Le disposizioni riguardanti il diaconato permanente dei concili dal IV al. XVI secolo
DOI:
https://doi.org/10.12775/TiCz.2018.037Słowa kluczowe
sobór, sakrament święceń, diakon stały, liturgiaAbstrakt
Soborowa nauka o diakonacie stałym od IV do XVI wieku
Posługa diakonatu stałego przedstawiona jest już w niektórych tekstach Nowego Testamentu. Była ona niezwykle ważna dla życia wspólnot chrześcijańskich, zwłaszcza w Kościele starożytnym. W średniowieczu przeżywała głęboki kryzys. Wtedy to diakonat zaniknął jako stała posługa, stając się jedynie „krokiem”, „stopniem” prowadzącym do kapłaństwa, połączonym z liturgicznymi i administracyjnymi zadaniami pełnionymi przez diakonów z polecenia biskupa. Sobory odbywające się w Kościele zarówno na Zachodzie, jak i na Wschodzie od IV do XVI wieku wydały szereg dyspozycji dotyczących statusu osobistego i funkcjonalnego diakonów. Soborowe dekrety i kanony dotyczyły w szczególności tożsamości prawnej i teologicznej diakonów, ich sakramentalnych prerogatyw, wykonywanych zajęć, funkcji liturgicznych, celibatu, dolnej granicy wieku dopuszczenia do święceń, sposobu ubierania się i zachowania. Szczególną uwagę poświęciły działalności charytatywnej diakonów jako najbardziej ich charakterystycznej posługi. Postanowienia soborowe były często reakcją na nadużycia, które zdarzały się w życiu Kościoła.
Bibliografia
Agrimi J., Crisciani C., Malato, medico e medicina nel medioevo, Torino 1980.
Andenna G., Pievi e parrocchie in Italia centro-settentrionale, in: Pensiero e sperimentazioni istituzionali nella Societas Christiana, 1046–1250. Atti della sedicesima Settimana internazionale di studio, Mendola, 26–31 agosto 2004, a cura di G. Andenna, Milano 2007, pp. 364–373.
Badot Ph., De Deckers D., Historicité et actualité des canones disciplinaires du concile d’Elvire, “Augustinianum” 37 (1997), p. 311–325.
Barbieri R., Uomini e tempo medievale, Milano 1988.
Bartoli M., Block W., Mastromatteo A., Storia della spiritualità francescana. I – Secoli XIII–XVI, Bologna 2017.
Baus K., Storia della Chiesa tra oriente e occidente, Milano 1992.
Bienert W.A., Das vornicänische homoousios als Ausdruck der Rechtgläbigkeit, “Zeitschrift für Kirchengeschichte” 90 (1979), pp. 5–29.
Bucci O., Piatti P., Storia dei concili ecumenici, Roma 2014.
Capitularia I, in: Monumenta Germaniae historica, I, a cura di A. Boretius, Hannoverae 1883, p. 239.
Castellucci E., Il ministero ordinato, Brescia 2002.
Chidenius J., Medieval institutions and the Old Testament, Helsinki Helsingfors 1965.
Chittolini G., Miccoli G., La Chiesa e il potere politico dal Medioevo all’età contemporanea, Torino 1986.
Concilio di Agde, in: Enchiridion fontium historicae Ecclesiasticae Antiquae, ed. C. Kirch, Barcellona 1973, n. 963–966.
Concilio di Adge, in: Concilia Galliae a. 314–506, can. 9, ed. C. Munier, Corpus Christianorum Series Latina (CCSL 148), Turnhout 2001, p. 197.
Concilio di Ancira, in: Enchiridion fontium historicae Ecclesiasticae Antiquae, ed. C. Kirch, Barcellona 1973, n. 381.
Concilio Arles, in: Concilia Galliae a. 314–506, can. 43, ed. C. Munier, Corpus Christanorum Series Latina (CCSL 148), Turnhout 2001, p. 122.
Concilio di Arles I, in: Enchiridion fontium historicae Ecclesiasticae Antiquae, ed. C. Kirch, Barcellona 1973, n. 373.
Concilio di Cartagine, in: Concilia Africae a. 345–525, cann. 11; 12; 13, ed. C. Munier, Corpus Christanorum Series Latina (CCSL 149), Turnhout 1974, p. 37.
