Problem cielesności pamięci w perspektywie eschatologicznej
Słowa kluczowe
neuronauki, antropologia, teo-ontologiaAbstrakt
Nauki kognitywne w ostatnich dziesięcioleciach znacząco wpłynęły na analizy powiązania umysłu i ciała na polu filozofii umysłu. Rozwiązania zagadnienia body-mind z kolei dotykają w sposób znaczący również teologii. W klasycznej myśli teologicznej wola, rozum i pamięć stanowią władze właściwe duszy. Współczesne neuronauki starają się z dużym powodzeniem zlokalizować cielesne (mózgowe) substraty tychże władz, co nie pozostaje bez wpływu na filozofię umysłu.
Zmienność i kruchość ciała ludzkiego, które według psychologów jest podstawą pamięci oraz tożsamości ludzkiej w rozumieniu teologicznym, determinowanej przez pamięć, lecz wykraczającej poza życie doczesne, domaga się w takim kontekście ponownego przemyślenia duchowego charakteru pamięci (i innych władz duchowych), oraz powiązania sfery duchowej ze sferą cielesną w perspektywie relacji człowieka z Bogiem, tak jednak, by teologia potrafiła respektować naukowe rozwiązania problemu body-mind.
W tym celu należy poddać analizie najpierw sam przedmiot zainteresowań neuronauk i teologii, by ustalić, czy pamięć badana przez owe dziedziny jest tym samym zjawiskiem. Następnie należy zbadać filozoficzne założenia stanowiące przestrzeń dyskursu każdej z nauk. Te podstawowe analizy dopiero pozwolą wyznaczyć filozoficzną przestrzeń budowania integralnej refleksji. Owa przestrzeń natomiast może dopiero stanowić podstawę budowania antropologii teologicznej, która będzie mogła zachować swoją integralność względem odkryć neurobiologii.Bibliografia
Abel, Ted, i K. Matthew Lattal. 2001. „Molecular mechanisms of memory acquisition, consolidation and retrieval.” Current opinion in neurobiology 11 (2): 180–87.
Benedykt XII. 2007. „Konstytucja «Benedictus Deus».” W Breviarium fidei: wybór doktrynalnych wypowiedzi Kościoła, red. Ignacy Bokwa. Poznań: Księgarnia Świętego Wojciecha.
Bonawentura. 1984. „Obraz Boży.” W Pisma ascetyczno-mistyczne, Bonawentura, tłum. K. Żuchowski, 295–300. Warszawa: Wydawnictwo ATK.
Bremer, Józef 2010. Wprowadzenie do filozofii umysłu. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Brown, Warren S., Nancey C. Murphy, i H. Newton Malony. 1998. Whatever Happened to the Soul? Sciettific and Theological Portraits of Human Nature. Minneapolis: Fortress Press.
Bułgakow, Sergiusz 2002. Ikona i kult ikony. Zarys dogmatyczny. Tłum. H. Paprocki. Bydgoszcz: Wydawnictwo Homini.
Clément, Olivier 2010. Boski kosmos: wybrane zagadnienia z kosmologii. Tłum. P. Mikulska. Kraków: Wydawnictwo Salwator.
Dennett, Daniel C. 2015. Dźwignie wyobraźni i inne narzędzia do myślenia. Tłum. Ł. Kurek. Kraków: Copernicus Center Press.
Dzidek, Tadeusz 2013. Funkcje sztuki w teologii. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Frith, Chris 2011. Od mózgu do umysłu. Jak powstaje nasz wewnętrzny świat. Tłum. A. Binder i M. Binder. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Gay, Voloney P. 2009. „A Conversation on Neuroscience And Religion.” W Neuroscience and Religion: Brain, Mind, Self, and Soul, red. V. P. Gay, 19–36. New York: Lexington Books.
Gesché, Adolphe 2005. Człowiek. Tłum. A. Kuryś. Alfa i omega. Poznań: W drodze.
Gilson, Etienne 1965. Elementy filozofii chrześcijańskiej. Tłum. T. Górski. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
Green, Joel B. 2004. What About the Soul?: Neuroscience and Christian Anthropology. Nashville: Abingdon Press.
Gulick von, Robert 2008. „Redukcja, emergencja i inne nowsze stanowiska na temat problemu umysł-ciało. Przegląd filozoficzny.” W Analityczna metafizyka umysłu. Najnowsze kontrowersje, red. M. Miłkowski i R. Poczobut, 144–90. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
Gurowitz, Edward M. 1975. Molekularne podstawy. pamięci (The molecular basis of memory). Tłum. J. Siuta i A. Szewczyk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Heller, Michał 2014. Sens życia i sens wszechświata: studia z teologii współczesnej. Kraków: Copernicus Center Press.
Hohol, Mateusz 2013. Wyjaśnić umysł: struktura teorii neurokognitywnych. Kraków: Copernicus Center Press.
Jan od Krzyża. 2004a. „Droga na Górę Karmel.” W Dzieła, Jan od Krzyża, tłum. B. Smyrak, 1:109–471. Kraków: Wydawnictwo Karmelitów Bosych.
―. 2004b. „Żywy płomień miłości.” W Dzieła, Jan od Krzyża, tłum. B. Smyrak, 2:277–408. Kraków: Wydawnictwo Karmelitów Bosych.
Johnson, Eric L. 1998. „Whatever Happened to the Human Soul? A Brief, Christian Genealogy of a Psychological Term.” Journal of Psychology and Theology 26 (1): 16–28.
