Homo Dynamicus: A Sketch from Victorine Anthropology
DOI:
https://doi.org/10.12775/TiCz.2024.011Słowa kluczowe
wiktoryni, Hugon ze św. Wiktora, antropologia, człowiek, dynamizmAbstrakt
Homo Dynamicus. Szkic z antropologii wiktoryńskiej
W artykule odpowiadam na pytanie o to, jak postrzegali człowieka wiktoryni, czyli kanonicy regularni, którzy żyli w podparyskim opactwie św. Wiktora założonym przez Wilhelma z Champeaux. Złoty okres rozwoju formacji, jaką tworzyli, przypada na wiek XII. W tekście opieram się na dziełach Hugona ze św. Wiktora, początkodawcy programu wiktoryńskiego, którego idee rozwijali potem wiktoryni kolejnych generacji. Zasadnicza teza przedkładanego opracowania brzmi następująco: człowiek jest dla wiktorynów bytem dynamicznym – stąd tytułowe wyrażenie homo dynamicus. Studium rozpada się na dziewięć części. W każdej z nich omawiam zwięźle jeden z wymiarów dynamizmu, jaki właściwy jest w przekonaniu autorów wiktoryńskich człowiekowi: (1) ad Deum; (2) ad intra; (3) ad renovationem; (4) ad beatitudinem; (5) ad virtutem; (6) ad sapientiam; (7) ad amorem; (8) ad proximum atque societatem; (9) ad unitatem sive harmoniam sive pulchritudinem.
Bibliografia
Źródła
Hugo de Sancto Victore. De archa Noe. Ed. Patrice Sicard. CCCM 176 = HSVO 1. Turnhout: Brepols, 2001.
Hugo de Sancto Victore. De beatae Mariae virginitate. Ed. Patrice Sicard, Bernadette Jollès. SRSA 7. Turnhout: Brepols, 2000.
Hugo de Sancto Victore. De fructibus carnis et spiritus. PL 176. Parisiis: Jacques-Paul Migne, 1854.
Hugo de Sancto Victore. De institutione novitiorum. Ed. Hugh B. Feiss, Patrice Sicard. SRSA 3. Turnhout: Brepols, 1997 = Hugon ze św. Wiktora. O wychowaniu nowicjuszy. Tłum. Łukasz Libowski. Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2022. Komputeropis: Łukasz Libowski, Hugona ze Świętego Wiktora „De institutio-ne novitiorum” – wstęp, przekład, komentarz.
Hugo de Sancto Victore. De laude caritatis. Ed. Hugh B. Feiss, Patrice Sicard. SRSA 3. Turnhout: Brepols, 1997.
Hugo de Sancto Victore. De sacramentis christianae fidei. PL 176. Parisiis: Jacques-Paul Migne, 1854.
Hugo de Sancto Victore. De substantia dilectionis. Ed. Roger Baron. SCh 155. Paris: Éditions du Cerf, 1969 = Hugon ze św. Wiktora. O substancji miłości. Tłum. Michał Buraczewski, Łukasz Libowski, Piotr Wilk. W Mądrość wiktorynów. Z kultury inte-lektualnej szkoły św. Wiktora, red. Wanda Bajor, Marcin J. Janecki, Łukasz Libow-ski, Dominique Poirel, w druku. Lublin–Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki, 2022.
Hugo de Sancto Victore. De vanitate rerum mundanarum. Ed. Cédric Giraud. CCCM 269 = HSVO 4. Turnhout: Brepols, 2015.
Hugo de Sancto Victore. Didascalicon de studio legendi. Ed. Charles H. Buttimer. Studies in Medieval and Renaissance Latin 10. Washington: Catholic University of America, 1939 = Hugon ze św. Wiktora. Didascalicon, czyli co i jak czytać. Tłum. Paulina Pludra-Żuk, wst. Jacek Soszyński, kom. Paulina Pludra-Żuk, Jacek Soszyński. Bibliotheca Litterarum Medii Aevi 4. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN, 2017.
Hugo de Sancto Victore. Epitoma Dindimi in philosophiam. Ed. Rainer Berndt, José L. Nar-vaja. HSVO 1. Münster: Aschendorff Verlag, 2017.
Hugo de Sancto Victore. Epitome Dindimi in philosophiam. Ed. Roger Baron. Publications in Mediaeval Studies 20. Notre Dame: University of Notre Dame, 1966.