Concilio di Nicea, Canones, in: Conciliorum oecumenicorum decreta, ed. J. Alberigo, P. Joannou, C. Leonardi, P. Prodi, Bologna 1991, nn. 13, 30–38; 14, 1–8.
Concilio di Orange, in: Enchiridion fontium historicae Ecclesiasticae Antiquae, ed. C. Kirch, Barcellona 1973, nn. 871–872.
Concilio di Orléans, Concilia Galliae a. 511–695, can. 8, ed. C. De Clercq, Corpus Christianorum Series Latina (CCSL 148 A), Turnhout 1963, p. 8.
Concilio Quinisesto, in: Enchiridion fontium historicae Ecclesiasticae Antiquae, ed. C. Kirch, Barcellona 1973, n. 1093.
Concilio di Toledo, in: Enchiridion fontium historicae Ecclesiasticae Antiquae, ed. C. Kirch, Barcellona 1973, nn. 707; 974.
Concilio di Tours, in: Concilia Galliae a. 314–506, can. 3, ed. C. Munier, Corpus Christanorum Series Latina (CCSL 148), Turnhout 2001, p. 143.
Concilio di Trento, in: Conciliorum oecumenicorum decreta, can. 12 de Reformatione, ed. G. Alberigo, G. L. Dossetti, P. Joannou, C. Leonardi, P. Prodi, Bologna 1991, 742, 27–34.
Concilio di Trento, in: Enchiridion sul diaconato. Le fonti e i documenti ufficiali della Chiesa, a cura di E. Petrolino, Città del Vaticano 2009, pp. 125–126.
Concilio di Vaison, in: Concilia Galliae a. 511–695, can. 2, ed. C. De Clercq, Corpus Christianorum Series Latina (CCSL 148 A), Turnhout 1963, p. 79.
Concilio di Vannes, Concilia Galliae a. 314–506, can. 11, ed. C. Munier, Corpus Christanorum Series Latina (CCSL 148), p. 154.
Concilium Oecumenicum Lateranense I, Constitutio, can. 4, in: Conciliorum oecumenicorum decreta, ed. G. Alberigo, G. L. Dossetti, P. Joannou, C. Leonardi, P. Prodi, Bologna 1991, 166, 11–17.
Concilium Oecumenicum Lateranense II, Constitutio, in: Conciliorum oecumenicorum decreta, ed. G. Alberigo, G. L. Dossetti, P. Joannou, C. Leonardi, P. Prodi, Bologna 1991, 173, 1–11; 174, 6–16; 175, 11–14; 177, 15–29.
Concilium Oecumenicum Lateranense III, Constitutio, in: Conciliorum oecumenicorum decreta, ed. G. Alberigo, G. L. Dossetti, P. Joannou, C. Leonardi, P. Prodi, Bologna 1991, 188, 19–28.
Cruzel E., L’organizzazione ecclesiastica nelle campagne, “Reti medievali” 1 (2010), pp. 417–435.
Demurger A., Chevaliers du Christ. Les Ordres religieux-militaires au Moyen Áge (XI e–XVI e siècle), Paris 2002.
Eginardo, Vita Karoli Magni, cap. 3, in: Sources d’histoire médiévale. IX–XIV siècle, a cura di G. Brunel, E. Lalou, Paris 1992, p. 23.
Février P.A., Césaire et la Gaule méridionale au VI siècle, in: Césaire d’Arles e la Christianisation de la Provence. Actes des journées «Césaire» (Aix-en-Provence–Arles–Lérins, 3–5 novembre 1988, 22 avril 1989), a cura di D. Bertrand, Paris 1994, pp. 45–73.
Foreville R., Lateran I–IV, Mainz 1970.
Gandino G., Contemplare l’ordine: intellettuali e potenti dell’alto Medioevo, Napoli 2004.
Gessel W., Nizäa 325: Die Doppelstruktur eines Reichskonzils, in: Synodale Strukturen der Kirche, Donauwörth 1977, pp. 61–77.
Gregorius PP. I., Lettere VI, 4, ed. J. P. Migne, Patrologiae Cursus Completus. Series Latina (PL, 77), Parisiis 1862, pp. 796–840.
Hammann G., Storia del diaconato, Magnano 2004.
Hertling I., Bulla A., Storia della Chiesa. La penetrazione dello spazio umano ad opera del cristianesimo, Roma 2001.
