Aktualność i performatywność słowa
DOI:
https://doi.org/10.12775/PCh.2015.001Słowa kluczowe
performatywność, aktualność słowa, filozofia dialogu, Ferdi- nand Ebner, John L. Austin, Emile Benveniste, Pierre BourdieuAbstrakt
Popularne ostatnio słowa „performatywny” czy performance wyrażają jako rzecz oczywistą, że ludzkie słowo nie tylko coś wypowiada, lecz także czegoś dokonuje. W niniejszym artykule problematyka mocy języka mówionego zostaje przeanalizowana na podstawie koncepcji takich myślicieli, jak: Ferdinand Ebner, John L. Austin, Emile Benveniste i Pierre Bourdieu. Na początku analizowana jest wraz z Ebnerem osobowa i rzeczowa „aktualność słowa” oraz w jaki sposób sło- wo aktualne uzyskuje moc sprawczą, określaną jako maieutyczna lub generatywna. Następnie koncepcja ta zestawiona zostaje z rozważaniami Austina i jego znanym podziałem na wypowiedzi „konstatywne i performatywne”. Kolejnym myślicielem jest Benveniste i jego koncepcja performatywności oraz Pierre Bourdieu i to, co na- zywa on „magią społeczną”, ujawniającą się przy badaniu takich zjawisk jak „akty mianowania” (rites d’institution) i „walki o klasyfikację”. Jest rzeczą zdumiewającą, jak bardzo dialogiczne myślenie Ebnera poszerza współczesne koncepcje lingwi- styczne i socjologiczne w tej dziedzinie. Z tego zestawienia myśli wywodzących się z tak różnych dziedzin i różnych sposobów myślenia zostają następnie wyciągnięte konkretne wnioski, także dla działań pedagogicznych. Krótko mówiąc: aby słowo pedagoga miało moc, potrzebna jest swoista równowaga między dialogicznością a autorytetem jego funkcji społecznej.
Bibliografia
Austin, John L. „Performatif: constatif”. W: La Philosophie analytique, 271–281. Paris: Editions de Minuit, 1962.
Austin, John L. Zur Theorie der Sprachakte. How to do things mit words, tłum. Elke von Savigny. Stuttgart: Reclam, 1972.
Benveniste, Emile. Probleme der allgemeinen Sprachwissenschaft, tłum. Wilhelm Bolle. München: List, 1974.
Bourdieu, Pierre. Was heißt Sprechen? zur Ökonomie des sprachlichen Tausches, tłum. Hella Beister. Wien: Braumüller, 2005.
Ebner, Ferdinand. „Versuch eines Ausblicks in die Zukunft”. W: Ferdinand Ebner, Schriften, t. 1, red. Franz Seyr, 719–908. München: Kösel, 1963.
Ebner, Ferdinand. „Notizen“. W: Ferdinand Ebner, Schriften, t. 2, red. Franz Seyr, 9–550. München: Kösel, 1963.
Ebner, Ferdinand. „Die Wirklichkeit Christi”. W: Ferdinand Ebner, Schriften, t. 1, red. Franz Seyr, 522–573. München: Kösel, 1963.
Ebner, Ferdinand. „Das Wissen um Gott und der Glaube”. W: Ferdinand Ebner, Schriften, t. 1, red. Franz Seyr, 433–449. München: Kösel, 1963.
Ebner, Ferdinand. Słowo i realności duchowe. Fragmenty pneumatologiczne, tłum. Krzysztof Skorulski. Warszawa: IFIS PAN, 2006.
Ebner, Ferdinand. Ethik und Leben – Fragmente einer Metaphysik der individuellen Existenz, red. Richard Hörmann, Ernst Pavelka. Hamburg u.a.: LIT, 2013. Ebner, Ferdinand. Wort und Liebe, red. Richard Hörmann, Krzysztof Skorulski. Hamburg u.a.: LIT, 2015.
Horn, Sam. Tongue Fui, Sztuka walki językiem, przeł. Paweł Cichawa. Warszawa: Studio Emka, 1999.
Posselt, Gerald. „Repräsentation und Performativität. Sprechakttheoretische Überle- gungen im Anschluss an Austin, Benveniste, Bourdieu und Derrida”. W: Ereig- nis Denken, TheatRealität – Performanz – Ereignis, red. A. Böhler, 195–218. Wien: Passagen, 2009.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 1380
Liczba cytowań: 0