Przejdź do sekcji głównej Przejdź do głównego menu Przejdź do stopki
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język
    • Deutsch
    • English
    • Español (España)
    • Français (Canada)
    • Italiano
    • Język Polski
  • Menu
  • Strona domowa
  • Aktualny numer
  • Archiwum
  • O czasopiśmie
    • O czasopiśmie
    • Przesyłanie tekstów
    • Zespół redakcyjny
    • Rada Naukowa
    • Proces recenzji
    • Polityka Open Access
    • Informacja o niepobieraniu opłat za zgłaszanie i publikację artykułów
    • Zasady archiwizacji
    • Polityka prywatności
    • Kontakt
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język:
  • Deutsch
  • English
  • Español (España)
  • Français (Canada)
  • Italiano
  • Język Polski

Teologia i Człowiek

Filozoficzna nauka o znakach jako pośrednikach ludzkiego poznania a znakowy charakter liturgii
  • Strona domowa
  • /
  • Filozoficzna nauka o znakach jako pośrednikach ludzkiego poznania a znakowy charakter liturgii
  1. Strona domowa /
  2. Archiwum /
  3. Tom 56 Nr 4 (2021) /
  4. Teologia

Filozoficzna nauka o znakach jako pośrednikach ludzkiego poznania a znakowy charakter liturgii

Autor

  • Tomasz Wojciech Dutkiewicz Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu https://orcid.org/0000-0002-4004-2817
  • Daniel Brzeziński Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu https://orcid.org/0000-0003-4680-3055

DOI:

https://doi.org/10.12775/TiCz.2021.026

Słowa kluczowe

znak, liturgia, kult

Abstrakt

Filozoficzna refleksja prowadzona w ramach nauki o znakach ukazuje je jako pośredniki umożliwiające poznanie czegoś innego, aniżeli one same. Wyraża to klasyczne, łacińskie określenie aliquid stat pro aliquo, w myśl którego „coś stoi zamiast czegoś innego”. Szczególnym narzędziem, w którym wykorzystane zostają znaki, służącym międzyosobowej komunikacji jest ludzki język. Konieczność posługiwania się znakami w jej procesie zdeterminowana jest faktem, że wszelkie ludzkie poznanie bierze swój początek od zmysłów. Pociąga to za sobą konieczność sięgania po materialne pośredniki także tam, gdzie w grę wchodzi przekazywanie treści najbardziej nawet duchowych i wzniosłych. Również Bóg, komunikując się z człowiekiem, pozostaje niejako „skazany” na posługiwanie się znakami podpadającymi pod ludzkie zmysły.

            Znakowy charakter posiada również święta liturgia, zarówno w swoim wymiarze anabatycznym, jak i w wymiarze katabatycznym. Znakowy charakter posiadają także wszelkie nabożeństwa i pobożność ludowa, w których dominuje – co oczywiste – wymiar anabatyczny, czyli kult oddawany Bogu przez człowieka. Wśród używanych w liturgii znaków szczególną rolę pełnią wyrażenia składające się na język, który – we właściwy sobie sposób – wydaje się spełniać najbardziej charakterystyczne funkcje, na które wskazuje filozoficzna refleksja nad językiem, prowadzona w ramach semiotyki.

Bibliografia

Arystoteles, O duszy, tłum. P. Siwek, Warszawa 1988.

Blackburn S., Oksfordzki słownik filozoficzny, tłum. C. Cieśliński, P. Dziliński, M. Szczubiałka, J. Woleński, Warszawa 1997.

Bronk A, Podstawy nauk o religii, Lublin 2003.

Brzeziński D., „Chrystus wczoraj i dziś, i na wieki”. Anamnetyczny wymiar roku liturgicznego, Toruń 2015.

Brzeziński D., Human Dimension of the Christian Liturgy, „Teologia i Człowiek” 48(2019), s. 71-89.

Brzeziński D., Między sacrum i profanum. Granice ludzkiej ingerencji w liturgię, w: D. Kwiatkowski (red.), Obecność sacrum i profanum w liturgii Kościoła. Korzyści i zagrożenia (Colloquia Disputationes, t. 53), Poznań 2020, s. 31-49.

Dutkiewicz T., Filozoficzny spór o przedmiot poznania, a koncepcja poznania duchów czystych w wykładzie angelologii św. Tomasza z Akwinu, „Studia Gdańskie” 39(2016), s. 151-164.

Głowa W., Znaki i symbole w liturgii, Przemyśl 1995.

Hajduk Z., Ogólna metodologia nauk, Lublin 2000.

Hryniewicz W., Liturgia a Misterium Paschalne Chrystusa, w: F. Blachnicki, W. Schenk, R. Zielasko (red.), Wprowadzenie do liturgii, Poznań - Warszawa - Lublin 1967, s. 75-98.

Kamiński S., Metoda i język, Lublin 1994.

Katechizm Kościoła Katolickiego, drugie wyd. poprawione, Poznań 2002.

