Fałszywe obietnice bezpieczeństwa?

Nauka normalna wobec zagrożeń wynikających z rosnącej złożoności systemów technicznych

Abstract

W artykule dokonano poglądu zagrożeń strukturalnych (organicznych, kombinacyjnych i kumulacyjnych) wynikających z ekspansji i gwałtownego wzrostu złożoności systemów technicznych oraz współczesnych uwarunkowań eksploatacji takich systemów i wprowadzenia technologicznych innowacji. Wobec społecznej rosnącej awersji do sąsiedztwa instalacji technicznych i produktów przemysłowych oraz rosnącej nieufności do naukowych poświadczeń bezpieczeństwa autor artykułu poszukuje odpowiedzi na pytanie, czy społeczne obawy przed niebezpieczeństwami czynników technicznych są zasadne. Na podstawie teoretycznej analizy strategii poznawczych w wybranych domenach działalności technicznych autor  wykazuje, że część zagrożeń jest poznawczo nieuchwytna dla normalnej nauki. Jako przyczyny wymienia ograniczenia poznawcze, błędy, ułomności i nadużycia, które podważają wiarygodność naukowych poświadczeń bezpieczeństwa i skłaniają do gruntownej rewizji dotychczasowych strategii poznawczych. Autor postuluje zastąpienie procedur ekspercko-laboratoryjnych normalnej nauki modelami postnormalnymi, opartymi na uzgodnieniach z osobami narażonymi.