Hugo de Sancto Victore. In Salomonis Ecclesiasten homiliae XIX. PL 175. Parisiis: Jacques-Paul Migne, 1854 = Marcin J. Janecki. „«Adamie, gdzie jesteś?». Dialogiczna egze-geza Hugona ze św. Wiktora we fragmencie jego Super Ecclesiasten.” Biblica et Patristica Thoruniensia 15, nr 2 (2022): 21–40. https://doi.org/10.12775/BPTh.2022.008.
Hugo de Sancto Victore. Sententiae de divinitate. Ed. Ambrogio M. Piazzoni. W Ambrogio M. Piazzoni. „Ugo di San Vittore ‘auctor’ della Sententiae de divinitate.” Studi Medievali 23 (1982): 861–955.
Hugo de Sancto Victore. Super Canticum Mariae. Ed. Bernadette Jollès. SRSA 7. Turnhout: Brepols, 2000.
Opracowania
Bajor, Wanda. „Pulchrum esse. The Role of Beauty in the Educational Programme of the Parisian St. Victor School.” Argument 12, nr 2 (2022): 293–309. DOI 10.24917/20841043.12.2.01.
Bajor, Wanda. „Zbawcze piękno w teorii estetycznej wiktorynów.” Roczniki Kulturoznawcze 3 (2012): 67–81.
Bynum, Caroline W. „Docere verbo et exemplo”. An Aspect of Twelfth-Century Spirituality. Harvard Theological Studies 31. Missoula: Scholars Press, 1979.
Coolman Boyd Taylor. „Beauty in Hugh of St. Victor. The First Christian Theological Aestetics?.” W Beauty and the Good. Recovering the Classical Tradition from Plato to Duns Scotus, red. Alice M. Ramos, Studies and the History of Philosophy 62, 206–235. Washington: The Catholic University of America Press, 2020.
Feiss, Hugh i Juliet Mousseau (red.). A Companion to the Abbey of Saint Victor in Paris. Brill’s Companions to the Christian Tradition 79. Leiden–Boston: Brill, 2017.
Janecki, Marcin J. „Hugon ze św. Wiktora. Magister victorinum.” W Mądrość wiktorynów. Z kultury intelektualnej szkoły św. Wiktora, red. Wanda Bajor, Marcin J. Janecki, Łu-kasz Libowski, Dominique Poirel, w druku. Lublin–Kęty: Wydawnictwo Marek De-rewiecki, 2022.
Janecki, Marcin J. „Omnia disce. Mistrza Hugona ze św. Wiktora rady dla studentów.” Studia Antyczne i Mediewistyczne 15, nr 50 (2017): 160–161.
Karfíková, Lenka. „De esse ad pulchrum esse”. Schönheit in der Theologie Hugos von St. Victor. BV 8. Turnhout: Brepols, 1998.
Libowski, Łukasz. „«Ze zmartwychwstającym Panem wszystko wespół zmartwychwstaje». Kąpiel paschalna.” Nowiny Raciborskie 14 (2023): 10–11.
Libowski, Łukasz. „Adam ze św. Wiktora. Egregius versificator.” W Mądrość wiktorynów. Z kultury intelektualnej szkoły św. Wiktora, red. Wanda Bajor, Marcin J. Janecki, Łukasz Libowski, Dominique Poirel, w druku. Lublin–Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki, 2022.
Libowski, Łukasz. „Kajdany, więzienie, uzda, jarzmo, pęta. Hugona ze Świętego Wiktora rozumienie karności, czyli wykład zawartości drugiej części jego traktatu De institu-tione novitiorum (rozdziały X-XXI).” W Wybrane aspekty formacji chrześcijańskiej. Red. Dominik Kiełb, Michał Powęska, 127–150. Rzeszów: Bonus Liber, 2022.
Libowski, Łukasz. „Słudzy harmonii. Sekwencja Ex radice caritatis Adama ze św. Wiktora jako wiktoryński program życia.” W Mądrość wiktorynów. Z kultury intelektualnej szkoły św. Wiktora, red. Wanda Bajor, Marcin J. Janecki, Łukasz Libowski, Domi-nique Poirel, w druku. Lublin–Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki, 2022.
Longère, Jean (red.). L’abbaye parisienne de Saint-Victor au Moyen Âge. Communications présentées au XIIIe colloque d’humanisme médiéval de Paris (1986-1988). BV 1. Paris–Turnhout: Brepols, 1991.
Poirel, Dominique (red.). L’école de Saint-Victor de Paris. Influence et rayonnement du Moyen Âge à l’époque moderne. BV 22. Paris–Turnhout: Brepols, 2010.
