Skip to main content Skip to main navigation menu Skip to site footer
  • Register
  • Login
  • Language
    • Čeština
    • Deutsch
    • English
    • Español (España)
    • Français (France)
    • Français (Canada)
    • Hrvatski
    • Italiano
    • Język Polski
    • Srpski
    • Українська
  • Menu
  • Home
  • Current
  • Archives
  • Announcements
  • About
    • About the Journal
    • Submissions
    • Editorial Team
    • Privacy Statement
    • Contact
  • Register
  • Login
  • Language:
  • Čeština
  • Deutsch
  • English
  • Español (España)
  • Français (France)
  • Français (Canada)
  • Hrvatski
  • Italiano
  • Język Polski
  • Srpski
  • Українська

LUD. Organ Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego

COVID-19, niepewność, lęk i nadzieja. W poszukiwaniu skutecznego leku
  • Home
  • /
  • COVID-19, niepewność, lęk i nadzieja. W poszukiwaniu skutecznego leku
  1. Home /
  2. Archives /
  3. Vol. 104 (2020) /
  4. ETNOGRAFIE CZASU ZARAZY

COVID-19, niepewność, lęk i nadzieja. W poszukiwaniu skutecznego leku

Authors

  • Danuta Maria Penkala-Gawęcka Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Instytut Antropologii i Etnologii https://orcid.org/0000-0002-3726-3272

DOI:

https://doi.org/10.12775/lud104.2020.08

Keywords

COVID-19, pandemia, niepewność, lęk, nadzieja, leki, samoleczenie, tradycyjna medycyna chińska

Abstract

W artykule skupiam się na aspektach pandemii COVID-19 związanych ze słabościami polityki „zdrowia globalnego”,  niedostatecznym przygotowaniem na zagrożenia zdrowotne tej skali oraz poszukiwaniem skutecznego leku mogącego powstrzymać rozprzestrzenianie się choroby. Interesuje mnie społeczne postrzeganie ryzyka, odmienne w różnych kontekstach społeczno-kulturowych, lecz często prowadzące do niepewności, lęku, a nawet paniki. Źródłem nadziei może być wytworzenie szczepionki – co jest jednak odległą perspektywą – oraz znalezienie skutecznego leku. Pokazuję próby wykorzystania w terapii pacjentów z COVID-19 specyfików stosowanych uprzednio w przypadku innych chorób wirusowych; kolejne fale nadziei i rozczarowań. Szczególne zagrożenie prowadzi do poszukiwań leków i środków zapobiegawczych „na własną rękę”, przy czym ważne są emocjonalne aspekty postrzegania pandemii oraz postępująca mediatyzacja, ale także stan opieki zdrowotnej w danym kraju. W samoleczeniu stosowane są dostępne farmaceutyki, specyficzne dla różnych miejsc świata środki medycyny ludowej, a także nowe „cudowne” leki, o których informacja rozchodzi się głównie poprzez media społecznościowe. Co istotne, znaczenia nabierają leki tradycyjnej medycyny chińskiej i tybetańskiej, w Chinach oficjalnie akceptowane w leczeniu COVID-19. Jednak, jak wskazują antropolodzy, nawet wobec wyjątkowego zagrożenia zachodnia biomedycyna wykazuje silny opór przed odmiennymi systemami wiedzy i strzeże swych epistemicznych granic.

Author Biography

Danuta Maria Penkala-Gawęcka, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Instytut Antropologii i Etnologii

Dr hab.  prof. UAM Danuta Penkala-Gawęcka pracuje w Instytucie Antropologii i Etnologii na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Specjalizuje się w antropologii medycznej, od dawna rozwijając w Polsce tę subdyscyplinę antropologiczną. Działa w zespole ekspertów w projekcie „Cultural Contexts of Health” Światowej Organizacji Zdrowia. Prowadzi od wielu lat badania w Azji Środkowej, szczególnie w Kazachstanie i Kirgistanie. Jest autorką książek i artykułów o pluralizmie medycznym i medycynie komplementarnej, współczesnych formach szamanizmu oraz pokrewieństwie i rodzinie w Azji Środkowej.

References

Abramovitz, S. (2014). Ten things that anthropologists can do to fight the West African Ebola epidemic. Somatosphere: Science, Medicine, and Anthropology, September 26. Pozyskano z http://somatosphere.net/2014/ten-things-that-anthropologists-can-do-to-fight-the-west-african-ebola-epidemic.html/

Adams, V. (2016). What is critical global health? Medicine Anthropology Theory, 3 (2), 186–197. doi: 10.17157/mat.3.2.429.

