Salta al contenuto principale Salta al menu principale di navigazione Salta al piè di pagina del sito
  • Registrazione
  • Login
  • Language
    • Deutsch
    • English
    • Español (España)
    • Français (Canada)
    • Italiano
    • Język Polski
  • Menu
  • Home
  • Ultimo fascicolo
  • Archivi
  • Info
    • Sulla rivista
    • Proposte
    • Comitato Scientifico ed Editoriale
    • Rada Naukowa
    • Proces recenzji
    • Polityka Open Access
    • Informacja o niepobieraniu opłat za zgłaszanie i publikację artykułów
    • Zasady archiwizacji
    • Dichiarazione sulla privacy
    • Contatti
  • Registrazione
  • Login
  • Language:
  • Deutsch
  • English
  • Español (España)
  • Français (Canada)
  • Italiano
  • Język Polski

Teologia i Człowiek

Tischner czyta Heideggera – metamorfozy pytania o człowieka
  • Home
  • /
  • Tischner czyta Heideggera – metamorfozy pytania o człowieka
  1. Home /
  2. Archivi /
  3. V. 51 N. 3 (2020) /
  4. Artykuły

Tischner czyta Heideggera – metamorfozy pytania o człowieka

Autori

  • Witold Piotr Glinkowski Uniwersytet Łódzki, Wydział Filozoficzno-Historyczny, Instytut Filozofii

DOI:

https://doi.org/10.12775/TiCz.2020.036

Parole chiave

ontologia fundamentalna, antropologia filozoficzna, filozofia dramatu. Keywords, fundamental ontology, philosophical anthropology, philosophy of drama

Abstract

Streszczenie

Tischner czyta Heideggera – metamorfozy pytania o człowieka

Ks. Józef Tischner należy do najwcześniej aktywizujących się polskich translatorów i komentatorów myśli Heideggera. Jego „czytanie Heideggera” przyniosło wieloraki plon, nie tylko w postaci precedensów translacyjnych, ale przede wszystkim jako źródło inspiracji dla własnego myślenia o Bogu i człowieku. W tym przypadku posiłkowanie się myślą Heideggera staje się tym bardziej interesujące, gdy uwzględnimy oczywistą różnicę między charakterem obu projektów: Heidegger kierował swoją uwagę na problematykę bytu, która jego zdaniem za sprawą jej śródziemnomorsko-europejskiej recepcji uległa pojęciowej deformacji, zapomnieniu, zagubieniu; Tischner interesuje się człowiekiem, jako „myślącym według wartości”, ale też trwającym w dialogu – z Bogiem i z innymi ludźmi – i z tego powodu uwikłanym w dramat istnienia. Człowiek u Tischnera bytuje, podobnie jak Heideggerowskie Dasein, ale ludzkie bytowanie jest zaksjologizowane w sposób antropo- i teocentryczny – jest realizowane przez wolny podmiot, będący osobą pośród osób, otwierający się na Boga, podlegający dialogicznemu „zagadnięciu” o charakterze etycznym i odpowiadający na nie swoją egzystencją. W przypadku człowieka powodem jego ukierunkowania na wartości jest nie tylko i nie przede wszystkim ich wymiar „użytkowy”, a jego „rozumienie się” na wartościach przebiega – inaczej niż w przypadku Dasein – nie z powodu trwogi przenikającej jego bycie ku śmierci i nie tylko z uwagi na „zew sumienia”, ale jego otwarcie na transcendencję rozumianą przede wszystkim w sposób etyczny, a nie ontyczny lub ontologiczny.

Stawiam sobie zadanie zrekapitulowania tych spośród nawiązań do Heideggera, które zostały przez Tischnera wykorzystane w budowanej przezeń koncepcji człowieka. 

