At the source of the Christian concept of evil — St. Augustine and St. Gregory of Nazianzus. Side notes on Marian Zdziechowski's work, Pessimism, Romanticism and the Foundations of Christianity
DOI:
https://doi.org/10.12775/TiCz.2025.012Słowa kluczowe
Plotyn, św. Augustyn, zło, św. Grzegorz z NazjanzuAbstrakt
U źródeł chrześcijańskiej koncepcji zła – św. Augustyn i św. Grzegorz z Nazjanzu. Uwagi poboczne na temat pracy Mariana Zdziechowskiego, Pesymizm, romantyzm a podstawy chrześcijaństwa
W artykule podjęto próbę rewizji interpretacji zła w filozofii św. Augustyna dokonanej przez Mariana Zdziechowskiego oraz oceny jej zasadności poprzez odtworzenie historycznego kontekstu intelektualnego postulatów Augustyna. Te ostatnie są zestawione i porównane z wypowiedziami jego patrystycznych rówieśników ze świata greckojęzycznego (Ojców Kapadockich) oraz z koncepcją zła u Plotyna, wybitnego filozofa późnego antyku. Przegląd wypowiedzi Kapadocczyków pomaga ustalić zakres homogeniczności chrześcijańskiego podejścia do problemu zła, natomiast plotyńska metafizyka zła zostaje prześledzona w celu odtworzenia niezbędnego tła dla poglądów św. Augustyna, które Zdziechowski pomija. Koncepcja zła jako zjawiska pozbawionego treści, rola wolnej woli w zwalczaniu zła oraz rola cierpienia w życiu duchowym są poddane przeglądowi i dyskusji. W tym kontekście autor dochodzi do wniosku, że interpretacja doktryny św. Augustyna przez Zdziechowskiego jako pesymistycznej nie jest wystarczająco uzasadniona.
Bibliografia
Anselm of Canterbury. “On freedom of choice.” W Truth, freedom and evil: three philosophical dialogues, edited and translated by Jasper Hopkins and Herbert Richardson. New York: Harper Torchbooks, 1967.
Aristotle. Metaphysica, edited and translated by Werner Jaeger. Oxford: Oxford University Press, 1957.
Armstrong, Arthur, Hilary and Markus, Robert, Austin. Christian faith and Greek philosophy. London: Darton, Longman and Todd, 1960.
Augustine. Against the Academicians. Translated by Patricia Garvey R.S.M. Wisconsin: University Press Milwaukee, 1957.
Augustine. Letter 186: Letters 156–210, edited and translated by Boniface Ramsey. New York: New City Press, 2004.
Augustine. On free choice of the will. Translated by Anna Benjamin and L.H. Hackstaff. Indianapolis: Bobbs-Merrill, 1964.
Augustine. The City of God. Translated by Marcus Dods. Vol. I, Edinburgh: T.&T. Clark, 1871.
Augustine. The Enchiridion on faith, hope and love. Translated by Joseph Shaw. Chicago: Henry Regnery Company, 1961.
Augustine. The Spirit and the Letter. Translated by William John Sparrow-Simson. London: Society for promoting Christian knowledge, 1925.
Emilsson, Eyjólfur. Plotinus. London: Taylor&Francis. 2017.
Gilson, Étienne. The Christian Philosophy of Saint Augustine. Translated by L.E.M. Lynch. New York: Random House, 1960.
Gregory of Nazianzus. “Oration 14.” W Select orations. Translated by Martha Vinson. Bloomington: The Catholic University of America Press, 2003.
Gregory of Nazianzus. “Oration 16.” W The Early Church Fathers and Other Works. Translated by Charles Gordon Browne and James Edward Swallow. Edinburgh: Wm. B. Eerdmans Pub. Co, 1867.
