Charakterystyka kultury żydowskiej w Izraelu i przejawy jej sekularyzacji

Abstract

Przez całe tysiąclecia kultura żydowska miała charakter wybitnie religijny, co decydowało o jej wyjątkowości i specyfice. Można ją nazwać kulturą judaistyczną. Jednak od czasów oświecenia żydowskiego (Haskali), w wyniku procesów asymilacyjnych, pojawiły się w niej elementy, które zrywały z ciągłością historyczną, wyznaczając nowe kryteria tożsamości żydowskiej. Judaizm rozumiany jako religia przestał być koniecznym wyznacznikiem żydowskości. Syjonizm, stojący u podstaw powstania państwa Izrael, programowo dążył do stworzenia „nowego człowieka”, którego miała określić świecka kultura. W założeniach nie chodziło ani o nawiązanie do biblijnego Izraela, ani do fenomenu diaspory. Przeciwnie, przeszłość z całym swym bagażem miała zostać porzucona. Syjonizm dążył do zbudowania przyszłości w oparciu o nowe paradygmaty. Nie wszystkie postulaty syjonizmu się spełniły. Współczesny Izrael stał się sceną nie tylko walki z zewnętrznym wrogiem (świat arabski), ale także wewnętrznej walki o charakter państwa. Celem artykułu jest próba scharakteryzowania kultury izraelskiej i ukazanie przejawów zeświecczenia tradycyjnej kultury żydowskiej w państwie żydowskim. Kluczowe bowiem pytanie brzmi: czy i w jakim sensie izraelska kultura ma charakter żydowski?