Syjonizm religijny (mistyczny) z 1. połowy XIX wieku jako prekursor syjonizmu politycznego oraz żydowskie proroctwo o przyjściu mesjasza w 1840 roku
DOI:
https://doi.org/10.12775/TiCz.2025.011Słowa kluczowe
Gaon z Wilna, Abraham Izaak Kook, przyjście mesjasza w 1840 roku, osadnictwo żydowskie w Palestynie w 1. połowie XIX wieku, syjonizm mesjanistycznyAbstrakt
Praca wskazuje na wagę niedocenianej dotąd fali osadnictwa Żydów w Palestynie z I. połowy XIX w., które było m.in. spowodowane przepowiedniami o nadejściu mesjasza, który miał pojawić się w Jerozolimie w 1840 r. Wielu Żydów twierdziło, iż osiedlając się w Palestynie, przyspieszą nadejście mesjasza, o czym nauczał także Gaon z Wilna (1720-1792). Stworzyli oni bazę dla późniejszych większych migracji. Motywy ich powrotów miały więc charakter religijny (syjonizm mesjanistyczny), co miało znaczny wpływ na powstanie syjonizmu politycznego pod koniec XIX w. Dzięki wysiłkom syjonistów religijnych syjonizm jako całość zyskał swoją narodowo-religijną specyfikę i nadał te sakralne cechy obecnemu państwu Izrael.
Słowa kluczowe: Gaon z Wilna, Abraham Izaak Kook, przyjście mesjasza w 1840 r, osadnictwo żydowskie w Palestynie w I. połowie XIX w., syjonizm mesjanistyczny
Bibliografia
Balke Ralf. Izrael. Warszawa: Wydawnictwo Cyklady, 2005.
Bartyzel Jacek. „Mesjanizm.” W Encyklopedia polityczna, red. Jacek Bartyzel, Bogdan Szlachta, Adam Wielomski. Radom: POLWEN Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne, 2007, vol. I.
Doktór Jan. „Sabbataizm.” Gnosis, no. 11 (1999), https://www.gnosis.art.pl/numery/gn11_doktor_sabbataizm.htm (09.09.2020).
Gdowski Jan. Długa historia żydów. Wrocław: Wydawnictwo Nortom, 2011.
Homolka Walter. “The messianic concept in modern Judaism.” Teologia i Moralność 17, no. 31 (2022): 158.
https://en.wikipedia.org/wiki/Vilna_Gaon (12.12.2023).
https://he.wikipedia.org/wiki/הגאון_מווילנה (12.12.2023).
https://he.wikipedia.org/wiki/פרושים_(היישוב_הישן) (12.12.2023).
https://www.jhi.pl/psj/Issachar_Dow_Ber_z_Radoszyc (09.09.2020).
https://www.jhi.pl/psj/tarnicy (09.09.2020).
Jaroszyński Piotr. „Mesjanizm.” W Powszechna encyklopedia filozofii, red. Andrzej Maryniarczyk. Lublin: Polskie Towarzystwo św. Tomasza z Akwinu, 2006, vol. VII.
Jelonek Tomasz. Mesjanizm. Kraków: Wydawnictwo Petrus, 2009.
Johnson Paul. Historia Żydów, tłum. Mieczysław Godyń, Mirosław Wójcik, Aleksander Nelicki. Kraków: Wydawnictwo Platan, 1994.
Kamiński Ireneusz. Historia „końców świata” oraz przepowiednie. Apokaliptyka w datach, czyli kiedy koniec? (część druga – XII-XVII w.). Poznań: Wydawnictwo Naukowe FNCE, 2021.
Koneczny Feliks. Cywilizcja żydowska. Warszawa: Wydawnictwo CapitalBook.pl, 2019, vol. III.
Kressel Getzel. “Bierer Rubin.” W Encyclopaedia Judaica. https://www.encyclopedia.com/religion/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/bierer-rubin (dostęp: 12.12.2023).
Kuk Abraham Izaak. https://sztetl.org.pl/pl/biogramy/3017-kuk-abraham-izaak (12.12.2023).
Meyssan Thierry. Kto jest wrogiem? https://www.salon24.pl/u/izaluka/600872%2Csyjonizm-znalezione-w-internecie (dostęp: 02.02.2024).
Mirsky Yehudah. Abraham Isaac Kook. https://www.myjewishlearning.com/article/abraham-isaac-kook/ (dostęp: 12.12.2023).
Morgenstern Arie. Hastening redemption. Messianism and the resettlement of the land of Israel. Oxford–New York: Oxford University Press, 2006.
Nordau Max. Zionism. Its History and Its Aims. New York: Federation of American Zionists, 1905.
Ochman Jerzy. „Religia w służbie polityki. Mistyka syjonizmu religijnego.” Studia Europaea Gnesnensia, no. 13 (2016).
Popowicz Kamil. Saint-Simon i saintsimoniści – od rewolucji do kolonizacji. Historia pewnej religii (1803–1870). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2018.
Singer Isidore, Schloessinger Max. “Moses (Moritz) Hess.” W Jewish Encyclopedia, red. Cyrus Adler, Emil G. Hirsch, Kaufmann Kohler. www.jewishencyclopedia.com/articles/7649-hess-moses-moritz (dostęp: 24.01.2024).
Snitkoff Rabbi Ed. Gush Emunim. https://www.myjewishlearning.com/article/gush-emunim/ (dostęp: 12.12.2023).
Steele Philip Earl. „Syjoniści chrześcijańscy w Europie Środkowo-Wschodniej 1876–1884. Przyczynek do powstania Hibbat Syjon pierwszego ruchu syjonistycznego.” W Żydzi Wschodniej Polski. Seria VII. Między Odessą a Wilnem: Wokół idei syjonizmu, red. Jarosław Ławski i Ewelina Feldman-Kołodziejuk. Białystok: Wydawnictwo Stowarzyszenia Absolwentów Wydziału Prawa Uniwersytetu w Białymstoku – Temida 2, 2019.
Szułdrzyński Michał. „Dwaj Mesjasze.” Rzeczpospolita e-wydanie (2019), 09.04.2019 00:01, https://www.rp.pl/plus-minus/art1374371-michal-szuldrzynski-dwaj-mesjasze (dostęp: 12.12.2023).
Zwoliński Andrzej. „Judaizm.” W Zwoliński Andrzej, Encyklopedia końca świata. Kraków: Wydawnictwo Petrus, 2009.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Ireneusz Kamiński
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
CC BY ND 4.0. Posiadaczem prawa autorskiego (Licencjodawcą) jest Autor, który na mocy umowy licencyjnej udziela nieodpłatnie prawa do eksploatacji dzieła na polach wskazanych w umowie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji niewyłącznej na korzystanie z Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego w następujących polach eksploatacji: a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (e-book, audiobook); c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera; e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY-ND 3.0) poprzez platformę cyfrową Wydawnictwa Naukowego UMK oraz repozytorium UMK.
- Korzystanie przez Licencjobiorcę z utrwalonego Utworu ww. polach nie jest ograniczone czasowo ilościowo i terytorialnie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji do Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego nieodpłatnie na czas nieokreślony
PEŁEN TEKST UMOWY LICENCYJNEJ >>
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 175
Liczba cytowań: 0