Gregory of Nazianzus. “Oration 40.” W From Nicene and Post-Nicene Fathers, Second Series. Vol. 7. Translated by Charles Gordon Browne and James Edward Swallow, edited by Philip Schaff and Henry Wace. Buffalo, NY: Christian Literature Publishing Co, 1894.
Gregory Of Nyssa. Letter to Eustathia, Ambrosia, and Basilissa: The Letters. Translated by Anna M. Silvas. Leiden-Boston: Brill, 2007.
Gregory of Nyssa. “On the Making of Man.” W From Nicene and Post-Nicene Fathers. Second Series, Vol. 5. Translated by Henry Austin Wilson, edited by Philip Schaff and Henry Wace. Buffalo, NY: Christian Literature Publishing Co., 1893.
Krąpiec, Albert. Dlaczego zło. Rozważania filozoficzne. Lublin: Wydawnictwo KUL, 1995.
Miłosz, Czesław. Prywatne obowiązki. Olsztyn: Wydawnictwo Pojezierze, 1990.
Osek, Ewa. „Grzech jako choroba duszy w homilii św. Bazylego Wielkiego O tym, że Bóg nie jest sprawcą zła.” Vox Patrum 49 (2006).
Plato. Sophist: Theaetetus, Sophist. Translated by Harold N. Fowler. Harvard: Harvard University Press, 1921.
Plotinus. Enneads. Translated by Arthur Henry Armstrong. Cambridge Mass.: Harvard University Press, 1966–1988.
Przyszychowska, Marta. „Czy Ojcowie Kościoła przed Augustynem mówili o grzechu pierworodnym?” Vox Patrum 59 (2013).
Rist, John. Plotinus – the road to reality. Cambridge: Cambridge University Press, 1967.
Rist, John. “Plotinus and Christian philosophy.” W The Cambridge companion to Plotinus, edited by Lloyd Gerson. Cambridge: Cambridge University Press, 1996.
Sheldon-Williams, I.P. “The Greek Christian Platonist Tradition from the Cappadocians to Maximus and Eriugena.” W The Cambridge History of Later Greek and Early Medieval Philosophy, edited by Arthur Hilary Armstrong. Cambridge: Cambridge University Press, 1967.
Skoczyński, Jan. Pesymizm filozoficzny Mariana Zdziechowskiego, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1983.
St Gregory of Nyssa. “The Great Catechism.” W From Nicene and Post-Nicene Fathers, Second Series, Vol. 5. Translated by William Moore and Henry Austin Wilson, edited by Philip Schaff and Henry Wace. Buffalo, NY: Christian Literature Publishing, 1893.
Turek, Waldemar. “Id non culpam, sed poenam esse iudicabam.” (Confessiones VII 3, 5).
Turzyński, Piotr. „Cierpienie jako droga w ujęciu św. Augustyna.” Vox Patrum, no. 55 (2010).
Zdziechowski, Marian. Pesymizm, romantyzm a podstawy chrześcijaństwa, t. 1. Kraków: Drukarnia Czas, 1915.
Zdziechowski, Marian. Pesymizm, romantyzm a podstawy chrześcijaństwa, t. 2. Kraków: Drukarnia Czas, 1915.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Justyna Kroczak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
CC BY ND 4.0. Posiadaczem prawa autorskiego (Licencjodawcą) jest Autor, który na mocy umowy licencyjnej udziela nieodpłatnie prawa do eksploatacji dzieła na polach wskazanych w umowie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji niewyłącznej na korzystanie z Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego w następujących polach eksploatacji: a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (e-book, audiobook); c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera; e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY-ND 3.0) poprzez platformę cyfrową Wydawnictwa Naukowego UMK oraz repozytorium UMK.
- Korzystanie przez Licencjobiorcę z utrwalonego Utworu ww. polach nie jest ograniczone czasowo ilościowo i terytorialnie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji do Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego nieodpłatnie na czas nieokreślony
PEŁEN TEKST UMOWY LICENCYJNEJ >>
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 137
Liczba cytowań: 0