Konstytucja o liturgii świętej „Sacrosanctum Concilium”, w: Sobór Watykański II, Konstytucje. Dekrety. Deklaracje, tekst polski, nowe tłumaczenie, Poznań 2002, s. 48-78.

Kowalczyk S., Filozofia Boga, Lublin 1997.

Krąpiec M. A., Filozofia w teologii, Lublin 1999.

Krąpiec M. A., Realizm ludzkiego poznania, Lublin 1995.

Läpple A., Eucharystia. Ustanowienie, historia, uczestnictwo, tłum. M. Ruta, Kraków 1997.

Lekka-Kowalik A, Semiotyka, w: A. Maryniarczyk (red.), Powszechna Encyklopedia Filozofii, t. 9, Lublin 2008, s. 19-22.

Marsili S., La liturgia, momento storico della salvezza, w: Marsili S. (red.), Anàmnesis, t. 1: La liturgia, momento nella storia dela salvezza, Casale Monferrato 1979, s. 31-156.

Moskal P., Religia i prawda, Lublin 2008.

Nadolski B., Leksykon liturgii, Poznań 2006.

Nadolski B., Wprowadzenie do liturgii, Kraków 2004.

Parusel P. Symbol, tłum. Z. Wesołowski, w: H. Waldenfels (red.), Leksykon religii. Zjawiska - dzieje - idee, Warszawa 1997, s. 446.

Porosło K., Przez rzeczy widzialne do niewidzialnych - symbol właściwym językiem liturgii, w: K. Porosło (red.), Teologia żyjąca w liturgii, Kraków 2010, s. 86-109.

Stępień A. B., Herbut J., Znak, w: J. Herbut (red)., Leksykon filozofii klasycznej, Lublin 1997, s. 562-564.

Szyjewski A., Etnologia religii, Kraków 2008.

Tomasz z Akwinu, Jak uzasadniać wiarę, tłum. J. Salij, w: Tomasz z Akwinu, Dzieła wybrane, Kęty 1999, s. 325-355.

Tomasz z Akwinu, O poznaniu Boga (Super Boetium De Tinitate), tłum. P. Lichacz, M. Przanowski, M. Olszewski, Kraków 2005.

Tomasz z Akwinu, Suma Teologiczna, tłum. F. W. Bednarski, S. Bełch, A. Głażewski, R. Kostecki, S. Piotrowicz, t. 1-35, Londyn 1962-1998.

Vagaggini C., Il senso teologico della liturgia. Saggio di liturgia teologica generale, Roma 1965.

Zdybicka Z., Człowiek i religia, Lublin 1993.

Teologia i Człowiek

Pobrania

  • PDF

Opublikowane

2021-12-28

Jak cytować

1.
DUTKIEWICZ, Tomasz Wojciech & BRZEZIŃSKI, Daniel. Filozoficzna nauka o znakach jako pośrednikach ludzkiego poznania a znakowy charakter liturgii. Teologia i Człowiek [online]. 28 grudzień 2021, T. 56, nr 4, s. 45–60. [udostępniono 6.7.2025]. DOI 10.12775/TiCz.2021.026.
  • PN-ISO 690 (Polski)
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Pobierz cytowania
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Numer

Tom 56 Nr 4 (2021)

Dział

Teologia

Licencja

Prawa autorskie (c) 2021 Tomasz Wojciech Dutkiewicz, Ks. prof. UMK dr hab. Daniel Brzeziński

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

CC BY ND 4.0. Posiadaczem prawa autorskiego (Licencjodawcą) jest Autor, który na mocy umowy licencyjnej udziela nieodpłatnie prawa do eksploatacji dzieła na polach wskazanych w umowie.

  • Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji niewyłącznej na korzystanie z Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego w następujących polach eksploatacji: a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (e-book, audiobook); c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera; e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY-ND 3.0) poprzez platformę cyfrową Wydawnictwa Naukowego UMK oraz repozytorium UMK.
  • Korzystanie przez Licencjobiorcę z utrwalonego Utworu ww. polach nie jest ograniczone czasowo ilościowo i terytorialnie.
  • Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji do Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego nieodpłatnie na czas nieokreślony

PEŁEN TEKST UMOWY LICENCYJNEJ >>

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 435
Liczba cytowań: 0

ISSN/eISSN

ISSN: 1731-5638

eISSN: 2391-7598

Wyszukiwanie

Wyszukiwanie

Przeglądaj

  • Indeks autorów
  • Lista archiwalnych numerów

Użytkownik

Użytkownik

Aktualny numer

  • Logo Atom
  • Logo RSS2
  • Logo RSS1

Informacje

  • dla czytelników
  • dla autorów
  • dla bibliotekarzy

Newsletter

Zapisz się Wypisz się

Język / Language

  • Deutsch
  • English
  • Español (España)
  • Français (Canada)
  • Italiano
  • Język Polski

Tagi

Szukaj przy pomocy tagu:

znak, liturgia, kult
W górę

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partnerzy platformy czasopism

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Instytut Tomistyczny
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polska Fundacja Przemysłu Kosmicznego
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Deklaracja dostępności Sklep wydawnictwa