Zusammenarbeit von Einrichtungen: Eine theoretische Perspektive für die Forschung zum Lebenslangen Lernen

Abstrakt

Współpraca między instytucjami. Teoretyczna perspektywa badań nad uczeniem się przez całe życie

Artykuł dotyczy problematyki, która od co najmniej trzech dziesięcioleci zajmuje badaczy systemów oświatowych oraz specjalistów edukacji dorosłych zaangażowanych w rozwój i urzeczywistnienie koncepcji uczenia się przez całe życie. Pytania o inicjatywy, konieczne celem zwiększenia aktywności edukacyjnej obywateli, niezależnie od ich wieku, wciąż na nowo przywołują zagadnienia związane z funkcjonowaniem instytucji edukacyjnych oraz roli różnorodnych partnerów społecznych w procesie kształtowania klimatu i warunków sprzyjających uczeniu się. Uwagę badaczy przykuwa aranżacja środowisk inspirujących procesy uczenia się w społecznościach lokalnych, w regionach, w skali krajowej i międzynarodowej. Dotychczasowe badania nad rolą instytucji w działaniach na rzecz zwiększenia aktywności edukacyjnej dorosłych oraz efektywności procesów uczenia się pokazują, że ich potencjał nie jest w pełni wykorzystany. Ograniczając się do roli oferenta kursów czy innych form edukacyjnych, zaprzepaszczają częstokroć możliwości twórczego i inspirującego kreowania środowisk, w których ludzie pracują, spędzają czas wolny i podejmują różnorodne aktywności, wspierające ich w rozwoju wiedzy i kompetencji. Co jest szczególnie istotne, mimo iż współpraca między instytucjami działającymi w danej społeczności lokalnej lub w pewnym regionie, zdaje się być naturalną konsekwencją sąsiedztwa i dobrze rozumianego interesu społecznego, nie zawsze potencjalni partnerzy wyrażają na nią gotowość. Barierę stanowi obawa przed konkurencją, utratą własnego profilu czy konieczność podporzadkowania się interesom reprezentowanym przez partnerów kooperacji. Artykuł, definiując główne pojęcia związane z instytucją i współpracą między instytucjami (specyfika instytucji, ich profil i zadania oraz funkcje, cele, treści, formy współpracy), ukazuje korzyści wynikające ze współdziałania partnerów społecznych reprezentujących różne obszary życia społecznego, gospodarczego czy kulturalnego (efekt synergii, redukcja kosztów, zwiększenie efektywności działania, rozszerzenie usług i oferty zamiast ich powielania, scalenie kompetencji). Przy-wołuje podstawowe założenia wyznaczające istotę kooperacji między instytucjami, z których każda, dążąc do realizacji własnych instytucjonalnych celów, może – dzięki włączeniu się w szersze działania – realizować je z większą skutecznością, przyczyniając się jednocześnie do urzeczywistniania celów ogólnospołecznych, jak choćby ułatwienie dostępu do ofert edukacyjnych i poradnictwa czy podniesienie jakości usług edukacyjnych. Przedstawione zostają m.in. cele i funkcje instytucji i współpracy międzyinstytucjonalnej, efekt synergii wynikający ze współdziałania oraz różnice między współpracą instytucjonalną a działaniem w sieci. Na podkreślenie zasługuje fakt, że wszystkie obszary instytucjonalne mogą być brane pod uwagę jako potencjalni partnerzy do współpracy z instytucjami edukacyjnymi. Przecież procesy uczenia się zachodzą wszędzie: w fabrykach i biurach, kawiarniach i parkach, we współpracy z gospodarką, kulturą i administracją. Człowiek uczy się wszędzie tam, gdzie napotyka innych ludzi. Artykuł nakreśla również pytania badawcze, istotne w kontekście optymalizacji warunków ramowych uczenia się przez całe życie, zwłaszcza roli, jaka przypada partnerom społecznym, w tym instytucjom oświaty, w procesie kreowania środowisk sprzyjających podejmowaniu aktywności edukacyjnej. Pytania dotyczą m.in. możliwości osiągnięcia efektów synergii poprzez wykorzystanie aktualnego potencjału tkwiącego w regionach i instytucjach; miejsc i kultur nauczania i uczenia się przyjaznych uczeniu się przez całe życie; innowacyjnych rozwiązań na rzecz zwiększenia udziału w uczeniu się osób w każdym wieków i w różnych sytuacjach życiowych, w tym grup społecznych tradycyjnie nie uczestniczących w jakichkolwiek formach edukacji. Urzeczywistnienie koncepcji społeczeństw uczących się przez całe życie implikuje konieczność współpracy możliwie wielu partnerów społecznych: rodzin, podmiotów gospodarczych, stowarzyszeń, instytucji oświaty i kultury. Nie ulega bowiem wątpliwości, że procesy uczenia się w społecznościach lokalnych i w regionach zależą w dużej mierze od relacji łączących wszystkich zainteresowanych aktorów społecznych.