Antropologiczny zwrot w filozofii oświecenia – Johann Gottfried Herder
DOI:
https://doi.org/10.12775/szhf.2019.023Słowa kluczowe
antropologia filozoficzna, filozofia dziejów, Herder, oświecenie, natura, język, historia, fizjologiaAbstrakt
Artykuł poddaje krytycznej rewizji opis genezy antropologii filozoficznej, jaką zaproponował Odo Marquard. Niemiecki filozof opisuje splot uwarunkowań ideowych, które w epoce oświecenia doprowadziły do pojawienia się szczególnego sposobu uprawiania filozofii jako antropologii. W swoich analizach pomija jednak twórczość Herdera. Wywody pierwszej części artykułu mają na celu wykazanie nietrafności takiej interpretacji. W pozostałych częściach tekstu rekonstruuję najważniejsze założenia Herderowskiego programu przekształcenia filozofii w antropologię. Analizy te dostarczają jednocześnie argumenty polemiczne wobec interpretacji Marquarda.
Bibliografia
Böhme Gernot. 1998. „Immanuela Kanta antropologia w ujęciu pragmatycznym”, w: Böhme Gernot Antropologia filozoficzna. Ujęcie pragmatyczne, red. Stanisław Czerniak, tłum. Piotr Domański, 231-244, Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
Gehlen Arnold. 2017. Człowiek. Jego natura i stanowisko w świecie, tłum. Rafał Michalski, Jarosław Rolewski, Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
Herder Johann Gottfried. 1962. Myśli o filozofii dziejów, tłum. Józef Gałecki, t. 1, Warszawa: PWN.
Herder Johann Gottfried. 1985. Versuch über Sein, w: Herder Johann Gottfried, Werke, t. 1, Frühe Schriften, 1764–1772, 9-29, Frankfurt am Main: Dt. Klassiker Verlag.
Herder Johann Gottfried. 1985. Wie die Philosophie zum Besten des Volks allgemeiner und nützlicher werden kann w: Herder Johann Gottfried, Werke, t. 1, Frühe Schriften, 1764–1772, 101-134, Frankfurt am Main: Dt. Klassiker Verlag.
Herder Johann Gottfried. 1987. „Rozprawa o pochodzeniu języka”, w: idem, Wybór pism, tłum. Barbara Płaczkowska, 59-175, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Istota żywa jako podmiot: Wybór pism Jakoba Johannesa von Uexkülla. 1998., red. Aldona Pobojewska, Łódź: Studio Wydawnicze KARTA.
Markowski Paweł. 2013, Polityka wrażliwości, Kraków: Universitas.
Marquard Odo. 1973. Schwierigkeiten mit der Geschichtsphilosophie, Frankfurt am Main: Suhrkamp.
Marquard Odo. 1994. Apologia przypadkowości, tłum. Krystyna Krzemieniowa, Warszawa: Terminus.
Paczkowska-Łagowska Elżbieta. 2000. Logos życia. Filozofia hermeneutyczna w kręgu Wilhelma Diltheya, Gdańsk: Słowo/obraz terytoria.
Steinke Hubert. 2005. Irritating Experiments: Haller’s Concept and the European Controversy on Irritability and Sensibility, 1750–1790, Amsterdam–New York: Rodopi.
Żelazny Mirosław. 2000. Heglowska filozofia ducha, Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
Żelazny Mirosław. 2001. Idea wolności w filozofii Kanta, Toruń: Wyd. Rolewski.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2019 Studia z Historii Filozofii
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 1586
Liczba cytowań: 0
