Zdrada tajemnicy spowiedzi w obowiązującym prawodawstwie kościelnym

Abstrakt

Sakrament pokuty i pojednania jako znak pojednania Boga z ludźmi, a sprawowany we wspólnocie Kościoła zobowiązuje szafarza do pokornej i dyspozycyjnej służby wobec osób pragnących doświadczyć Bożego Miłosierdzia, a jednocześnie zobowiązuje szafarza do roztropności, wrażliwości i delikatności, a przede wszystkim do zachowania absolutnej tajemnicy odnośnie do grzechów wyznawanych przez penitenta. Tajemnica spowiedzi jest bezwzględnie nienaruszalna. Wywodzi się ona nie tylko z prawa kościelnego, ale przede wszystkim ma podstawę w prawie Bożym. Stąd też spowiednik został zobligowany do zachowania tajemnicy spowiedzi, która obowiązuje go do końca życia i nie ustaje nawet po śmierci penitenta. Tajemnica spowiedzi jest chroniona z jednej strony przez zabranianie pod groźbą kary korzystania z wiadomości zdobytych w akcie spowiedzi, następnie przez zakaz przesłuchiwania duchownych jako świadków na okoliczności poznane podczas spowiedzi. Z drugiej strony prawodawstwo świeckie z szacunku dla Kościoła uwzględnia zasady prawa kanonicznego i w przepisach wyłącza możliwość przesłuchiwania w charakterze świadka duchownych co do faktów, o których dowiedzieli się w trakcie spowiedzi. Podmiotem, który może dopuścić się zdrady tajemnicy spowiedzi, jest tylko szafarz sakramentu pokuty i pojednania, gdyż na nim ciąży obowiązek zachowania tajemnicy. Tłumacz lub osoba trzecia słysząca spowiedź przez przypadek zobligowani są do zachowania sekretu spowiedzi. Tajemnica sakramentalna może zostać naruszona na dwa sposoby: wprost, czyli bezpośrednio, lub ubocznie, czyli pośrednio. Zdrada bezpośrednia następuje wtedy, gdy szafarz sakramentu pokuty i pojednania, mówiąc o konkretnej osobie, wspomina o fakcie, który zna z jej spowiedzi. Zdrada pośrednia powstaje, gdy spowiednik wyjawia materię spowiedzi, lecz bez ujawniania osoby penitenta, lub odwrotnie. Od sposobu naruszenia tajemnicy spowiedzi, a co za tym idzie ciężkości zdrady tajemnicy sakramentalnej, prawodawca kościelny uzależnił sankcje karne. Zdrada tajemnicy sakramentalnej jest przestępstwem, za które kanoniczne prawo karne przewiduje odpowiednią sankcję karną. Bezpośrednia zdrada tajemnicy spowiedzi wywołuje sankcje karne w postaci kary ekskomuniki, wiążącej mocą samego prawa, zastrzeżonej Kongregacji Nauki Wiary. Pośrednia zdrada, ze względu na lżejszy charakter przestępstwa, jest zagrożona karą nieokreśloną, stosowną do ciężkości i poczytalności czynu. Czyn karalny polegający na zdradzie tajemnicy spowiedzi przedawnia się po dziesięciu latach od dnia popełnienia przestępstwa.