Przejdź do sekcji głównej Przejdź do głównego menu Przejdź do stopki
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język
    • English
    • Język Polski
  • Menu
  • Strona domowa
  • Aktualny numer
  • Archiwum
  • Ogłoszenia
  • O czasopiśmie
    • O czasopiśmie
    • Przesyłanie tekstów
    • Zespół redakcyjny
    • Polityka prywatności
    • Kontakt
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język:
  • English
  • Język Polski

Linguistica Copernicana

Podobieństwa i różnice w zakresie słowotwórstwa między gwarową polszczyzną północno- i południowokresową
  • Strona domowa
  • /
  • Podobieństwa i różnice w zakresie słowotwórstwa między gwarową polszczyzną północno- i południowokresową
  1. Strona domowa /
  2. Archiwum /
  3. Tom 13 (2016) /
  4. ARTYKUŁY

Podobieństwa i różnice w zakresie słowotwórstwa między gwarową polszczyzną północno- i południowokresową

Autor

  • Katarzyna Czarnecka Polska Akademia Nauk Instytut Języka Polskiego

DOI:

https://doi.org/10.12775/LinCop.2016.018

Słowa kluczowe

Kresy, polskie gwary kresowe, słowotwórstwo, opis konfrontatywny

Abstrakt

Artykuł stanowi próbę uporządkowania dotychczasowych ustaleń dotyczących zjawisk słowotwórczych charakterystycznych dla gwarowej polszczyzny północno- i południowokresowej – wraz z krótką charakterystyką i egzemplifikacją. Wśród zjawisk różnicujących poszczególne odmiany gwarowej polszczyzny kresowej najliczniejsze są te, które stanowią rezultat innego sąsiedztwa językowego. Pewne cechy wynikają z różnego pochodzenia polszczyzny na Kresach północnych i południowych (jak mazowieckie -ak i małopolskie -ę w nazwach istot młodych). W materiale rejestrowano także formacje dawne, podtrzymane wpływami obcymi bądź zachowane w wyniku izolacji od współczesnej polszczyzny ogólnej. W artykule wyróżniono podobną liczbę zjawisk słowotwórczych wspólnych dla obydwu odmiany polszczyzny kresowej (10) i zjawisk swoistych (10 dla gwarowej polszczyzny północnokresowej i 8 dla południowokresowej).

Bibliografia

Bednarczuk L., 1992, Stosunki etnolingwistyczne na obszarze Wielkiego Księstwa Litewskiego. Zarys problematyki, w: J. Bartmiński, M. Łesiów (red.), Dzieje Lubelszczyzny, t. VI, Między Wschodem i Zachodem, cz. 4, Lublin: Lubelskie Towarzystwo Naukowe.

Czarnecka K., 2006, Uwagi o słowotwórstwie czasowników odczasownikowych w gwarach polskich na Ukrainie, w: J. Rieger (red.), Język polski dawnych Kresów Wschodnich, t. 3, Warszawa: Semper, s. 129–142.

Czarnecka K., 2009, Słowotwórstwo gwar polskich na Ukrainie. Rzeczownik. Czasownik, maszynopis rozprawy doktorskiej napisanej pod kierunkiem prof. dra hab. J. Riegera, Warszawa.

Czarnecka K., 2010a, Fonologia czy słowotwórstwo? O kilku zjawiskach w gwarach polskich na Ukrainie, w: J. Rieger (red.), Studia nad polszczyzną kresową, t. XII, Warszawa: Semper, s. 79–88.

Czarnecka K., 2010b, Rzeczowniki motywowane w gwarach polskich wsi Nowosielica i Zielona na Ukrainie, w: J. Rieger (red.), Studia nad polszczyzną kresową, t. XII, Warszawa: Semper, s. 89–135.

Czarnecka K., 2014, Słowotwórstwo gwar polskich na Ukrainie. Czasownik, Kraków: Libron.

Dacewicz L., 1999, Nazwy osobowe z sufiksem -uk/-czuk w historycznej antroponimii Białostocczyzny, w: Bogusław Nowowiejski (red.), Polszczyzna północno- wschodnia, cz. 2, Białystok: Uniwersytet w Białymstoku. Wydział Humanistyczny, s. 193–199.

Dubicka B., 1986, Niektóre odrębności słowotwórcze polszczyzny wileńskiej, w: J. Rieger, W. Werenicz (red.), Studia nad polszczyzną kresową, t. 4, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź: Ossolineum, s. 71–79.

Dwilewicz B., 1997, Język mieszkańców wsi Bujwidze na Wileńszczyźnie, Warszawa: DiG.

Dzięgiel E., 2003, Polszczyzna na Ukrainie, Warszawa: Semper.

Dzięgiel E., 2012, Archaizmy a interferencje w kontaktach języków blisko spokrewnionych (przykład polsko-ukraiński), Z polskich studiów slawistycznych, seria XII, Językoznawstwo, Warszawa, s. 13–19.

Gala S., 2000, Słowotwórstwo gwarowe a słowotwórstwo polszczyzny ogólnej, Rozprawy Komisji Językowej ŁTN, t. XLV, Łódź, s. 29–36.

