Rocznik Przekładoznawczy
Kulturotwórcza rola tłumaczy poezji Zbigniewa Herberta na język niemiecki na przykładzie korespondencji poety z Heinrichem Kunstmannem oraz programu translatorskiego Karla Dedeciusa, w odniesieniu do myśli hermeneutycznej Hansa-Georga Gadamera – zarys ...
DOI: http://dx.doi.org/10.12775/RP.2014.005
Abstrakt
W artykule opisano proces „osiedlania się” poezji Zbigniewa Herberta na niemieckim obszarze językowym i kulturowym za sprawą przekładów tej poezji na język niemiecki, głównie na przykładzie tłumaczeń dokonanych przez Karla Dedeciusa, będących częścią szerszego programu translatorskiego i kulturalnego tego tłumacza. W tekście znajduje się także odwołanie do korespondencji poety z Heinrichem Kunstmannem. Autotematyczne wypowiedzi Karla Dedeciusa na temat procesu translacji, jej założeń i celów, czytane są przy tym w kontekście hermeneutycznym, zwłaszcza w odwołaniu do prac Hansa-Georga Gadamera. Wywód zilustrowano końcową szkicową interpretacją przekładu wiersza Herberta U wrót doliny zestawionego z przekładem Przesłuchania anioła.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Antoniuk, M., 2010, „Rozmowa z Rilkem (i Lewinem). Kilka uwag o nieznanych próbach translatorskich Zbigniewa Herberta”, [w:] Język dalekosiężny, M. Heydel, E. Wojcik-Leese, M. Woźniak (red.), Kraków, s. 161–166.
Dedecius, K., 1989, „Anbau der Philosophie. Zbigniew Herbert auf der Suche nach Selbstgewiβheit. In der Hohle der Philosophen. Auflosung der Mythologie. Die Rekonstruktion des Dichters”, [w:] tenże, Polnische Profile, Frankfurt am Main, s. 235–286.
Dedecius, K., 2008, Europejczyk z Łodzi. Wspomnienia, tłum. S. Lisiecka, Kraków.
Dedecius, K., 1974, Notatnik tłumacza, tłum. J. Prokop, Kraków.
Dedecius, K., 1996, O Polsce, Europie, literaturze. Dialog przyjaźni, Wrocław.
Dedecius, K., 1973, Polacy i Niemcy. Posłannictwo z książek, tłum. I. i E. Naganowscy, Kraków.
Dedecius, K., 2013, Szkiełko tłumacza i oko poety. Eseje, Kraków.
Gadamer, H.-G., 2000, „Człowiek i język”, tłum. K. Michalski, [w:] tenże, Rozum, słowo, dzieje, Warszawa, s. 52–62.
Gadamer H,-G., 2006, „Jak dalece język dyktuje myślenie?”, [w:] A. Przyłębski, Gadamer, Warszawa.
Gadamer, H.-G., 2009, „Lektura jest przekładem”, tłum. M. Łukasiewicz, [w:] Współczesne teorie przekładu. Antologia, P. Bukowski, M. Heydel (red.), Kraków, s. 321–325.
Gadamer, H.-G., 2007, Prawda i metoda. Zarys hermeneutyki filozoficznej, tłum. B. Baran, Warszawa.
Heidegger, M., 2007, W drodze do języka, tłum. J. Mizera, Warszawa.
Herbert, Z., 2012, „Listy do Heinricha Kunstmanna (1958–1964)”, [w:] Odra, nr 7/8, s. 41–49.
Herbert, Z., 2000, Wiersze. Gedichte, tłum. K. Dedecius, Kraków.
Heydel, M., 2010, „Lot trzmiela, czyli o Herbercie i tłumaczach”, [w:] Język dalekosiężny, M. Heydel, E. Wojcik-Leese, M. Woźniak (red.), Kraków, s. 7–12.
Karl Dedecius und das Deutsche Polen-Institut. Laudationes, Berichte, Interviews, Gedichte. Für Karl Dedecius zum 70. Geburtstag, M. Mack (red.), Darmstadt 1991.
Krasoń, K., 2007, W zwierciadle obcej literatury. Recepcja Zbigniewa Herberta i Tymoteusza Karpowicza w Niemczech, Szczecin.
Lekcja ciszy. Liryka Polska. Lektion der Stille. Polnische Lyrik, wyb., przekł. i wstęp K. Dedecius, oprac. wersji dwujęzycznej i posł. K.A. Kuczyński, Wrocław 2003.
Lekcja ciszy w głosach krytyki niemieckiej. Lektion der Stille. Deutsche Stimmen, tłum. M. Zybura, Wrocław 2009.
Michalski, K., 1998, Heidegger i filozofia współczesna, Warszawa.
Nord, Ch., 2009, Wprowadzenie do tłumaczenia funkcjonalnego, [w:] Współczesne teorie przekładu. Antologia, P. Bukowski, M. Heydel (red.), Kraków, s. 175–191.
Paczkowska-Łagowska, E., 2012, Człowiek w myśleniu historycznym Wilhelma Diltheya, [w:] taż, O historyczności człowieka. Studia filozoficzne, Gdańsk.
Przyłębski, A., 2006, Gadamer, Warszawa.
Reif, A., 1991, „Wegbreiter der polnischen Literatur in Deutschland”, [w:] Karl Dedecius und das Deutsche Polen-Institut. Laudationes, Berichte, Interviews, Gedichte. Für Karl Dedecius zum 70. Geburtstag, M. Mack (red.), Darmstadt.
Rosinek, V., 1995, „O recepcji w Niemczech”, [w:] Czytanie Herberta, P. Czapliński, P. Śliwiński, E. Wiegandt (red.), Poznań, s. 247–254.
Rymkiewicz, W., 2002, Ktoś i nikt. Wprowadzenie do lektury Heideggera, Warszawa.
Stanaszek, M., W innej formie, w innych oczach. Poezja Zbigniewa Herberta w krajach niemieckojęzycznych, http://www.fundacjaherberta.com/tworczosc7/bibliografia/pan-cogito-za-granica-polszczyzny/w-innejformie-w-innych-oczach (dostęp: 14 listopada 2013 r.).
Stanaszek, M., Pan Cogito za granicą polszczyzny, http://www.fundacjaherberta.com/tworczosc7/bibliografia/pan-cogito-za-granica-polszczyzny (dostęp: 14 listopada 2013 r.).
Schulze, B., 2010, „Niektóre aspekty estetyki indywidualnej Zbigniewa Herberta w przekładach niemieckich i angielskich”, [w:] Język dalekosiężny, M. Heydel, E. Wojcik-Leese, M. Woźniak (red.), Kraków, s. 167–177.
Zarychta, P., 2010, „≪Pracuję nad Niemcami, choć to element ciężki≫. Zbigniew Herbert a niemiecki obszar językowy”, [w:] Język dalekosiężny, M. Heydel, E. Wojcik-Leese, M. Woźniak (red.), Kraków, s. 59–66.
ISSN 1896-4362 (print)
ISSN 2392-1552 (online)