Rocznik Przekładoznawczy
W domu dobrze, ale o domu najtrudniej – zasady tworzenia audiodeskrypcji obiektów architektonicznych
DOI: http://dx.doi.org/10.12775/RP.2020.003
Abstrakt
Audiodeskrypcja jest techniką przekładu służącą udostępnianiu treści wizualnych osobom z niepełnosprawnością wzroku. Łączy ona wybrane cechy transferu językowego i intersemiotycznego, co pozwala zaliczać ją do nowych rodzajów przekładu, takich jak audiowizualny czy multimedialny. Celem artykułu jest przedstawienie etapów tworzenia audiodeskrypcji obiektu architektonicznego. Analiza obejmuje porównanie wybranych przykładów opisów, skomentowanie zastosowanych w nich strategii audiodeskrypcyjnych oraz odniesienie ich do standardów tworzenia audiodeskrypcji obowiązujących w Polsce i za granicą.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Audiodeskrypcja: Atma – wygląd zewnętrzny, http://mnk.pl/artykul/audiodeskrypcja- muzeum-szymanowskiego/ (dostęp: 14.04.2019).
Audiodeskrypcja: Budynek EUROPEUM, http://media.mnk.pl/images/ upload/pliki/Audiodeskrypcja_EUROPEUM/Budynek_Europeum. mp3/ (dostęp: 14.04.2019).
Audiodeskrypcja: Fasada Zachęty, https://zacheta.art.pl/pl/mediateka-i-publikacje/ audiodeskrypcja-fasada-zachety?filters=eyJtZWRpYSI6WyIzM yJdLCJhY3RpdmUiOjEsIm9yZGVyIjoidGl0bGVfUEwsIHN1YnRpdGx lX1BMIn0%3D/ (dostęp: 9.09.2020).
Audiodeskrypcja: Opis budynku Fabryki, http://www.mhk.pl/images/upload/ muzeum-bez-barier/02.%20%20OPIS%20BUDYNKU%20FABRYKI. mp3/ (dostęp: 14.04.2019).
Audiodeskrypcja: Portyk Zachęty, https://zacheta.art.pl/pl/mediateka-i-publikacje/ audiodeskrypcja-portyk-zachety?filters=eyJhY3RpdmUiOjEsI mlkIjp7InZhbHVlIjoiMTY5NyIsIm9wZXJhdG9yIjoiIT0ifSwibWVkaW EiOiIzMyJ9/ (dostęp: 14.04.2019).
Audiodeskrypcja: Wejścia do budynku, https://zacheta.art.pl/pl/mediateka- -i-publikacje/audiodeskrypcja-wejscia-do-budynku?filters=eyJhY3Rpd mUiOjEsImlkIjp7InZhbHVlIjoiODg5NiIsIm9wZXJhdG9yIjoiIT0ifSwi bWVkaWEiOiIzMyJ9/ (dostęp: 14.04.2019).
Audiodeskrypcja: Zachęta na zewnątrz, https://zacheta.art.pl/pl/mediateka-i- -publikacje/audiodeskrypcja-zacheta-na-zewnatrz/ (dostęp: 14.04.2019).
Audio Description Coalition, 2009, Standards for Audio Description and Code of Professional Conduct for Describers, http://www.audiodescriptioncoalition. org/adc_standards_090615.pdf/ (dostęp: 14.04.2019).
Bańko M., 2014, Lead, Poradnia Językowa PWN, https://sjp.pwn.pl/poradnia/ haslo/b-lead-b;3271.html/ (dostęp: 14.04.2019).
Basista A., Nowakowski A., 2012, Jak czytać architekturę, Kraków.
Bolińska M., 2014, Z obrazu na słowo. Kilka uwag o technice audiodeskrypcji, „Studia Socialia Cracoviensia”, 10(1), s. 169–180.
Chmiel A., Mazur I., 2009, Percepcja filmu a ogólnoeuropejskie standardy audiodeskrypcji – polski wkład w projekt „Pear Tree”, „Przekładaniec”, 20: „O przekładzie audiowizualnym”, s. 138–158.
Chmiel A., Mazur I., 2011, Audiodeskrypcja jako intersemiotyczny przekład audiowizualny – percepcja produktu i ocena jakości, [w:] Przekład jako produkt i kontekst jego odbioru, I. Kasperska, A. Żuchelkowska (red.), Poznań, s. 13–30.
Dąmbska-Prokop U. (red.), 2000, Mała encyklopedia przekładoznawstwa, Częstochowa.
Drabik L., Kubiak-Sokół A., Sobol E., Wiśniakowska L. (oprac.), 2006, Słownik języka polskiego PWN, Warszawa.
Gabryś-Cichacz K. i in., 2008, Słownik sztuki, Kraków.
Golik-Gryglas M. (oprac.), b.d., Audiodeskrypcja w sztukach plastycznych, http://www.audiodeskrypcja.pl/sztukiplastyczne.html/ (dostęp: 14.04.2019).
Independent Television Comission, 2000, ITC guidance on standards for audio description, http://www.google.pl/?gws_rd=ssl#q=Guidance+On+ +Standards+for+Audio+Description+download/ (dostęp: 14.04.2019).