Jadacka H., 2001, System słowotwórczy polszczyzny (1945–2000), Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Karaś H., 2001 (red.), Język polski na Kowieńszczyźnie. Historia. Sytuacja socjolingwistyczna. Cechy językowe. Teksty, Warszawa–Wilno: Uniwersytet War szaw ski.Pracownia Językoznawstwa Stosowanego Instytutu Języka Polskiego. Wydział Polonistyki, Vilniaus Universitetas. Lenku filologijos katedra. Filologijos fakultetas.

Karaś H., 2002, Gwary polskie na Kowieńszczyźnie, Warszawa–Puńsk: Wydawnictwo Aušra.

Kowalsk a A., 2001, Studia nad dialektem mazowieckim, Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej TWP.

Kurzowa Z., 1983, Polszczyzna Lwowa i Kresów południowo-wschodnich do 1939 r., Warszawa–Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Kurzowa Z., 1993, Język polski Wileńszczyzny i Kresów północno-wschodnich XVI–XX w., Warszawa–Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Lindert B., 1967, Formanty służą ce do tworzenia nazw mieszkańców w językach słowiańskich, Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Mańczak W., 1975, Litewskie pochodzenie sufiksu -ajło, Język Polski LX, z. 3, s. 189–192.

Rieger J., 1996, Co wiemy o języku polskim na Kresach Wschodnich?, w: Język polski dawnych Kresów Wschodnich, t. I, Warszawa: Semper, s. 11–16.

Rieger J., 2002, Język polski na Ukrainie w XX w., w: J. Rieger, I. Cechosz-Felczyk, E. Dzięgiel, Język polski na Ukrainie w końcu XX w. Cz. 1. Stan i status. Cechy charakterystyczne. Polszczyzna w Lwowskiem, Tarnopolskiem i na Podolu. Teksty, Warszawa: Semper, s. 11–51.

Rieger J., 2006, Polszczyzna gwarowa na Litwie, w: J. Rieger, I. Masojć, K. Rutkowska, Słownictwo polszczyzny gwarowej na Litwie, Warszawa: DiG, s. 11–47.

Rieger J., 2014, Słownictwo polszczyny gwarowej na Brasławszczyźnie, Warszawa: Uniwersytet Warszawski. Wydział „Artes Liberales”: Wydawnictwo Naukowe Sub Lupa.

Smułkowa E. (red.), 2009, Brasławszczyzna: pamięć i współczesność, t. 2, Słownictwo dwujęzycznych mieszkańców rejonu (słownik brasławski), Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.

Smułkowa E. (red.), 2011, Brasławszczyzna: pamięć i współczesność, t. 1, Historia regionu, charakterystyka socjolingwistyczna, świadectwo mieszkańców, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.

Tursk a H., 1983, Język polski na Wileńszczyźnie, w: J. Rieger, W. Werenicz (red.), Studia nad polszczyzną kresową, t. II, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź: Ossolineum, s. 15–23.

Urbańczyk S., 1968, Zdrobnienia typu mateńka, serdeńko, maleńki. (Drobiazg ze stosunków językowych polsko-ruskich), w: Szkice z dziejów języka polskiego, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 356–359.

Warchoł S., 1984, Geneza i rozwój słowiańskich formacji ekspresywnych z sufiksalnym -k- i -c, Warszawa–Łódź: PWN.

Winkler-Leszczyńsk a I., 1964, Sufiksy przymiotnikowe -ity, -isty, -aty, -asty w języku polskim na tle ogólnosłowiańskim, Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.

Zielińsk a A., 2002, Polska mniejszość na Litwie Kowieńskiej. Studium socjolingwistyczne, Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.

Аркушин Г., 2004, Іменний словотвір західнополіського говору, Луцк: Вежа.

Веренич В. Л., 1990, Польско-белорусское языковое взаимодействие (на мате-риале мазурского островного говора в Полесье), w: J. Rieger, W. Werenicz (red.), Studia nad polszczyzną kresową, t. V, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź: Ossolineum, s. 7–141.

Чучка П. П., 1963, До похождения и значения украінських іменникових ут-ворень з суффиксами -ук, w: Тези доповідей та повідомлень VII наукової конференції. Серія філологічна, Ужгород, s. 70–71.

Linguistica Copernicana

Pobrania

  • PDF

Opublikowane

2017-06-15

Jak cytować

1.
CZARNECKA, Katarzyna. Podobieństwa i różnice w zakresie słowotwórstwa między gwarową polszczyzną północno- i południowokresową. Linguistica Copernicana [online]. 15 czerwiec 2017, T. 13, s. 365–377. [udostępniono 1.7.2025]. DOI 10.12775/LinCop.2016.018.
  • PN-ISO 690 (Polski)
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Pobierz cytowania
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Numer

Tom 13 (2016)

Dział

ARTYKUŁY

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 1359
Liczba cytowań: 0

Wyszukiwanie

Wyszukiwanie

Przeglądaj

  • Indeks autorów
  • Lista archiwalnych numerów

Użytkownik

Użytkownik

Aktualny numer

  • Logo Atom
  • Logo RSS2
  • Logo RSS1

Informacje

  • dla czytelników
  • dla autorów
  • dla bibliotekarzy

Newsletter

Zapisz się Wypisz się

Język / Language

  • English
  • Język Polski

Tagi

Szukaj przy pomocy tagu:

Kresy, polskie gwary kresowe, słowotwórstwo, opis konfrontatywny
W górę

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partnerzy platformy czasopism

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Instytut Tomistyczny
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polska Fundacja Przemysłu Kosmicznego
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Deklaracja dostępności Sklep wydawnictwa