Poirel, Dominique i Marcin J. Janecki, Wanda Bajor, Michał Buraczewski (red.). „Omnium expetendorum prima est sapientia”. Studies on Victorine Thought and Influence. BV 29. Turnhout: Brepols, 2021.
Poirel, Dominique. „Dieu, la nature et l’homme. La place de la beauté dans l’œuvre d’Hugues de Saint-Victor.” W Le beau et la beauté au moyen âge, red. Olivier Boulnois, Isabelle Moulin, 93–122. Paris: J. Vrin, 2018.
Poirel, Dominique. „Introduction.” W L’œuvre de Hugues de Saint-Victor, t. 1, SRSA 3, 7–17. Turnhout: Brepols, 1997.
Poirel, Dominique. „Przechadzając się po krużgankach u św. Wiktora… Prolog.” Tłum. Marcin J. Janecki. W Mądrość wiktorynów. Z kultury intelektualnej szkoły św. Wiktora, red. Wanda Bajor, Marcin J. Janecki, Łukasz Libowski, Dominique Poirel, w dru-ku. Lublin–Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki, 2022.
Poirel, Dominique. „The Spirituality and Theology of Beauty in Hugh of St. Victor.” W From Knowledge to Beatitude. St. Victor, Twelfth-Century Scholars, and Beyond. Es-says in Honor of Grover A. Zinn, Jr, red. Ann Matter, Lesley Smith, 247–280. Notre Dame: University of Notre Dame Press, 2013.
Poirel, Dominique. „Wprowadzenie do filozofii wiktoryńskiej.” Tłum. Marcin J. Janecki. W Mądrość wiktorynów. Z kultury intelektualnej szkoły św. Wiktora, red. Wanda Bajor, Marcin J. Janecki, Łukasz Libowski, Dominique Poirel, w druku. Lublin–Kęty: Wy-dawnictwo Marek Derewiecki, 2022.
Poirel, Dominique. Hugues de Saint-Victor. Initiations au Moyen-Age. Paris: Les Éditions du Cerf, 1998.
Rorem, Paul. Hugh of Saint Victor. Great Medieval Thinkers. Oxford: Oxford University Press, 2009.
Sicard, Patrice. „Harmonia między wszystkim i wszystkimi. Ewokacje.” Tłum. Marcin J. Janecki. W Adam ze św. Wiktora, Sekwencje, tłum. Tadeusz Gacia, Łukasz Libowski, Marta H. Nowak, Agnieszka Strycharczuk, Adam Wilczyński, Piotr Wilk, wst. Patri-ce Sicard, Agnieszka Strycharczuk, red. Łukasz Libowski, Agnieszka Strycharczuk, 41–46 (tekst francuski: 35–40). Lublin: Academicon, 2023. https://doi.org/10.52097/acapress.9788362475520.
Sicard, Patrice. Hugues de Saint-Victor et son école. Témoins de Notre Histoire 2. Turnhout: Brepols, 1991.
Strycharczuk, Agnieszka. „Adam ze Świętego Wiktora i jego dorobek poetycki.” W Adam ze św. Wiktora, Sekwencje, tłum. Tadeusz Gacia, Łukasz Libowski, Marta H. Nowak, Agnieszka Strycharczuk, Adam Wilczyński, Piotr Wilk, wst. Patrice Sicard, Agnieszka Strycharczuk, red. Łukasz Libowski, Agnieszka Strycharczuk, 19–34. Lublin: Academicon, 2023. https://doi.org/10.52097/acapress.9788362475520.
Zembrzuski, Michał. „«O miłości! Cóż mogę o tobie powiedzieć?». Hugona ze św. Wiktora pochwała miłości.” Studia Theologica Varsaviensia 1 (2017): 159–180.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Łukasz Libowski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
CC BY ND 4.0. Posiadaczem prawa autorskiego (Licencjodawcą) jest Autor, który na mocy umowy licencyjnej udziela nieodpłatnie prawa do eksploatacji dzieła na polach wskazanych w umowie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji niewyłącznej na korzystanie z Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego w następujących polach eksploatacji: a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (e-book, audiobook); c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera; e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY-ND 3.0) poprzez platformę cyfrową Wydawnictwa Naukowego UMK oraz repozytorium UMK.
- Korzystanie przez Licencjobiorcę z utrwalonego Utworu ww. polach nie jest ograniczone czasowo ilościowo i terytorialnie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji do Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego nieodpłatnie na czas nieokreślony
PEŁEN TEKST UMOWY LICENCYJNEJ >>
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 45
Liczba cytowań: 0
