Geneza i ewolucja szat liturgicznych: ornat, dalmatyka i kapa. Zabytkowe szaty liturgiczne Bazyliki Mniejszej w Sieradzu
DOI:
https://doi.org/10.12775/TiCz.2019.044Słowa kluczowe
ornat, dalmatyka, kapa, Sieradz, szaty liturgiczne, liturgiaAbstrakt
Pomimo rozpowszechnionej ochrony zabytków, wciąż mało miejsca poświęca się szatom liturgicznym. Uszyte ręcznie z haftami wykonanymi z dużą precyzją, zamknięte w szafach zakrystii często są skazane na zapomnienie i powolną, postępującą destrukcję. W opracowaniu przywołuje się genezę i rozwój ornatu, dalmatyki i kapy, będących widzialną oprawą celebracji liturgicznych. Długa historia zmian zachodzących w ich kroju i zdobieniu ma za zadanie uwrażliwienie na ochronę tych wyjątkowych obiektów, będących widzialnymi dobrami kultury regionów, w których były używane. Punktem wyjścia do opracowania niniejszego artykułu było ponowne skatalogowanie przez dr Ewę Andrzejewską zbioru szat liturgicznych znajdujących się w Bazylice Mniejszej w Sieradzu. W zakończeniu artykułu zamieszczono inwentarz obiektów z uwzględnieniem ich numeru rejestracji bez opisu, który (bardzo obszerny) znajduje się na poszczególnych kartach ewidencyjnych zabytku ruchomego.
Bibliografia
Archiwum Parafii Wszystkich Świętych w Sieradzu [APWWŚS], E. Andrzejewska, Karta ewidencyjna zabytku ruchomego [KEZR], Ornat biały, Sieradz, 2011.07.22 [ms.].
APWWŚS, E. Andrzejewska, KEZR, Kapa liturgiczna biała, Sieradz, 2011.07.22 [ms.].
APWWŚS, E. Andrzejewska, KEZR, Orant czerwony, Sieradz, 2011.07.22 [ms.].
APWWŚS, E. Andrzejewska, KEZR, Orant fioletowy, Sieradz, 2011.07.22 [ms.].
APWWŚS, E. Andrzejewska, KEZR, Orant biały, Sieradz, 2011.07.22 [ms.].
APWWŚS, E. Andrzejewska, KEZR, Orant czerwony z herbem Ogończyk, Sieradz, 2011.07.22 [ms.].
APWWŚS, E. Andrzejewska, KEZR, Orant czerwony ze stułą, Sieradz, 2011.07.22 [ms.].
APWWŚS, E. Andrzejewska, KEZR, Orant czerwony, Sieradz, 2011.07.22 [ms.].
APWWŚS, E. Andrzejewska, KEZR, Orant różowy, Sieradz, 2011.07.22 [ms.].
APWWŚS, E. Andrzejewska, KEZR, Orant zielony, Sieradz, 2011.07.22 [ms.].
APWWŚS, E. Andrzejewska, KEZR, Ornat biały ze stułą, Sieradz, 2011.07.22 [ms.].
APWWŚS, E. Andrzejewska, KEZR, Para dalmatyk białych z trzema stułami, Sieradz, 2011.07.22 [ms.].
APWWŚS, E. Andrzejewska, KEZR, Para dalmatyk białych, Sieradz, 2011.07.22 [ms.].
Bączkowski D., Krótki wykład obrzędów Katolickiego Kościoła, [bmw., brw.].
Bender A., Szaty liturgiczne to też dzieła sztuki. Wybrane przykłady z XVIII wieku w polskich zbiorach, „Liturgia Sacra” 17 (2011) nr 2, s. 403–415.
Bender A., Szaty liturgiczne z polskich pasów kontuszowych i tkanin naśladujących pasy kontuszowe. Stan i perspektywy badań, w: Architektura znaczeń: studia ofiarowane prof. Zbigniewowi Bani w 65. rocznicę urodzin i w 40-lecie pracy dydaktycznej, red. A. S. Czyż, J. Nowiński, M. Wiraszka, Warszawa 2011, s. 454–463.
Bogusławski R., Wartości zabytkowe wybranych najstarszych szat liturgicznych kościoła farnego w Sieradzu, „Na Sieradzkich Szlakach” 3/127 (2017) XXXII, s. 51–57.
Boucher F., Historia mody. Dzieje ubiorów od czasów prehistorycznych do końca XX wieku, Warszawa [brw.].
Callewaert C., Sacris Erudiri. Fragmenta liturgica collecta a Monachis sancti Petri de Aldenburgo in Steenbrugge ne pereant, Steenburgge 1940.
Cynka M., Ornat i dalmatyka, „Msza święta” 3 (2007), s. 11–12.
Duchesne L., Orgines du culte chrétien. Étude sur la liturgie latine avant charlemagne, Paris 1889.
Głowa W., Posługi i funkcje w zgromadzeniu liturgicznym, w: Mszał księgą życia chrześcijańskiego, red. B. Nadolskiego, Poznań 1986, s. 313–331.
