COVID-19, niepewność, lęk i nadzieja. W poszukiwaniu skutecznego leku
DOI:
https://doi.org/10.12775/lud104.2020.08Słowa kluczowe
COVID-19, pandemia, niepewność, lęk, nadzieja, leki, samoleczenie, tradycyjna medycyna chińskaAbstrakt
W artykule skupiam się na aspektach pandemii COVID-19 związanych ze słabościami polityki „zdrowia globalnego”, niedostatecznym przygotowaniem na zagrożenia zdrowotne tej skali oraz poszukiwaniem skutecznego leku mogącego powstrzymać rozprzestrzenianie się choroby. Interesuje mnie społeczne postrzeganie ryzyka, odmienne w różnych kontekstach społeczno-kulturowych, lecz często prowadzące do niepewności, lęku, a nawet paniki. Źródłem nadziei może być wytworzenie szczepionki – co jest jednak odległą perspektywą – oraz znalezienie skutecznego leku. Pokazuję próby wykorzystania w terapii pacjentów z COVID-19 specyfików stosowanych uprzednio w przypadku innych chorób wirusowych; kolejne fale nadziei i rozczarowań. Szczególne zagrożenie prowadzi do poszukiwań leków i środków zapobiegawczych „na własną rękę”, przy czym ważne są emocjonalne aspekty postrzegania pandemii oraz postępująca mediatyzacja, ale także stan opieki zdrowotnej w danym kraju. W samoleczeniu stosowane są dostępne farmaceutyki, specyficzne dla różnych miejsc świata środki medycyny ludowej, a także nowe „cudowne” leki, o których informacja rozchodzi się głównie poprzez media społecznościowe. Co istotne, znaczenia nabierają leki tradycyjnej medycyny chińskiej i tybetańskiej, w Chinach oficjalnie akceptowane w leczeniu COVID-19. Jednak, jak wskazują antropolodzy, nawet wobec wyjątkowego zagrożenia zachodnia biomedycyna wykazuje silny opór przed odmiennymi systemami wiedzy i strzeże swych epistemicznych granic.Bibliografia
Abramovitz, S. (2014). Ten things that anthropologists can do to fight the West African Ebola epidemic. Somatosphere: Science, Medicine, and Anthropology, September 26. Pozyskano z http://somatosphere.net/2014/ten-things-that-anthropologists-can-do-to-fight-the-west-african-ebola-epidemic.html/
Adams, V. (2016). What is critical global health? Medicine Anthropology Theory, 3 (2), 186–197. doi: 10.17157/mat.3.2.429.
Adams, V., Schrempf, M., Craig, S. R., red. (2011). Medicine between science and religion: explorations on Tibetan grounds. New York, Oxford: Berghahn Books.
Ali, I. (2020). The COVID-19 pandemic: making sense of rumor and fear. Medical Anthropology, 26 March. doi: 10.1080/01459740.2020.1745481
Alyanak, O. (2020). Faith, politics and the COVID-19 pandemic: the Turkish response. Medical Anthropology, 27 March. doi: 10.1080/01459740.2020.1745482
Banerjee, M. (2020). Ayurveda and Covid-19: the politics of knowledge systems, yet again. Hot Spots, Fieldsights, June 23. Pozyskano z https://culanth.org/fieldsights/ayurveda-and-covid-19-the-politics-of-knowledge-systems-yet-again
Bildhauer, B. (2020). Why didn’t we see the coronavirus pandemic coming? Polyphony, 21 April. Pozyskano z https://thepolyphony.org/2020/04/21/why-didnt-we-see-the-coronavirus-pandemic-coming/
Briggs, Ch. L. (2011). Biocommunicability. W: M. Singer, P. I. Erickson (red.), A companion to medical anthropology (s. 459–476). Malden, Oxford, Chichester: Wiley Blackwell.
Brown, P. (2020). Studying COVID-19 in light of critical approaches to risk and uncertainty: research pathways, conceptual tools, and some magic from Mary Douglas. Health, Risk & Society, 22 (1), 1–14. doi: 10.1080/13698575.2020.1745508
Caduff, C. (2015). The pandemic perhaps: dramatic events in a public culture of danger. Oakland, CA: University of California Press.
Cai, Y. T. (2020). “Extraordinary medicine”. Medical Anthropology Quarterly, April 13. Pozyskano z http://medanthroquarterly.org/2020/04/13/extraordinary-medicine/
Collier, S. J., Lakoff, A. (2008). The problem of securing health. W: A. Lakoff, S. J. Collier (red.), Biosecurity interventions: global health and security in question (s. 7–28). New York, NY: Columbia University Press.