Adams, V., Schrempf, M., Craig, S. R., red. (2011). Medicine between science and religion: explorations on Tibetan grounds. New York, Oxford: Berghahn Books.

Ali, I. (2020). The COVID-19 pandemic: making sense of rumor and fear. Medical Anthropology, 26 March. doi: 10.1080/01459740.2020.1745481

Alyanak, O. (2020). Faith, politics and the COVID-19 pandemic: the Turkish response. Medical Anthropology, 27 March. doi: 10.1080/01459740.2020.1745482

Banerjee, M. (2020). Ayurveda and Covid-19: the politics of knowledge systems, yet again. Hot Spots, Fieldsights, June 23. Pozyskano z https://culanth.org/fieldsights/ayurveda-and-covid-19-the-politics-of-knowledge-systems-yet-again

Bildhauer, B. (2020). Why didn’t we see the coronavirus pandemic coming? Polyphony, 21 April. Pozyskano z https://thepolyphony.org/2020/04/21/why-didnt-we-see-the-coronavirus-pandemic-coming/

Briggs, Ch. L. (2011). Biocommunicability. W: M. Singer, P. I. Erickson (red.), A companion to medical anthropology (s. 459–476). Malden, Oxford, Chichester: Wiley Blackwell.

Brown, P. (2020). Studying COVID-19 in light of critical approaches to risk and uncertainty: research pathways, conceptual tools, and some magic from Mary Douglas. Health, Risk & Society, 22 (1), 1–14. doi: 10.1080/13698575.2020.1745508

Caduff, C. (2015). The pandemic perhaps: dramatic events in a public culture of danger. Oakland, CA: University of California Press.

Cai, Y. T. (2020). “Extraordinary medicine”. Medical Anthropology Quarterly, April 13. Pozyskano z http://medanthroquarterly.org/2020/04/13/extraordinary-medicine/

Collier, S. J., Lakoff, A. (2008). The problem of securing health. W: A. Lakoff, S. J. Collier (red.), Biosecurity interventions: global health and security in question (s. 7–28). New York, NY: Columbia University Press.

Craig, S. R., Gerke, B., van der Valk, J. M. A. (2020a). Asian medicines and Covid-19: an introduction. Hot Spots, Fieldsights, June 23. Pozyskano z https://culanth.org/fieldsights/asian-medicines-and-covid-19-an-introduction

Craig, S. R., Gerke, B., van der Valk, J. M. A. (2020b). Responding to an unfolding pandemic: Asian medicines and Covid-19. Hot Spots, Fieldsights, June 23. Pozyskano z https://culanth.org/fieldsights/series/responding-to-an-unfolding-pandemic-asian-medicines-and-covid-19

Douglas, M. (1992). Risk and blame: essays in cultural theory. London: Routledge.

Džumašova, A. (2020). Kyrgyzstancy bez razbora skupaût lekarstva. CentrAziâ, 10.07. Pozyskano z https://centrasia.org/newsA.php?st=1594361520

Fainzang, S. (2017). Self-medication and society: mirages of autonomy. Milton Park, Abingdon, Oxon; New York, NY: Routledge.

Fassin, D. (2012). That obscure object of global health. W: M. C. Inhorn, E. A. Wentzell (red.), Medical anthropology at the intersections: histories, activism, and futures (s. 95–115). Durham, London: Duke University Press.

Gerke, B. (2020a). Sowa Rigpa in lockdown: on the potency and politics of prevention. Hot Spots, Fieldsights, June 23. https://culanth.org/fieldsights/sowa-rigpa-in-lockdown-on-thepotency-and-politics-of-prevention

Gerke, B. (2020b). Thinking through complex webs of potency: early Tibetan medical responses to the emerging coronavirus epidemic: notes from a field visit to Dharamsala, India. Medicine Anthropology Theory, 7 (1): 188–209. doi: 10.17157/mat.7.1.789

Gieryn, T. F. (1983). Boundary-work and the demarcation of science from non-science: strains and interests in professional ideologies of scientists. American Sociological Review, 48, 781–795.