 

Abstract

Tischner reads Heidegger – Metamorphoses of the Question about Man

 

Rev. Józef Tischner was one of the earliest translators and commentators on Heidegger’s thought. His ‘reading of Heidegger’ bore various fruit, not only in the form of translation precedents, but above all, as a source of inspiration for thinking about God and man. In this case, the support of Heidegger’s thought becomes even more interesting if we take into consideration the obvious difference between the natures of both projects: Heidegger focussed on the issue of existence, which – to his mind – was conceptually deformed, forgotten and lost due to its Mediterranean and European reception. Tischner was interested in man as the one who ‘thinks by values’, and at the same time, maintains a dialogue with God and other men, and thus, he is entangled in the tragedy of existence. Tischner’s man exists, just like Heidegger’s Dasein, and yet human existence is axiologized in an athropo- and theocentric manner, i.e., it is performed by a free subject, a person among other persons, open to God, liable to dialogical ‘issue’ that is ethical in its nature, and responding to it with his own existence. In the case of man, the reason behind his orientation for values is not only and not mainly their ‘utilitarian’ dimension. His ‘comprehension’ of values – as opposed to Dasein – progresses not because of the fear that permeates his existence towards death and not only in view of ‘the call of conscience’, but as a result of his openness to transcendence, understood primarily in an ethical manner, and not ontically or ontologically.

The task that I set myself is to recapitulate the references to Heidegger which Tischner utilised to construct his concept of man.

Biografia autore

Witold Piotr Glinkowski, Uniwersytet Łódzki, Wydział Filozoficzno-Historyczny, Instytut Filozofii

Witold P. Glinkowski, prof. UŁ, dr hab.; absolwent historii i filozofii. Pracuje w Katedrze Filozofii Współczesnej Instytutu Filozofii UŁ. Członek Polskiego Towarzystwa Filozoficznego i Polskiego Towarzystwa Religioznawczego. Pole badań: filozofia dialogu, antropologia filozoficzna i filozofia hermeneutyczna. Autor książek: Wolność ku nadziei. Spotkanie z myślą ks. Józefa Tischnera; Imię filozofii. Przyczynek do filozofii dialogu; Transcendencje codzienności; Człowiek – istota spoza kultury. Dialogika Martina Bubera jako podstawa antropologii filozoficznej i kilkudziesięciu artykułów, głównie poświęconych myśli filozoficznej M. Bubera, J. Tischnera i M. Heideggera. Poza publikacjami wątki współczesnej filozofii, zwłaszcza filozofii dialogu oraz „filozofii dramatu”, popularyzował w wykładach publicznych, audycjach radiowych i TVP oraz w filmie dokumentalnym. Opublikował też ponad 30 tekstów popularnonaukowych z zakresu dziejów architektury.

Riferimenti bibliografici

M. Buber, Das Problem des Menschen, Werke, Bd. I: Schriften zur Philosophie, München-Heidelberg 1962, s. 307-408 (wydanie hebrajskie 1943 r.; angielskie 1947 r.; niemieckie 1947 r.; polskie przekłady: M. Buber, Problem człowieka, tłum. J. Doktór, PWN, Warszawa 1993; M. Buber, Problem człowieka, tłum. R. Reszke, Warszawa 1993.

M. Heidegger, Bycie i czas, tłum. B. Baran, Warszawa 1994.

M. Heidegger, List o humanizmie, tłum. J. Tischner, w: tenże, Znaki drogi, Warszawa 1995.

A.J. Heschel, Człowiek, nie jest sam, tłum. K. Wojtkowska, Kraków 2008.

A.J. Heschel, Kim jest człowiek?, tłum. K. Wojtkowska, Łódź–Warszawa 2014.

J. Jagiełło, Niedokończony spór o antropologię filozoficzną (Plessner–Heidegger). Studium historyczno-analityczne, Warszawa 2011.