Craig, S. R., Gerke, B., van der Valk, J. M. A. (2020a). Asian medicines and Covid-19: an introduction. Hot Spots, Fieldsights, June 23. Pozyskano z https://culanth.org/fieldsights/asian-medicines-and-covid-19-an-introduction
Craig, S. R., Gerke, B., van der Valk, J. M. A. (2020b). Responding to an unfolding pandemic: Asian medicines and Covid-19. Hot Spots, Fieldsights, June 23. Pozyskano z https://culanth.org/fieldsights/series/responding-to-an-unfolding-pandemic-asian-medicines-and-covid-19
Douglas, M. (1992). Risk and blame: essays in cultural theory. London: Routledge.
Džumašova, A. (2020). Kyrgyzstancy bez razbora skupaût lekarstva. CentrAziâ, 10.07. Pozyskano z https://centrasia.org/newsA.php?st=1594361520
Fainzang, S. (2017). Self-medication and society: mirages of autonomy. Milton Park, Abingdon, Oxon; New York, NY: Routledge.
Fassin, D. (2012). That obscure object of global health. W: M. C. Inhorn, E. A. Wentzell (red.), Medical anthropology at the intersections: histories, activism, and futures (s. 95–115). Durham, London: Duke University Press.
Gerke, B. (2020a). Sowa Rigpa in lockdown: on the potency and politics of prevention. Hot Spots, Fieldsights, June 23. https://culanth.org/fieldsights/sowa-rigpa-in-lockdown-on-thepotency-and-politics-of-prevention
Gerke, B. (2020b). Thinking through complex webs of potency: early Tibetan medical responses to the emerging coronavirus epidemic: notes from a field visit to Dharamsala, India. Medicine Anthropology Theory, 7 (1): 188–209. doi: 10.17157/mat.7.1.789
Gieryn, T. F. (1983). Boundary-work and the demarcation of science from non-science: strains and interests in professional ideologies of scientists. American Sociological Review, 48, 781–795.
Gončarenko, R. (2020). Avifavir – novoe rossijskoe lekarstvo ot koronavirusa?, 11.06. Pozyskano z https://www.dw.com/ru/авифавир-новое-российское-лекарство-от-коронавируса/a-53766078
Gordon, E. (2019). Chinese medicine is getting WHO recognition. Some doctors are alarmed. The World, November 21. Pozyskano z https://www.pri.org/stories/2019-11-21/chinese-medicine-getting-who-recognition-some-doctors-are-alarmed
Grimen, H. (2009). Power, trust, and risk: some reflections on an absent issue. Medical Anthropology Quarterly, 23 (1), 16–33. doi: 10.1111/j.1548- 1387.2009.01035.x
Hanson, M. E. (2010). Conceptual blind spots, media blindfolds. The case of SARS and traditional Chinese medicine. W: A. K. Ch. Leung, Ch. Furth (red.), Health and hygiene in Chinese East Asia: policies and publics in the long twentieth century (s. 228–254). Durham, London: Duke University Press.
Hodalska, M. (2014). Pandemie w kulturze strachu. W: T. Goban-Klas (red.), Komunikowanie w ochronie zdrowia: interpersonalne, publiczne, medialne (s. 232–244). Warszawa: Wolters Kluwer Polska.
Hodalska, M. (2018). Nadciąga zagłada! Retoryka strachu w polskich mediach na przykładzie prasowych relacji z epidemii ptasiej i świńskiej grypy. Kultura – Media – Teologia, 32, 25–40.
Jakhar, P. (2020). Covid-19: China pushes traditional remedies amid outbreak. BBC News, 29.06. Pozyskano z https://www.bbc.com/news/world-asia-53094603
Johnstone, F. (2020). Infodemic. Polyphony, 29 April. Pozyskano z https://thepolyphony.org/2020/04/29/infodemic/?utm_source=rss&utm_medium=rss&utm_campaign=infodemic
Kelly, A. H., Keck, F., Lynteris, Ch., red. (2019). The anthropology of epidemics. Abingdon: Routledge.
Lakoff, A. (2017). Unprepared: global health in a time of emergency. Oakland, CA: University of California Press.
Lees, S., Palmer, J., Procureur, F., Blanchet, K. (2020). Contested legitimacy for anthropologists involved in medical humanitarian action: experiences from the 2014-2016 West Africa Ebola epidemic. Anthropology & Medicine, 27 (2), 125–143. doi: 10.1080/13648470.2020.1742576
Lindquist, G. (2006). Conjuring Hope. Magic and Healing in Contemporary Russia. New York, Oxford: Berghahn Books.