Gončarenko, R. (2020). Avifavir – novoe rossijskoe lekarstvo ot koronavirusa?, 11.06. Pozyskano z https://www.dw.com/ru/авифавир-новое-российское-лекарство-от-коронавируса/a-53766078

Gordon, E. (2019). Chinese medicine is getting WHO recognition. Some doctors are alarmed. The World, November 21. Pozyskano z https://www.pri.org/stories/2019-11-21/chinese-medicine-getting-who-recognition-some-doctors-are-alarmed

Grimen, H. (2009). Power, trust, and risk: some reflections on an absent issue. Medical Anthropology Quarterly, 23 (1), 16–33. doi: 10.1111/j.1548- 1387.2009.01035.x

Hanson, M. E. (2010). Conceptual blind spots, media blindfolds. The case of SARS and traditional Chinese medicine. W: A. K. Ch. Leung, Ch. Furth (red.), Health and hygiene in Chinese East Asia: policies and publics in the long twentieth century (s. 228–254). Durham, London: Duke University Press.

Hodalska, M. (2014). Pandemie w kulturze strachu. W: T. Goban-Klas (red.), Komunikowanie w ochronie zdrowia: interpersonalne, publiczne, medialne (s. 232–244). Warszawa: Wolters Kluwer Polska.

Hodalska, M. (2018). Nadciąga zagłada! Retoryka strachu w polskich mediach na przykładzie prasowych relacji z epidemii ptasiej i świńskiej grypy. Kultura – Media – Teologia, 32, 25–40.

Jakhar, P. (2020). Covid-19: China pushes traditional remedies amid outbreak. BBC News, 29.06. Pozyskano z https://www.bbc.com/news/world-asia-53094603

Johnstone, F. (2020). Infodemic. Polyphony, 29 April. Pozyskano z https://thepolyphony.org/2020/04/29/infodemic/?utm_source=rss&utm_medium=rss&utm_campaign=infodemic

Kelly, A. H., Keck, F., Lynteris, Ch., red. (2019). The anthropology of epidemics. Abingdon: Routledge.

Lakoff, A. (2017). Unprepared: global health in a time of emergency. Oakland, CA: University of California Press.

Lees, S., Palmer, J., Procureur, F., Blanchet, K. (2020). Contested legitimacy for anthropologists involved in medical humanitarian action: experiences from the 2014-2016 West Africa Ebola epidemic. Anthropology & Medicine, 27 (2), 125–143. doi: 10.1080/13648470.2020.1742576

Lindquist, G. (2006). Conjuring Hope. Magic and Healing in Contemporary Russia. New York, Oxford: Berghahn Books.

Lipiec, A. (2020). Hydroksychlorochina i chlorochina. Co z efektami ubocznymi leków testowanych pod kątem skuteczności w leczeniu choroby COVID-19?, 15.04. Pozyskano z https://www.medonet.pl/koronawirus/koronawirus-na- swiecie,hydroksychlorochina-i-chlorochina--co-z-efektami-ubocznymi-lekow-testowanych-pod-katem-skutecznosci-w-leczeniu-choroby-covid-19-,artykul,50147371.html

Lupton, D. (2013). Risk and emotion: towards an alternative theoretical perspective. Health, Risk & Society, 15 (8), 634–647. doi.org/10.1080/13698575.2013.848847

Lynteris, Ch., Poleykett, B. (2018). Introduction: the anthropology of epidemic control: technologies and materialities. Medical Anthropology, 37 (6), 433–441. doi: 10.1080/01459740.2018.1484740

Mahr, D. (2020). The cultural construction of the “bizarre”. Disentangling sinophobic language in media and science during the COVID-19 epidemic. Medizinethnologie. Körper, Gesundheit und Heilung in einer globalisierten Welt, 24 April. Pozyskano z https://www.medizinethnologie.net

Mai, J., Lo, K. (2020). Beijing pushes traditional Chinese medicine as coronavirus treatment despite questions over benefits. South China Morning Post, 23.03. Pozyskano z https://www.scmp.com/news/china/society/article/3076500/beijing-pushes-traditional-chinese-medicine-coronavirus

Main, I., Witeska-Młynarczyk, A. (2020). Corona-ninjas and corona-hyenas: COVID-19 rhetoric in Poland. Medizinethnologie. Körper, Gesundheit und Heilung in einer globalisierten Welt, 1 Mai. Pozyskano z https://www.medizinethnologie.net

Majewska, M. (2020). Chlorochina: lek na malarię może zwalczać koronawirusa SARS-CoV-2. Puls Medycyny, 14.03. Pozyskano z https://pulsmedycyny.pl/chlorochina-lek-na-malarie-moze-zwalczac-koronawirusa-sars-cov-2-985130

