Zum Inhalt springen Zur Hauptnavigation springen Zur Fußzeile springen
  • Registrieren
  • Einloggen
  • Language
    • Deutsch
    • English
    • Język Polski
  • Menu
  • Home
  • Aktuelle Ausgabe
  • Archiv
  • Über uns
    • Über die Zeitschrift
    • Beitragseinreichung
    • Redaktion
    • Schutz personenbezogener Daten
    • Kontakt
  • Registrieren
  • Einloggen
  • Language:
  • Deutsch
  • English
  • Język Polski

Studia z Historii Filozofii

Problematyczność przedmowy Ad Lectorem Andrzeja Osiandra do De revolutionibus Mikołaja Kopernika
  • Home
  • /
  • Problematyczność przedmowy Ad Lectorem Andrzeja Osiandra do De revolutionibus Mikołaja Kopernika
  1. Home /
  2. Archiv /
  3. Bd. 12 Nr. 1 (2021) /
  4. ARTYKUŁY

Problematyczność przedmowy Ad Lectorem Andrzeja Osiandra do De revolutionibus Mikołaja Kopernika

Autor/innen

  • Marek Słotysiak Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie

DOI:

https://doi.org/10.12775/szhf.2021.003

Schlagworte

Andrzej Osiander, Mikołaj Kopernik, De revolutionibus, hipoteza naukowa

Abstract

Przedmowa Andrzeja Osiandra Ad Lectorem do De revolutionibus Mikołaja Kopernika, od chwili wydania dzieła w 1543 roku do dnia dzisiejszego, jest przedmiotem licznych kontrowersji. W artykule zrekonstruowano syntetycznie wydarzenia, które doprowadziły do jej powstania i umieszczenia bez podpisu w dziele. Ukazano również przyczyny wystąpienia napięcia pomiędzy nią a treścią samego dzieła. Celem artykułu jest wykazanie, że niezrozumienie przez Osiandra hipotezy naukowej w ujęciu Kopernika jest źródłem wystąpienia tych napięć. W końcowej części artykułu przedstawiono konsekwencję jej rozumienia w postaci nowożytnego instrumentalizmu.

Literaturhinweise

Arystoteles. 1990. Analityki pierwsze, przeł. Kazimierz Leśniak. W: Dzieła wszystkie. T. I, 89–251. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Bartoszewicz Julian. 1854. „Przedmowa tłumacza”. W: Mikołaja Kopernika Toruńczyka, O obrotach ciał niebieskich. Ksiąg sześć, przeł. Jan Baranowski, I–LXXV. Warszawa: Drukarnia Stanisława Strąbskiego.

Bellarmin Robert. 2006. „List do o. Paolo Antonio Foscariniego z 12 kwietnia 1615 roku”, przeł. Tadeusz Sierotowicz. W: Galileo Galilei. Listy kopernikańskie. Tarnów: Biblos.

Biskup Marian. 1973. Regesta Copernicana. Studia Copernicana. T. VII. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Ossolineum.

Birkenmajer Aleksander, Dobrzycki Jerzy. 1976. „Komentarz”. W: Mikołaj Kopernik. O obrotach, przeł. Mieczysław Brożek (ks. I), Stefan Oświecimski (ks. II–VI), 326–402. Warszawa–Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Birkenmajer Ludwik A. 1900. Mikołaj Kopernik. Część pierwsza. Studya nad pracami Kopernika oraz materyały biograficzne. Kraków: Akademya Umiejętności.

Birkenmajer Ludwik A. 1920. Przedmowa. W: Mikołaj Kopernik. Wybór pism w przekładzie polskim, przeł. Ludwik A. Birkenmajer. Kraków: Druk w I. Anczyca i Spółki.

Boyer Alain. 1995. „The Osianderian compromise”. W: The Problem of Rationality in Science and its Philosophy: on Poper vs. Polanyi, the Polish Conference 1988–89, red. Józef Misiek, 55–63. Boston Studies in the Philosophy of Science. Vol. 160, Dordrecht: Springer.

Crombie Alistair C. 1960. Nauka średniowieczna i początki nauki nowożytnej. T. 2, przeł. Stanisław Łypacewicz. Warszawa: Pax.

Dąmbska Izydora. 1958. Sceptycyzm francuski XVI i XVII wieku. Toruń: Towarzystwo Naukowe w Toruniu.

Drewnowski Jerzy. 1978. Mikołaj Kopernik w świetle swej korespondencji. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Ossolineum.

Duhem Pierre. 1908. Sozein ta phainomena. Essai sur la Notion de Théorie physique de Platon à Galilée. Paris: A. Hermann et Fils.

Duhem Pierre. 1913—1959. Le Système du Monde. Histoire des Doctrines cosmologiques de Platon à Copernic. T. 1–10. Paris: A. Hermann et Fils.

Duhem Pierre. 2016. La théorie physique. Son objet, sa structure. Lyon: ENS Éditions.

Gingerich Owen. 1973. „From Copernicus to Kepler: Heliocentrism as Model and as Reality”. Proceedings of the American Philosophical Society 117, 6: 513–522.

Graubard Mark. 1964. „Andreas Osiander: Lover of science or appeaser of its enemies”. Science Education 48, 2: 168–187.

Grobler Adam. 2006. Metodologia nauk. Kraków: Wydawnictwo Aureus–Wydawnictwo Znak.

Heller Michał. 2006. Filozofia i wszechświat. Wybór pism. Kraków: Universitas.