Lipiec, A. (2020). Hydroksychlorochina i chlorochina. Co z efektami ubocznymi leków testowanych pod kątem skuteczności w leczeniu choroby COVID-19?, 15.04. Pozyskano z https://www.medonet.pl/koronawirus/koronawirus-na- swiecie,hydroksychlorochina-i-chlorochina--co-z-efektami-ubocznymi-lekow-testowanych-pod-katem-skutecznosci-w-leczeniu-choroby-covid-19-,artykul,50147371.html
Lupton, D. (2013). Risk and emotion: towards an alternative theoretical perspective. Health, Risk & Society, 15 (8), 634–647. doi.org/10.1080/13698575.2013.848847
Lynteris, Ch., Poleykett, B. (2018). Introduction: the anthropology of epidemic control: technologies and materialities. Medical Anthropology, 37 (6), 433–441. doi: 10.1080/01459740.2018.1484740
Mahr, D. (2020). The cultural construction of the “bizarre”. Disentangling sinophobic language in media and science during the COVID-19 epidemic. Medizinethnologie. Körper, Gesundheit und Heilung in einer globalisierten Welt, 24 April. Pozyskano z https://www.medizinethnologie.net
Mai, J., Lo, K. (2020). Beijing pushes traditional Chinese medicine as coronavirus treatment despite questions over benefits. South China Morning Post, 23.03. Pozyskano z https://www.scmp.com/news/china/society/article/3076500/beijing-pushes-traditional-chinese-medicine-coronavirus
Main, I., Witeska-Młynarczyk, A. (2020). Corona-ninjas and corona-hyenas: COVID-19 rhetoric in Poland. Medizinethnologie. Körper, Gesundheit und Heilung in einer globalisierten Welt, 1 Mai. Pozyskano z https://www.medizinethnologie.net
Majewska, M. (2020). Chlorochina: lek na malarię może zwalczać koronawirusa SARS-CoV-2. Puls Medycyny, 14.03. Pozyskano z https://pulsmedycyny.pl/chlorochina-lek-na-malarie-moze-zwalczac-koronawirusa-sars-cov-2-985130
Manderson, L., Levine, S. (2020). COVID-19, risk, fear, and fall-out. Medical Anthropology, 39 (5), 367–370. doi: 0.1080/01459740.2020.1746301
Meier zu Biesen, C. (2010). The rise to prominence of Artemisia annua L. – the transformation of a Chinese plant to a global pharmaceutical. African Sociological Review, 14 (2), 24–46. doi: 10.4314/asr.v14i2.70234
Mustafa, E. (2020). Tea without sugar as a remedy against Covid-19?, 5.05. Pozyskano z https://boasblogs.org/witnessingcorona/tea-without-sugar-as-a-remedy-against-covid- 19/
Nowakowski, M. (2015). Medykalizacja i demedykalizacja. Zdrowie i choroba w czasach kapitalizmu zdezorganizowanego. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Parkin, D. (2013). Medical crises and therapeutic talk. Anthropology & Medicine, 20 (2), 124–141. doi: 10.1080/13648470.2013.805349
Peng, W., Hsu, E. (2020). Three qinghao formulae for treating epidemics (wen yi). Hot Spots, Fieldsights, June 23. Pozyskano z https://culanth.org/fieldsights/three-qinghao-formulae-for-treating-epidemics-wen-yi
Penkala-Gawęcka, D. (2014). Niepewność, ryzyko, zaufanie. System opieki medycznej i jego reformy w postsowieckim Kirgistanie a strategie zdrowotne mieszkańców Biszkeku. Etnografia Polska, 58 (1-2), 135–157.
Penkala-Gawęcka, D. (2017). Medykalizacja w perspektywie antropologii medycznej. W: M. Nowakowski, W. Piątkowski (red.), Procesy medykalizacji we współczesnym społeczeństwie (s. 173–194). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Petryna, A., Lakoff, A., Kleinman, A., red. (2006). Global pharmaceuticals: ethics, markets, practices. Durham, NC: Duke University Press.
Pietrzyk, A. (2012). Mit zarazy. Świńska grypa w tekstach folkloru cybernetycznego. W: D. Penkala-Gawęcka, I. Main, A. Witeska-Młynarczyk (red.), W zdrowiu i w chorobie... Z badań antropologii medycznej i dyscyplin pokrewnych (s. 105–117). Poznań: Biblioteka Telgte.