Manderson, L., Levine, S. (2020). COVID-19, risk, fear, and fall-out. Medical Anthropology, 39 (5), 367–370. doi: 0.1080/01459740.2020.1746301

Meier zu Biesen, C. (2010). The rise to prominence of Artemisia annua L. – the transformation of a Chinese plant to a global pharmaceutical. African Sociological Review, 14 (2), 24–46. doi: 10.4314/asr.v14i2.70234

Mustafa, E. (2020). Tea without sugar as a remedy against Covid-19?, 5.05. Pozyskano z https://boasblogs.org/witnessingcorona/tea-without-sugar-as-a-remedy-against-covid- 19/

Nowakowski, M. (2015). Medykalizacja i demedykalizacja. Zdrowie i choroba w czasach kapitalizmu zdezorganizowanego. Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Parkin, D. (2013). Medical crises and therapeutic talk. Anthropology & Medicine, 20 (2), 124–141. doi: 10.1080/13648470.2013.805349

Peng, W., Hsu, E. (2020). Three qinghao formulae for treating epidemics (wen yi). Hot Spots, Fieldsights, June 23. Pozyskano z https://culanth.org/fieldsights/three-qinghao-formulae-for-treating-epidemics-wen-yi

Penkala-Gawęcka, D. (2014). Niepewność, ryzyko, zaufanie. System opieki medycznej i jego reformy w postsowieckim Kirgistanie a strategie zdrowotne mieszkańców Biszkeku. Etnografia Polska, 58 (1-2), 135–157.

Penkala-Gawęcka, D. (2017). Medykalizacja w perspektywie antropologii medycznej. W: M. Nowakowski, W. Piątkowski (red.), Procesy medykalizacji we współczesnym społeczeństwie (s. 173–194). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Petryna, A., Lakoff, A., Kleinman, A., red. (2006). Global pharmaceuticals: ethics, markets, practices. Durham, NC: Duke University Press.

Pietrzyk, A. (2012). Mit zarazy. Świńska grypa w tekstach folkloru cybernetycznego. W: D. Penkala-Gawęcka, I. Main, A. Witeska-Młynarczyk (red.), W zdrowiu i w chorobie... Z badań antropologii medycznej i dyscyplin pokrewnych (s. 105–117). Poznań: Biblioteka Telgte.

Ploberger, F. 2020. Covid-19 from the perspective of TCM physicians in German-speaking countries. Hot Spots, Fieldsights, June 23. Pozyskano z https://culanth.org/fieldsights/covid-19-from-the-perspective-of-tcm-physicians-in-german-speaking-countries

Poczucie zagrożenia epidemicznego w drugiej połowie czerwca (2020). CBOSNEWS Newsletter 22/2020. Pozyskano z https://www.cbos.pl/PL/publikacje/news/2020/22/newsletter.php

Rajtar, M. (2020). The pre-existing vulnerabilities of patients with rare disorders in Poland during a global pandemic. Boasblog. Witnessing Corona, 5.06. Pozyskano z https://boasblogs.org/witnessingcorona/the-pre-existing-vulnerabilities-of-patients-with-rare-disorders/

Rotkiewicz, M. (2020). Jak polemizować z cebulą, czyli pandemia „mądrości” gwiazd. Polityka, 24.05. Pozyskano z https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/nauka/1957214,1,jak-polemizowac-z-cebula-czyli-pandemia-madrosci-gwiazd.read

Siegień, P. (2020). Szwecja nie strąca starców ze skały. Rozmowa z K. Musiałem. Krytyka Polityczna, 20.05. Pozyskano z https://krytykapolityczna.pl/swiat/szwecja-wobec-pandemii-kazimierz-musial/

Stellmach, D., Beshar, I. (2016). Introduction: special issue on the ethics of anthropology in emergencies. Journal of the Anthropological Society of Oxford, 8 (1), 1–15. Pozyskano z https://www.anthro.ox.ac.uk/sites/default/files/anthro/documents/media/jaso8_1_2016 _1_15.pdf

Sun, X., Hsu, E. (2020). Translation of Beijing’s recommendations for traditional Chinese medicine (TCM) treatment of Covid-19. ). Hot Spots, Fieldsights, June 23. Pozyskano z https://culanth.org/fieldsights/translation-of-beijings-recomendations

Sznajderman, M. (1994). Zaraza. Mitologia dżumy, cholery i AIDS. Warszawa: Semper.