Jakobson R., 2009, O językoznawczych aspektach przekładu, tłum. L. Pszczółkowska, [w:] Współczesne teorie przekładu. Antologia, P. Bukowski, M. Heydel (red.), Kraków, s. 43–49.
Jerzakowska B., 2013a, Ekfraza poetycka a audiodeskrypcja, „Polonistyka”, 5, s. 10–13.
Jerzakowska B., 2013b, Podobieństwa i różnice w polskiej i zagranicznej audiodeskrypcji malarstwa. Na przykładzie porównania opisów obrazów Pabla Picassa „Panny z Avignon” i „Dziewczyna z mandoliną”, „Socjolingwistyka”, XXVII, s. 169–177.
Karaszewska K. 2014, Audiodeskryptor i tłumacz – analogie i rozbieżności, „Między oryginałem a przekładem”, R. XX, 23(1), s. 97–106.
Kielar B. Z., 2003, Zarys translatoryki, Warszawa.
Kirenko J., Gindrich P., 2007, Odkrywanie niepełnosprawności wzrokowej w nauczaniu włączającym, Lublin.
Kubalska-Sulkiewicz K., Bielska-Łach M., Manteuffel-Szaroty A. (red.), 2002, Słownik terminologiczny sztuk pięknych, Warszawa.
Lukszyn J. (red.), 1998, Tezaurus terminologii translatorycznej, Warszawa.
Makota J., 1964, O klasyfikacji sztuk pięknych. Z badań nad estetyką współczesną, Kraków.
Mazur I., 2014, Projekt ADLAB i funkcjonalizm w przekładzie – w stronę strategii audiodeskrypcyjnych, „Przekładaniec”, 28, s. 11–22.
Mocarz-Kleindienst M., 2014, Miejsce przekładu filmowego w badaniach translatorycznych, „Rocznik Przekładoznawczy. Badania nad teorią, praktyką i dydaktyką przekładu”, 9, s. 173–180.
Ossowski S., 1958, U podstaw estetyki, Warszawa.
Rybczyński W., 2014, Jak działa architektura. Przybornik humanisty, tłum. K. Kopczyńska, Kraków.
Sękowska Z., 1985, Pedagogika specjalna. Zarys, Warszawa.
Szarkowska A., 2009, Przekład audiowizualny w Polsce – perspektywy i wyzwania, „Przekładaniec”, 20: „O przekładzie audiowizualnym”, s. 8–25.
Szarkowska A., Kunstler I., b.d., Audiodeskrypcja w kinie, teatrze i muzeum. Wprowadzenie do działań praktycznych, [w:] Audiodeskrypcja w teorii i praktyce, czyli jak mówić o tym, czego nie można zobaczyć. Podręcznik do nauki audiodeskrypcji, M. Trzeciakiewicz (red.), s. 65–107, http://docplayer. pl/5334175-Audiodeskrypcja-w-teorii-i-praktyce.html/ (dostęp: 14.04.2019).
Szymańska B., 2012, Audiodeskrypcja – milowy krok w stronę dostępności kultury dla osób z niepełnosprawnością wzroku, „Wiadomości o Równości”, 1, s. 24–31, https://issuu.com/wiadomosci_o_rownosci/docs/ wiadomosci_o_rownosci/ (dostęp: 14.04.2019).
Szymańska B., b.d., Rekomendacje dotyczące udostępniania instytucji muzealnych osobom z niepełnosprawnością wzroku i tworzenia audiodeskrypcji do dzieł plastycznych, http://nimoz.pl/upload/muzea_bez_ barier/Rekomendacje_dotyczace_audiodeskrypcji_w_muzeach.pdf/ (dostęp: 14.04.2019).
Szymańska B., Strzymiński T. (oprac.), 2010, Standardy tworzenia audiodeskrypcji do produkcji audiowizualnych, Białystok, http://avt.ils.uw.edu. pl/files/2010/12/AD-_standardy_tworzenia.pdf/ (dostęp: 14.04.2019).
Śmiechowska-Petrovskij E., 2016, Kultura haptyczno-werbalna. Osoby niewidzące i sztuki wizualne – między doświadczeniem poznawczym a estetycznym. Sztuka/twórczość dostępna. Osoby z niepełnosprawnościami i chorobą psychiczną w kręgu recepcji i ekspresji sztuki, Warszawa.
Tryuk M., 2009, Co to jest tłumaczenie audiowizualne?, „Przekładaniec”, 20: „O przekładzie audiowizualnym”, s. 26–39.
Zachęta – Mediateka i publikacje – Rodzaj – Audiodeskrypcja, https://zacheta. art.pl/pl/mediateka-i-publikacje?media_audiodeskrypcja=on&sort =alfabetycznie/ (dostęp: 14.04.2019).
Żórawska A., Więckowski R., Kunstler I., Butkiewicz U. (oprac.), 2012, Audiodeskrypcja – zasady tworzenia, http://dzieciom.pl/wp-content/uploads/ /2012/09/Audiodeskrypcja-zasady-tworzenia.pdf/ (dostęp: 14.04.2019).
ISSN 1896-4362 (print)
ISSN 2392-1552 (online)