E. Lévinas, Inaczej niż być lub ponad istotą, tłum. P. Mrówczyński, Warszawa 2000.

E. Lévinas, O Bogu, który nawiedza myśl, tłum. M. Kowalska, Warszawa 1994.

G. Marcel, Być i mieć, tłum. P. Lubicz, Warszawa 1986.

K. Michalski, Heidegger i filozofia współczesna, Warszawa 1978.

K. Stachewicz, Człowiek i jego ethos. Studia – szkice – polemiki z antropologii filozoficznej i etyki, Poznań 2011.

K. Tarnowski, Usłyszeć niewidzialne. Zarys filozofii wiary, Kraków 2005

J. Tischner, Filozofia człowieka dla duszpasterzy i artystów, Kraków 1991.

J. Tischner, Filozofia dramatu, Paryż 1990.

J. Tischner, Dzieła zebrane. Studia z filozofii świadomości, oprac. A. Węgrzecki, Kraków 2006.

J. Tischner, Dzieła zebrane. Etyka a historia. Wykłady, oprac. D. Kot, Kraków 2008.

J. Tischner, Dzieła zebrane. Współczesna filozofia ludzkiego dramatu. Wykłady, oprac. D. Kot i A. Węgrzecki, Kraków 2012.

J. Tischner, Myślenie według wartości, Kraków 1993.

J. Tischner, Przestrzeń obcowania z drugim „Analecta Cracoviensia” (1977), t. IX, s. 67-86.

J. Tischner, Solidaryzacja i problem ewolucji świadomości, w: Studia z teorii poznania i filozofii wartości, red. W. Stróżewski, Wrocław, s. 91-102.

J. Tischner, Spór o istnienie człowieka, Kraków 1998.

J. Tischner, Uprawiam filozofię dobra, w: Rozmowy o filozofii, red. A. Zieliński, M. Bagiński, J. Wojtysiak, Lublin 1996.

Teologia i Człowiek

Downloads

  • PDF (Język Polski)

Pubblicato

2020-10-08

Come citare

1.
GLINKOWSKI, Witold Piotr. Tischner czyta Heideggera – metamorfozy pytania o człowieka. Teologia i Człowiek. Online. 8 ottobre 2020. Vol. 51, no. 3, pp. 11-27. [Accessed 6 luglio 2025]. DOI 10.12775/TiCz.2020.036.
  • ISO 690
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Scarica citazione
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Fascicolo

V. 51 N. 3 (2020)

Sezione

Artykuły

Licenza

CC BY ND 4.0. Posiadaczem prawa autorskiego (Licencjodawcą) jest Autor, który na mocy umowy licencyjnej udziela nieodpłatnie prawa do eksploatacji dzieła na polach wskazanych w umowie.

  • Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji niewyłącznej na korzystanie z Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego w następujących polach eksploatacji: a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (e-book, audiobook); c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera; e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY-ND 3.0) poprzez platformę cyfrową Wydawnictwa Naukowego UMK oraz repozytorium UMK.
  • Korzystanie przez Licencjobiorcę z utrwalonego Utworu ww. polach nie jest ograniczone czasowo ilościowo i terytorialnie.
  • Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji do Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego nieodpłatnie na czas nieokreślony

PEŁEN TEKST UMOWY LICENCYJNEJ >>

Stats

Number of views and downloads: 812
Number of citations: 0

ISSN/eISSN

ISSN: 1731-5638

eISSN: 2391-7598

Search

Search

Browse

  • Scorri l'indice per Autori
  • Issue archive

User

User

Ultimo numero

  • Lodo Atom
  • Logo RSS2
  • Logo RSS1

Informazioni

  • per i lettori
  • Per gli autori
  • Per i bibliotecari

Newsletter

Subscribe Unsubscribe

Lingua

  • Deutsch
  • English
  • Español (España)
  • Français (Canada)
  • Italiano
  • Język Polski

Tags

Search using one of provided tags:

ontologia fundamentalna, antropologia filozoficzna, filozofia dramatu. Keywords, fundamental ontology, philosophical anthropology, philosophy of drama
Su

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partners

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Instytut Tomistyczny
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polska Fundacja Przemysłu Kosmicznego
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Nicolaus Copernicus University Accessibility statement Shop