002.
Rytel E., Agnieszka Nemś A., Pęksa A., Kita A., Miedzianka J., Tajner-Czopek A., Kucharska A.Z., Sokół-Łętowska A., Hamouz K., Original article Discolouration of raw and cooked coloured fleshed potatoes differing in anthocyanins and polyphenols content, International Journal of Food Science and Technology, 2019, 54, s. 92-101.
Beals K.A., Potatoes, Nutrition and Health, American Journal of Potato Research, 2019, 96, s. 102-110.
Nemś A., Miedzianka J., Pęksa A., Kita A., Zawartość związków prozdrowotnych w ziemniakach odmian o różnej barwie miąższu, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 2015, 3(48), s. 473-478.
Charakterystyka krajowego rejestru odmian ziemniaka, (red.) W. Nowacki, wyd. IHAR-PIB Oddział Jadwisin, Jadwisin, 2021, XXIV, s. 1-44.
McGill C.R., Kurilich A.C., Davignon J., The role of potatoes and potato components in cardiometabolic health: A review, Annals of Medicine, 2013, 45, s. 467-473.
Renis M., Calandra L., Scifo C., Tomasello B., Cardile V., Vanella L., Bei R., Fauci L. L., Galvano F., Response of cell cycle/stress-related protein expression and DNA damage upon treatment of CaCO 2 cells with anthocyanins, British Journal of Nutrition, 2007,
(1), s. 1-9.
Nemś A., Pęksa A., Miedzianka J., Kita A., Tajner-Czopek A., Zawartość polifenoli i aktywność antyoksydacyjna ziemniaków ugotowanych odmian o czerwonym i fioletowym miąższu, blanszowanych w różnych warunkach, [w:] Żywność a składniki bioaktywne, (red.) I. Drożdż, T. Tarko, E. Bernaś, M. Liszka-Skoczylas, J. Słupski, wyd. Oddział Małopolski Polskiego Towarzystwa Technologów Żywności w Krakowie,
, 24-25 września, s. 35.
Zarzecka K., Gugała M., Zarzecka M., Ziemniak jako dobre źródło składników odżywczych, Postępy Fitoterapii, 2013, 3, s. 191-194.
Pino M.T., Vergara C., Edited by M. Yildiz, Ozgen Y., Red and Purple Flesh Potatoes a Healthy and Attractive Alternative Associated with New Market Trends, (in) Solanum tuberosum – A Promising Crop for Starvation Problem, IntechOpen, 2021, s. 1-16. (dostęp 16.07.2022).
Majewska M., Fioletowe ziemniaki – właściwości i wartości odżywcze, Poradnik Zdrowie, 2019, https://www.poradnikzdrowie.pl/diety-i-zywienie/co-jesz/ (dostęp 12.07.2022).
Purple potatoes may slash risk of colon cancer and inflammatory bowel diseases, study finds, www.dailymail.co.uk/health/article-4910362/Purple-potatoes-slash-risk-colon-cancer-IBD.html (dostęp 20.07.2022).
Wspólnotowe katalogi – Krajowy rejestr – coboru, Common catalogue of varieties of agricultural plant species, Solanum tuberosum, 2021, https://coboru.gov.pl> kr_wk (dostęp 12.07.2022).
Lenartowicz T., Lista opisowa odmian roślin rolniczych, Ziemniak, wyd. Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych, Słupia Wielka, 2022, s. 1-38.
Międzynarodowe Centrum Ziemniaka – QWERTY.WIKIhttps://pl.frwiki.wiki › wiki › Centre_international_de_l... (dostęp 20.07.2022).
Mahdavi S.A., Jafari S.M., Ghorbani M., Assadpoor E., Spray-Drying Microencapsulation of Anthocyanins by Natural Biopolymers: A Review, Drying Technology, 2014, 32, s. 509-518.
Fredes C., Becerra C., Parada J., Robert P., The Microencapsulation of Maqui (Aristotelia chilensis (Mol.) Stuntz) Juice by Spray-Drying and Freeze-Drying Produces Powders with Similar Anthocyanin Stability and Bioaccessibility, Molecules, 2018, 23,
Rosa J.R. da., Nunes G.L., Motta M.H., Fortes J.P., Weis G.C.C., Hecktheuer L.H.R., Muller E.I., Menezes C.R.de., Rosa C.S.da., Microencapsulation of anthocyanin compounds extracted from blueberry (Vaccinium spp.) by spray drying: Characterization, stability and simulated gastrointestinal conditions, Food Hydrocolloid, 2019, 89, s. 742-748.
Sampaio S.L., Lonchamp J., Dias M.I., Liddle C., Petropoulos S.A., Glamočlija J., Alexopoulos A., Santos-Buelga C., Ferreira I.C.F.R., Barros L., Anthocyanin-rich extracts from purple and red potatoes as natural colourants: Bioactive properties, application in a soft drink formulation and sensory analysis, Food Chemistry, 2021, 342.
Vergara C., Pino M.T., Zamora O., Parada J., Pérez R., Uribe M., Kalazich J., Microencapsulation of anthocyanin extracted from purple flesh cultivated potatoes by spray drying and its effects on in vitro gastrointestinal digestion, Molecules, 2020, 25(3), 722.
Bech A., Hodowla oraz właściwości prozdrowotne ziemniaków o fioletowej barwie miąższu, Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin, 2020, 290(1), s. 11-14.
Zarzecka K., Gugała M., Kolorowe ziemniaki nową szansą, Wiadomości Rolnicze, 2021, 3, s. 10-11.
Pobrania
Sklep wydawnictwa:
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 404
Liczba cytowań: 0