Świdrak, K. (2020). Uwaga na fałszywe leki na COVID-19. To zagrożenie dla zdrowia i życia, 11.03. Pozyskano z https://www.medonet.pl/koronawirus/poradnik,uwaga-na-falszywe-leki-na-covid-19--to-zagrozenie-dla-zdrowia-i-zycia,artykul,17352491.html

The world health report 2007 – a safer future: global public health security in the 21st century (2007). Geneva: WHO.

Tidwell, T. (2020). Covid-19 and Tibetan medicine: an awakening tradition in a new era of global health crisis. Hot Spots, Fieldsights, June 23. Pozyskano z https://culanth.org/fieldsights/covid-19-and-tibetan-medicine-an-awakening-tradition-in-a-new-era-of-global-health-crisis

Venables, E., Pellecchia, U. (2017). Engaging anthropology in an Ebola outbreak. Case studies from West Africa. Anthropology in Action, 24 (2), 1–8. doi: 10.3167/aia.2017.240201

Walewski, P. (2020). Zięba i Socha w natarciu. Kto zyskuje, a kto traci na zdrowotnej dezinformacji. Polityka, 19.04. Pozyskano z https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/nauka/1953210,1,zieba-i-socha-znow-w-natarciu-kto-zyskuje-a-kto-traci-na-zdrowotnej-dezinformacji.read

WHO Traditional Medicine Strategy 2014-2023. (2013). Geneva: WHO.

Whyte, S. R., Van der Geest, S., Hardon, A. (2006). Social lives of medicines. Wyd. 2. Cambridge: Cambridge University Press.

Wołodko, M. (2020). GIS: nie dajcie się nabrać na „antywirusowe” suplementy diety, 20.03. Pozyskano z https://www.wroclaw.pl/portal/ostrzezenie-gis-suplementy

Yang, Y., Islam, M. S., Wang, J., Li, Y., Chen, X. (2020). Traditional Chinese medicine in the treatment of patients infected with 2019-new coronavirus (SARS-CoV-2): a review and perspective. International Journal of Biological Sciences, 16 (10), 1708–1717. doi: 10.7150/ijbs.45538

Zinn, J. O. (2006). Risk, affect and emotion. Forum Qualitative Sozialforschung / Forum: Qualitative Social Research, 7 (1). Pozyskano z http://nbn-esolving.de/urn:nbn:de:0114-fqs0601293

LUD. Organ Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego

Downloads

  • PDF (Język Polski)

Published

2020-10-25

How to Cite

1.
PENKALA-GAWĘCKA, Danuta Maria. COVID-19, niepewność, lęk i nadzieja. W poszukiwaniu skutecznego leku. LUD. Organ Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego. Online. 25 October 2020. Vol. 104, pp. 185-212. [Accessed 5 July 2025]. DOI 10.12775/lud104.2020.08.
  • ISO 690
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Download Citation
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Issue

Vol. 104 (2020)

Section

ETNOGRAFIE CZASU ZARAZY

License

  1. The authors give the publisher (Polish Ethnological Society) non-exclusive license to use the work in the following fields:
    • recording of a Work / subject of a related copyright;
    • reproduction (multiplication) Work / subject of a related copyright in print and digital technique (ebook, audiobook);
    • marketing of units of reproduced Work / subject of a related copyright;
    • introduction of Work / object of related copyright to computer memory;
    • dissemination of the work in an electronic version in the formula of open access under the Creative Commons license (CC BY - ND 3.0).
  2. The authors give the publisher the license free of charge.
  3. The use of the work by publisher in the above mentioned aspects is not limited in time, quantitatively nor territorially.

Stats

Number of views and downloads: 1185
Number of citations: 2

Search

Search

Browse

  • Browse Author Index
  • Issue archive

User

User

Current Issue

  • Atom logo
  • RSS2 logo
  • RSS1 logo

Information

  • For Readers
  • For Authors
  • For Librarians

Newsletter

Subscribe Unsubscribe

Language

  • Čeština
  • Deutsch
  • English
  • Español (España)
  • Français (France)
  • Français (Canada)
  • Hrvatski
  • Italiano
  • Język Polski
  • Srpski
  • Українська

Tags

Search using one of provided tags:

COVID-19, pandemia, niepewność, lęk, nadzieja, leki, samoleczenie, tradycyjna medycyna chińska
Up

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partners

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Instytut Tomistyczny
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polska Fundacja Przemysłu Kosmicznego
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Nicolaus Copernicus University Accessibility statement Shop