Przez dramat do dialogu. Rola „Słowa” w dochodzeniu do dialogu według Ferdynanda Ebnera

Abstrakt

Filozofowie dialogu realistycznie podchodzący do sprawy więcej uwagi poświęcają dochodzeniu do dialogu niż samemu dialogowi. Postawę taką dostrzegamy między innymi w pismach Ferdinanda Ebnera i Józefa Tischnera. Dialog jest sytuacją docelową, natomiast droga do niego jest długa i niepewna – według Tischnera wiedzie przez dramat. Ebner zaś, na którym skupiamy się tu szczególnie, widzi sprawę następująco: Ja komunikuje się z Ty poprzez słowo oraz miłość. Jeśli dialog się nie udaje, to któregoś z tych elementów po prostu brakuje. Z braku miejsca na analizę wszystkich czterech elementów, skupimy się tu na słowie. Jakie musi być więc słowo, by dialog był możliwy? Wymieńmy takie charakterystyki słowa jak jego aktualność (zarówno rzeczowa, jak i osobowa), przejrzystość względem przedstawianej rzeczywistości, połączenie z miłością, moc sprawcza o charakterze generatywnym lub „tylko” maieutycznym i wiele innych. Trudno jednak deterministycznie określić warunki dialogu na zasadzie: gdy zrobię to i to, dialog na pewno się uda. Zawsze pozostaje bowiem element wolności i łaski, a także nadziei.