„Jak zaczęła się twoja historia”. Nowe technologie reprodukcyjne i nowe formy stygmatyzacji
DOI:
https://doi.org/10.12775/lud101.2017.04Słowa kluczowe
in vitro, stygmatyzacja, dyskryminacja, Kościół katolicki, dzieciAbstrakt
Punktem wyjścia mojego tekstu są ilustracje i krótki film „Jak zaczęła się twoja historia”, wykonane przez Małgorzatę Kowalewską w odpowiedzi na diagnozowaną przez nią stygmatyzację i dyskryminację osób, które urodziły się dzięki zapłodnieniu pozaustrojowemu. W tekście analizuję projekt Małgosi, jak i jej wypowiedzi, jako „dziecka z in vitro”, podczas badań etnograficznych. Za jej pośrednictwem pokazuję mechanizmy stygmatyzacji i możliwe konsekwencje mocnej argumentacji przeciwników in vitro. W ich retoryce „dzieci z in vitro” stają się osobami o słabszej kondycji fizycznej, moralnej i psychicznej. Uznaję, że w ten sposób są budowane schematy poznawcze – gotowe zestawy poglądów, które niektórzy aktorzy społeczni przywłaszczają jako pewne wyjaśnienia – mogące prowadzić do naznaczania i dyskryminacji osób urodzonych dzięki in vitro i ich bliskich, w tym przede wszystkim rodziców. Z jednej strony pokażę więc narracje publiczne (i polityczne zarazem), z drugiej ich interwencje w porządek codzienny konkretnych osób. Chcę więc prześledzić, jak polityczne pojawia się w przestrzeni prywatnej. Ważnym kontekstem dla moich rozważań jest kwestia roli Kościoła katolickiego w zarządzaniu moralnością polskich obywateli.
Bibliografia
Allport, G.W. (1979). The Nature of Prejudice. London: Addison Wesley.
Anderson, B. (1983). Imagined Communities: Reflections on the Origin and Spread of Nationalism. London: Verso.
Bauman, Z. (2000). Ponowoczesność jako źródło cierpień. Warszawa: Wydawnictwo Sic!
Branka, M., Cieślikowska, D. (2010). Edukacja antydyskryminacyjna. Podręcznik trenerski. Kraków: Stowarzyszenie Willa Decjusza.
CBOS (2015). Opinie o dopuszczalności zapłodnienia in vitro. Komunikat z badań. Pozyskano z http://cbos.pl/SPISKOM.POL/2015/K_096_15.PDF.
Dąbrowska, K., Grabowska, M., Kościańska, A. (2015). Wykluczenie Obcego – od groźnego stereotypu do dyskryminacji. W: K. Dąbrowska, M. Grabowska, A. Kościańska (red.), Antropologia wobec dyskryminacji (s. 7–19). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Dolińska, B. (2009). Uczciwość i wiarygodność nauki – odpowiedzialność za słowa w walce o dopuszczalność in vitro. Nauka, 4, 87–101.
Goffman, E. (2005). Piętno: rozważania o zranionej tożsamości (przeł. A. Dzierżyńska, J. Tokarska-Bakir). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Graff, A. (2001). Świat bez kobiet: płeć w polskim życiu publicznym. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B.
Harlev, A. (2016). Is Fertility Treatment an Additional Perinatal Risk Factor in Women over 40 Years Old? Paper presented at the ESHRE Annual Meeting, Helsinki, July 4–6.
Kołodziej, M. (2015). Wstyd mi za Polskę. Newsweek, lipiec 10. Pozyskano z http://polska.newsweek.pl/in-vitro-pierwsza-polka-z-in-vitro-magdalena-kolodziej,artykuly,366582,1.html.
Korolczuk, E. (2014). Wystarczy in vitro, aby zniknęły całe narody, Analiza wybranych strategii retorycznych oponentów in vitro w Polsce. Fundacja Heinricha Bölla, Warszawa. Pozyskano z http://pl.boell.org/sites/default/files/downloads/Korolczuk_in_vitro.pdf.
Krzyżak, T., Longchamp de Bérier, F. (2013). In vitro niczego nie załatwia. Uważam Rze, luty 11–17, 82–84.
Maciejewska-Mroczek, E., Radkowska-Walkowicz, M. (w druku). „O nas się mówi, ale z nami się nie rozmawia”. Dziecko w kulturze współczesnej i badaniach społeczno-kulturowych w kontekście polskiej debaty na temat technologii reprodukcyjnych. Miscellanea Anthropologica et Sociologica, w druku.
Maciejewska-Mroczek, E., Radkowska-Walkowicz, M. (2018). Between Monster Child and Innocent Baby. Managing Fear and Hope in Polish Debates on In Vitro Fertilization. W: J. Ahlbeck, P. Lappalainen, K. Launis, K. Tuohela (red.), Childhood, Literature and Science: Child Figures as Fragile Subjects (s. 184–195). Oxon, New York: Routledge.
Matuchniak-Krasuska, A. (2010). Kategorie i reguły polskiego dyskursu o aborcji. W: M. Czyżewski, K. Dunin, A. Piotrowski (red.), Cudze problemy. O ważności tego, co nieważne. Analiza dyskursu publicznego w Polsce (s. 129–156). Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Mayer, T. (1999). Gender ironies of nationalism. Setting the stage. W: T. Mayer (red.), Gender Ironies of Nationalism: Sexing the Nation (s. 1-24). London, New York: Routledge.
Mishtal, J. (2015). The politics of morality: the church, the state, and reproductive rights in postsocialist Poland. Athens, OH: Ohio University Press.
Bay, B., Mortensen, E. L., Kesmodel, U. S. (2013). Assisted Reproduction and Child Neurodevelopmental Outcomes: A Systematic Review. Fertility and Sterility, 100(3), 844–853. doi: 10.1016/j.fertnstert.2013.05.034.
Muszala, A. (2010). Ekologia człowieka (w rozmowie z Tomaszem Jaklewiczem). Gość Niedzielny, 27. Pozyskano z http://gosc.pl/doc/803390.Ekologia-czlowieka/2.
Radkowska-Walkowicz, M. (2012). The creation of ‘monsters’: the discourse of opposition to in vitro fertilization in Poland. Reproductive Health Matters, 20(40), 30–37.
Radkowska-Walkowicz, M. (2013). Doświadczenie in vitro. Niepłodność i nowe technologie reprodukcyjne w perspektywie antropologicznej. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Radkowska-Walkowicz, M. (2014). Frozen Children and
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
1. Autorzy udzielają wydawcy (Polskiemu Towarzystwu Ludoznawczemu) licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu w następujących polach eksploatacji:
- utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
- reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (ebook, audiobook);
- wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
- wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera;
- rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY - ND 4.0).
2. Autorzy udzielają wydawcy licencji nieodpłatnie.
3. Korzystanie przez wydawcę z utworu na ww. polach nie jest ograniczone czasowo, ilościowo i terytorialnie.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 423
Liczba cytowań: 1