Ingarden Roman S. 1994. Fizyka i fizycy. Studia i szkice z historii i filozofii fizyki. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Kopernik Mikołaj. 1976. O obrotach, przeł. Mieczysław Brożek (ks. I), Stefan Oświecimski (ks. II–VI). W: Dzieła wszystkie. T. II. Warszawa–Kraków: PWN.

Kopernik Mikołaj. 1972. Rękopis Dzieła Mikołaja Kopernika. O obrotach. Facsimile. W: Dzieła wszystkie. T. 1, red. Paweł Czartoryski, Jan Dorociński [technika facsimile]. Warszawa–Kraków: PWN.

Kepler Johannes. 1988. „Apologia pro Tychone contra Ursum”. W: The Birth of History and Philosophy of Science: Kepler’s „A Defence of Tycho against Ursus” with essays on its provenance and significance, red. Nicholas Jardine. Cambridge: Cambridge University Press. Reprint.

Kokowski Michał. 2009. Różne oblicza Mikołaja Kopernika. Spotkania z historią interpretacji. Warszawa–Kraków: Instytut Historii Nauki PAN.

Kuhn Thomas S. 2006. Przewrót kopernikański, przeł. Stefan Amsterdamski. Warszawa: Prószyński i S-ka SA.

List Martha. 1978. „Marginalien zur Handexemplar Keplers von Copernicus: De revolutionibus orbium coelestum (Nümberg, 1543)”. Studia Copernicana 16: 443–460.

Nicolai Copernici Toruniensis. 1854. De Revolutionibus Orbium Coelestium libri sex. Accedit G. Joachimi Rhetici Narratio prima, cum Copernici nonullis scriptis minoribus, nunc primum colectis, eiusque vita. O obrotach Ciał Niebieskich ksiąg sześć. Nadto Opowiadanie J. Joachima Retyka, różne pisma mniejsze M. Kopernika zebrane i życiorys jego, przeł. Jan Baranowski. Warszawa: Drukarnia Stanisława Strąbskiego.

Polkowski Ignacy. 1873. Kopernikijana, czyli materiały do pism i życia Mikołaja Kopernika. T. 1. Gniezno: Drukiem J. B. Langiego.

Popper Karl R. 1965. „Three views concerning human knowledge”. W: Karl R. Popper. Conjectures and refutations: The growth of scientific knowledge, 97–119. London: Routledge.

Retyk Jerzy J. 2015. Relacja pierwsza z ksiąg „O obrotach” Mikołaja Kopernika, przeł. Ignacy Lewandowski. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.

Rosen Edward. 1958. „Galileo’s Misstatements about Copernicus”. Isis 49, 3: 319–330.

Rosen Edward. 1971. Three Copernican Treatises. The Commentariolus of Copernicus. The Letter against Werner. The Narratio prima of Rheticus. New York: Octagon Books.

Sady Wojciech. 1983. „Przeciwko instrumentalizmowi”. Studia Filozoficzne 10: 145–152.

Sikorski Jerzy. 1973. „Mikołaj Kopernik na Warmii, chronologia życia i działalności”. W: Kopernik na Warmii. Życie i działalność publiczna. Działalność naukowa. Środowisko. Kalendarium, red. Janusz Jasiński, Bohdan Koziełko-Poklewski, Jerzy Sikorski, 427–520. Olsztyn: Stacja Naukowa Polskiego Towarzystwa Historycznego (Instytut Mazurski), Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego.

Tujakowski Alojzy. 1973. Mikołaja Kopernika „De revolutionibus”. Historia wydań. Toruń: PWN.

Wasiutyński Jeremi. 1938. Kopernik, twórca nowego nieba. Warszawa: J. Przeworski.

Włodarczyk Jarosław. 2015. „Wstęp”. W: Jerzy J. Retyk. Relacja pierwsza z ksiąg „O obrotach” Mikołaja Kopernika, przeł. Ignacy Lewandowski, 7–68. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.

Wrightsman Bruce. 1975. „Andreas Osiander’s Contribution to the Copernican Achievement”. W: The Copernican Achievement, red. Robert S. Westman, 213–243. Berkeley–Los Angeles–London: University of California Press.

Studia z Historii Filozofii

Downloads

  • PDF (Język Polski)

Veröffentlicht

2021-04-03

Zitationsvorschlag

1.
SŁOTYSIAK, Marek. Problematyczność przedmowy Ad Lectorem Andrzeja Osiandra do De revolutionibus Mikołaja Kopernika. Studia z Historii Filozofii. Online. 3 April 2021. Vol. 12, no. 1, pp. 41-67. [Accessed 3 Juli 2025]. DOI 10.12775/szhf.2021.003.
  • ISO 690
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Bibliografische Angaben herunterladen
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Ausgabe

Bd. 12 Nr. 1 (2021)

Rubrik

ARTYKUŁY

Stats

Number of views and downloads: 1329
Number of citations: 0

Search

Search

Browse

  • Autor/innenverzeichnis durchblättern
  • Issue archive

User

User

Aktuelle Ausgabe

  • Atom-Logo
  • RSS2-Logo
  • RSS1-Logo

Informationen

  • Für Leser/innen
  • Für Autor/innen
  • Für Bibliothekar/innen

Newsletter

Subscribe Unsubscribe

Sprache

  • Deutsch
  • English
  • Język Polski

Tags

Search using one of provided tags:

Andrzej Osiander, Mikołaj Kopernik, De revolutionibus, hipoteza naukowa
Aufwärts

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partners

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Instytut Tomistyczny
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polska Fundacja Przemysłu Kosmicznego
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Nicolaus Copernicus University Accessibility statement Shop