Ploberger, F. 2020. Covid-19 from the perspective of TCM physicians in German-speaking countries. Hot Spots, Fieldsights, June 23. Pozyskano z https://culanth.org/fieldsights/covid-19-from-the-perspective-of-tcm-physicians-in-german-speaking-countries
Poczucie zagrożenia epidemicznego w drugiej połowie czerwca (2020). CBOSNEWS Newsletter 22/2020. Pozyskano z https://www.cbos.pl/PL/publikacje/news/2020/22/newsletter.php
Rajtar, M. (2020). The pre-existing vulnerabilities of patients with rare disorders in Poland during a global pandemic. Boasblog. Witnessing Corona, 5.06. Pozyskano z https://boasblogs.org/witnessingcorona/the-pre-existing-vulnerabilities-of-patients-with-rare-disorders/
Rotkiewicz, M. (2020). Jak polemizować z cebulą, czyli pandemia „mądrości” gwiazd. Polityka, 24.05. Pozyskano z https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/nauka/1957214,1,jak-polemizowac-z-cebula-czyli-pandemia-madrosci-gwiazd.read
Siegień, P. (2020). Szwecja nie strąca starców ze skały. Rozmowa z K. Musiałem. Krytyka Polityczna, 20.05. Pozyskano z https://krytykapolityczna.pl/swiat/szwecja-wobec-pandemii-kazimierz-musial/
Stellmach, D., Beshar, I. (2016). Introduction: special issue on the ethics of anthropology in emergencies. Journal of the Anthropological Society of Oxford, 8 (1), 1–15. Pozyskano z https://www.anthro.ox.ac.uk/sites/default/files/anthro/documents/media/jaso8_1_2016 _1_15.pdf
Sun, X., Hsu, E. (2020). Translation of Beijing’s recommendations for traditional Chinese medicine (TCM) treatment of Covid-19. ). Hot Spots, Fieldsights, June 23. Pozyskano z https://culanth.org/fieldsights/translation-of-beijings-recomendations
Sznajderman, M. (1994). Zaraza. Mitologia dżumy, cholery i AIDS. Warszawa: Semper.
Świdrak, K. (2020). Uwaga na fałszywe leki na COVID-19. To zagrożenie dla zdrowia i życia, 11.03. Pozyskano z https://www.medonet.pl/koronawirus/poradnik,uwaga-na-falszywe-leki-na-covid-19--to-zagrozenie-dla-zdrowia-i-zycia,artykul,17352491.html
The world health report 2007 – a safer future: global public health security in the 21st century (2007). Geneva: WHO.
Tidwell, T. (2020). Covid-19 and Tibetan medicine: an awakening tradition in a new era of global health crisis. Hot Spots, Fieldsights, June 23. Pozyskano z https://culanth.org/fieldsights/covid-19-and-tibetan-medicine-an-awakening-tradition-in-a-new-era-of-global-health-crisis
Venables, E., Pellecchia, U. (2017). Engaging anthropology in an Ebola outbreak. Case studies from West Africa. Anthropology in Action, 24 (2), 1–8. doi: 10.3167/aia.2017.240201
Walewski, P. (2020). Zięba i Socha w natarciu. Kto zyskuje, a kto traci na zdrowotnej dezinformacji. Polityka, 19.04. Pozyskano z https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/nauka/1953210,1,zieba-i-socha-znow-w-natarciu-kto-zyskuje-a-kto-traci-na-zdrowotnej-dezinformacji.read
WHO Traditional Medicine Strategy 2014-2023. (2013). Geneva: WHO.
Whyte, S. R., Van der Geest, S., Hardon, A. (2006). Social lives of medicines. Wyd. 2. Cambridge: Cambridge University Press.
Wołodko, M. (2020). GIS: nie dajcie się nabrać na „antywirusowe” suplementy diety, 20.03. Pozyskano z https://www.wroclaw.pl/portal/ostrzezenie-gis-suplementy
Yang, Y., Islam, M. S., Wang, J., Li, Y., Chen, X. (2020). Traditional Chinese medicine in the treatment of patients infected with 2019-new coronavirus (SARS-CoV-2): a review and perspective. International Journal of Biological Sciences, 16 (10), 1708–1717. doi: 10.7150/ijbs.45538
Zinn, J. O. (2006). Risk, affect and emotion. Forum Qualitative Sozialforschung / Forum: Qualitative Social Research, 7 (1). Pozyskano z http://nbn-esolving.de/urn:nbn:de:0114-fqs0601293
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
1. Autorzy udzielają wydawcy (Polskiemu Towarzystwu Ludoznawczemu) licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu w następujących polach eksploatacji:
- utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
- reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (ebook, audiobook);
- wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
- wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera;
- rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY - ND 4.0).
2. Autorzy udzielają wydawcy licencji nieodpłatnie.
3. Korzystanie przez wydawcę z utworu na ww. polach nie jest ograniczone czasowo, ilościowo i terytorialnie.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 1038
Liczba cytowań: 2