Wiara i rozum – fakty i mity. Racjonalność wiary katolickiej

Abstract

Człowiek zawsze żył i żyje nadal w świecie mitów. Wymyślone przez niego przeświadczenia odnośnie do rozmaitych aspektów rzeczywistości, niezgodne z obiektywnym stanem rzeczy, kształtują nie tylko jego wyobrażenia o świecie, lecz także jego postawy i konkretne działania.

Celem artykułu jest ukazanie fałszywości trzech szeroko rozpowszechnionych mitów, odnoszących się do relacji panujących pomiędzy wiarą a rozumem. Pierwszy z nich odwołuje się do rzekomej naturalnej sprzeczności, jaka panować miałaby pomiędzy poznaniem właściwym wierze i poznaniem racjonalnym. Jest on zarazem źródłem dwóch kolejnych, z których jeden głosi niemożliwość naturalnego poznania Boga, które zarezerwowane miałoby być jedynie wierze, drugi natomiast, stanowiący pokłosie protestanckiego fideizmu, redukuje wiarę do ludzkiej sfery emocjonalno-przeżyciowej.

W konfrontacji z powyższymi mitami ukazane zostają trzy ważne prawdy, stanowiące integralny element katolickiej doktryny, dotyczące: jedności poznania rozumowego i poznania przez wiarę, które choć różnymi drogami, prowadzą jednak do tego samego celu-prawdy; możliwości naturalnego poznania Boga; oraz racjonalności aktu wiary, która w swej istocie nie jest przeżywaniem, ale – zgodnie z jej klasyczną definicją podaną przez św. Augustyna – przyjmowaniem objawionej prawdy w wyniku wolnego wyboru.