Myślenie obrazu – malarstwo holenderskie XVII wieku jako ontologia świata widzialnego

Abstract

Celem niniejszej pracy jest pokazanie nieoczywistego związku pomiędzy materialną praxis wytwarzania obrazu, strukturą wiedzy nowoczesnej a ontologią świata. Twierdzę, że obraz jest czymś więcej niż przedstawionym na płótnie malarskim malowidłem, który możemy podziwiać. Sztuka baroku ze swoimi nowymi tematami oraz sposobami przedstawiania z jednej strony inauguruje nowy typ wiedzy wizualnej, zasadniczo różniący się od zaczarowanego porządku wiedzy przednowoczesnej, z drugiej strony jednak różnica ta nigdy nie była ani oczywista, ani kompletna. W swojej pracy przyjmuje tę niekompletność jako trop w sensie takim, jaki nadałby mu Bruno Latour, że nigdy nie byliśmy nowocześni. Obraz, tak jak go rozumiem, zarządza i konstruuje spojrzenie, lecz jednocześnie zakrywa performatywny (zaczarowany) spektakl, który generuje strukturę spojrzenia na poziomie materialnych zapośredniczeń, co oznacza, że bezpośrednia relacja pomiędzy podmiotem a przedmiotem nie pasuje ani do epistemologicznego, ani nawet estetycznego schematu analizy. Dlatego też antropologia obrazu wymaga refleksji ontologicznej osadzonej na niewyraźnej granicy pomiędzy zaczarowanym a odczarowanym światem.