Gołgowski T., Dalmatyka, w: Encyklopedia katolicka, t. 3, s. 982–983.
Górski E., Święcenia niższe i wyższe. Studium liturgiczno-historyczne, Sandomierz 1954.
Gutkowska-Rychlewska M., Historia ubiorów, Wrocław–Warszawa–Kraków 1968.
Keener C. S., Komentarz historyczno-kulturowy do Nowego Testamentu, red. K. Bardski, W. Chrostowski, Warszawa 2000.
Komornicka A. M., Zagadki z Biblii, Tradycji i Kultury chrześcijańskiej, t.1, Marki 2000.
Konecki K., Pochodzenie i rozwój szat liturgicznych, „Anamnesis” 13 (1997/1998), s. 52–62.
Kruszyński T., Dalmatyka i tunicella obok kapy w stroju pontyfikalnym, „Przegląd Teologiczny” 9 (1928), s. 269–280.
Kwiecień T., „Moda kapłańska”, czyli o liturgicznej szacie. Ornat i dalmatyka, „Przewodnik katolicki” 5 (2004), s. 20–21.
Litak S., Parafie w Rzeczpospolitej w XVI–XVIII wieku. Struktura, funkcje społeczno-religijne i edukacyjne, Lublin 2004.
Lombardo V., La casula di S. Apollinare a Ravenna: una lettura iconologica, w: Omnia parata. Le vesti liturgiche tra passato, presente e futuro, red. L. Palmeri, C. Piro, M. Vitella, Paceco 2006, s. 19–25.
Maniura P.P., Ornamentyka kwiatowa na szatach liturgicznych, w: Kultura i sztuka w służbie eucharystii. Materiały sympozjum zorganizowanego w Opolu i Kamieniu Śląskim (5–6.03.1997) przez katedrę liturgiki i hagiografii oraz zakłady muzyki kościelnej i sztuki sakralnej Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego z okazji 46. Międzynarodowego Kongresu Eucharystycznego we Wrocławiu, red. R. Pierskała, R. Pośpiech, Opole 1997, s. 167–176.
Mańkowski T., Polskie tkaniny i hafty XVI–XVIII wieku, w: Studia z dziejów polskiego rzemiosła artystycznego, red. A. Wojciechowski, t. 2, Wrocław 1954.
Nowowiejski A., Wykład liturgii Kościoła Katolickiego, t. 2, Warszawa 1902.
Piccolo Paci S., Storia delle vesti liturgiche. Forma, immagine e funzione, Milano 2008.
Pogorzelski W., Sieradz, Włocławek 1927.
Polak G. (red.), Struktura Mszy świętej, w: Kolekcja Jan Paweł II – 2000 lat chrześcijaństwa, 20 (2001) 45, s. 13–18.
Recelj G., Prawo i liturgia. Nieco o szatach liturgicznych (krój, tkaniny i zdobnictwo), „Ateneum Kapłańskie” 25 (1930), s. 365–371.
Rizzardi C., Il mosaico a Ravenna ideologia e arte, Bologna 2013.
Sorrentino A., Sztuka przewodniczenia celebracjom liturgicznym. Praktyczne sugestie dla kapłanów, Kraków 2001.
Straszewicz M., Kapa, w: Encyklopedia katolicka, t. 8, s. 641–642.
Sztyber B., Średniowieczne ornaty z przedstawieniami maryjnymi w Muzeum Narodowym w Gdańsku, „Universitas Gedanensis” 8 (1992), s. 54–78.
Szyller E., Historia ubiorów, Warszawa 1960.
Wilpert J., Le pitture nelle catacombe romane, t. 1, Roma 1903.
Zieleniok M., Odnowa szat liturgicznych, w: Wprowadzenie do liturgii, red. F. Blachnicki, W. Schenk, R. Zielsko, Poznań–Warszawa–Lublin 1967, s. 566–579.
Zjawin J., Słowniczek liturgiczny. Co to jest ornat?, „Przewodnik katolicki” 40 (2007), s. 22.
Żarnowiecki L., Szaty liturgiczne w pierwszych pięciu wiekach Kościoła, „Przegląd katolicki” 8 (1900), s. 116–119.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
CC BY ND 4.0. Posiadaczem prawa autorskiego (Licencjodawcą) jest Autor, który na mocy umowy licencyjnej udziela nieodpłatnie prawa do eksploatacji dzieła na polach wskazanych w umowie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji niewyłącznej na korzystanie z Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego w następujących polach eksploatacji: a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (e-book, audiobook); c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera; e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY-ND 3.0) poprzez platformę cyfrową Wydawnictwa Naukowego UMK oraz repozytorium UMK.
- Korzystanie przez Licencjobiorcę z utrwalonego Utworu ww. polach nie jest ograniczone czasowo ilościowo i terytorialnie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji do Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego nieodpłatnie na czas nieokreślony
PEŁEN TEKST UMOWY LICENCYJNEJ >>
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 1501
Liczba cytowań: 0