Jedin H., Chiesa della fede. Chiesa della storia, Brescia 1972.
Kasper W., Nocchiero in mezzo alla tempesta. Il ministero episcopale secondo Tommaso d’Aquino, in: Teologia e Chiesa, 2, a cura di W. Kasper, Brescia 2001, pp. 109–135.
Le Goff J., San Francesco d’Assisi, Roma–Bari 2000.
Martina G., Storia della Chiesa. Da Lutero ai nostri giorni, Brescia 1997.
Massagrande F., Il Sacramento dell’Ordine: il presbiterato nella «Summa Theologiae» di S. Tommaso d’Aquino, Esperienza e Teologia, 24 (2008), pp. 97–102.
Maurer W., Die christliche Diakonie im Mittelalter, in: Das diakonische Amt der Kirche, a cura di H. Krimm, Stuttgart 1965, p. 130–142.
Merlo G.G., Esperienze religiose e opere assistenziali nei secoli XII e XIII, Torino 1987.
Morichetti M., La predicazione di Cesario di Arles al superstizioso, in: Evangelizzazione dell’Occidente dal terzo all’ottavo secolo, a cura di L. Bacci, I. Mazzini, Roma 2001, pp. 105–123.
Paravicini Bagliani A., Il trono di Pietro. L’universalità del papato da Alessandro III a Bonifacio VIII, Roma 1996.
Penone D., I domenicani nei secoli. Panorama storico dell’Ordine dei frati predicatori, Bologna 1998.
Piana M., C. Carlsson C., Archaeology and Architecture of the Military Orders: New Studies, London 2016.
Pirenne H., Les villes du Moyen Áge, essaì d’histoìre économique et socìale, Paris 1927.
Pitz E., Europäisches Städtewesenund Bürgertum von der Spätantike bis zum holen Mittelalten, Darmastadt 1991.
Rigali J., Découvrir les ministèrs, Paris 2001.
Schatz K., Storia dei concili. La Chiesa nei suoi punti focali, Bologna 1999.
Scheinder R., Karl der Grosse, politisches Sendungsbewusstein und mission, in: Kirchengeschichte als Missiongeschichte, II, a cura di H. Frohnes, H. W. Gensichen, G. Kretschmar, München 1978, pp. 227–248.
Selejdak R., Diakonat stały w świetle Biblii i historii Kościoła, Częstochowa 2002.
Selejdak R., Diakonat stały w świetle dokumentów Soboru Watykańskiego II, Posoborowego Urzędu Nauczycielskiego Kościoła i narodowych «Rationes institutionis diaconorum permanentium», Warszawa 2010.
Sinodo di Elvira, in: Enchiridion fontium historicae Ecclesiasticae Antiquae, a ed. C. Kirch, Barcellona 1973, nn. 336, 339, 401.
Siricio, Littera directa ad decessorem ad Himerium tarraconensem episcopum, 10 febbraio 285, in: Enchiridion symbolorum, ed. H. Denzinger, n. 185, pp. 103–104.
Sottomayor Muro M., Ubiña J.F., El Concilio de Elvira y su tiempo, Granada 2005.
Statuta Ecclesiae Antiqua, in: Concilia Galliae a. 314–506, can. 27, ed. C. Munier, Corpus Christanorum Series Latina (CCSL 148), Turnhout 1974, p. 171.
Thomae Aquinatis, Summa Theologiae, wyd. BACr, vol. 4, pars III, Madrid 1958.
Zardoni S., I diaconi nella Chiesa. Ricerca storica e teologica sul diaconato, Bologna 19912.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
CC BY ND 4.0. Posiadaczem prawa autorskiego (Licencjodawcą) jest Autor, który na mocy umowy licencyjnej udziela nieodpłatnie prawa do eksploatacji dzieła na polach wskazanych w umowie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji niewyłącznej na korzystanie z Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego w następujących polach eksploatacji: a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (e-book, audiobook); c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera; e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY-ND 3.0) poprzez platformę cyfrową Wydawnictwa Naukowego UMK oraz repozytorium UMK.
- Korzystanie przez Licencjobiorcę z utrwalonego Utworu ww. polach nie jest ograniczone czasowo ilościowo i terytorialnie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji do Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego nieodpłatnie na czas nieokreślony
PEŁEN TEKST UMOWY LICENCYJNEJ >>
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 572
Liczba cytowań: 0