Katarzyna ze Sieny. 1987. Dialog o Bożej Opatrzności, czyli Księga Boskiej Nauki. Tłum. L. Staff. Poznań: Wydawnictwo W Drodze.
Kiwka, Mirosław 1996. „Świętego Jana od Krzyża myśli o człowieku. Z antropologii św. Jana od Krzyża.” Wrocławski Przegląd Teologiczny 4 (1): 87–99.
Kongregacja Nauki Wiary. 1979. „List do Biskupów Kościoła Katolickiego o niektórych aspektach medytacji chrześcijańskiej «Orationis formas».” W W trosce o pełnię wiary. Dokumenty Kongregacji Nauki Wiary 1966–1994, red. J. Królikowski, tłum. J. Królikowski i Z. Zimowski, 337–52. Tarnów: Wydawnictwo Biblos.
Kupczak, Jarosław 2013. Teologiczna semantyka płci. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Martelet, Gustave 2000. Odnalezione życie wieczne. Tłum. M. Krzeprowska. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Miller, Patrick D. 1994. „Whatever Happened to the Soul?” Theology Today 50 (4): 507–10.
Pinker, Steven 2002. Jak działa umysł. Tłum. M. Koraszewska. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza.
Przybylski, Łukasz 2009. „System haptyczny – jak umysł dotyka świata?” W Funkcje umysłu, red. M. Urbański i P. Przybysz, 61–82. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Ramachandran, Vilayanur S. 2012. Neuronauka o podstawach człowieczeństwa: o czym mówi mózg? Tłum. A. i M. Bienderowie i E. Józefowicz. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Ratzinger, Joseph 1970. Wprowadzenie w chrześcijaństwo. Tłum. Z. Włodkowa. Kraków: Wydawnictwo Znak.
―. 2014. Zmartwychwstanie i życie wieczne. Studia o eschatologii i teologii nadziei. Tłum. J. Kobienia. JROO 10. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Ruszała, Andrzej 1999. Ze świętym Janem od Krzyża ku zjednoczeniu z Bogiem. Afektywność na drodze do zjednoczenia z Bogiem według św. Jana od Krzyża. Kraków: Wydawnictwo M.
Schweitzer, Franz-Josef 2002. „Iskierka duszy.” Red. P. Dinzelbacher. Tłum. B. Widła. Leksykon mistyki. Warszawa: Wydawnictwo Verbinum.
Searle, John R. 2010. Umysł: krótkie wprowadzenie. Tłum. J. Karłowski. Poznań: Dom Wydawniczy „Rebis”.
Skawroń, Jerzy 2007. Noc ducha i dezintegracja pozytywna. Kraków: Wydawnictwo Karmelitów Bosych.
Sobór Laterański V. 2003. „Sesja 8 (piątek 5 maja 1513): I. Potępienie wszelkich twierdzeń sprzecznych z prawdą chrześcijańskiej wiary objawionej na temat duszy ludzkiej.” W Dokumenty Soborów Powszechnych: tekst grecki, łaciński, polski, t. 4, red. A. Baron i H. Pietras, tłum. A. Baron, H. Pietras, i A. Caba, 56–61. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Sobór w Vienne. 2003. „Dekrety.” W Dokumenty Soborów Powszechnych: tekst grecki, łaciński, polski, t. 2, red. Arkadiusz Baron i Henryk Pietras, tłum. A. Baron, H. Pietras, i T. Wnętrzak, 533–637. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Strelau, Jan 2004. Psychologia: podręcznik akademicki. Psychologia ogólna. T. 2. Gdańsk: Wydawnictwo Psychologiczne.
Tomasz z Akwinu. 1998. Summa teologiczna: Traktat o człowieku I, 75–89. Tłum. S. Świeżawski. Kęty: Wydawnictwo Antyk.
Vetulani, Jerzy 2006. „Pamięć: Podstawy neurobiologiczne i możliwości wspomagania.” Farmakoterapia w Psychiatrii i Neurologii 22 (1): 7–18.
Wolinski, Joseph 1999. „Od ekonomii do «teologii» (III wiek)”. W Bóg zbawienia: tradycja, reguła i Symbole wiary: ekonomia zbawienia: rozwój dogmatów trynitarnych i chrystologicznych, red. B. Sesboüé i J. Wolinski, tłum. Piotr Rak, 159–209. Kraków: Wydawnictwo M.
Woźniak, Robert J. 2014. „Materialno-biologiczny wymiar obrazu Bożego w człowieku.” Scientia et Fides 2 (2): 271–88. doi:10.12775/SetF.2014.022.
Zeki, Semir 2009. „Neurologia wieloznaczności.” W Formy aktywności umysłu: ujęcia kognitywistyczne, red. A. Klawiter, tłum. A. Gruszka, 2: 422–52. Nowe Tendencje w psychologii 14. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
CC BY ND 4.0. Posiadaczem prawa autorskiego (Licencjodawcą) jest Autor, który na mocy umowy licencyjnej udziela nieodpłatnie prawa do eksploatacji dzieła na polach wskazanych w umowie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji niewyłącznej na korzystanie z Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego w następujących polach eksploatacji: a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (e-book, audiobook); c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera; e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY-ND 3.0) poprzez platformę cyfrową Wydawnictwa Naukowego UMK oraz repozytorium UMK.
- Korzystanie przez Licencjobiorcę z utrwalonego Utworu ww. polach nie jest ograniczone czasowo ilościowo i terytorialnie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji do Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego nieodpłatnie na czas nieokreślony
PEŁEN TEKST UMOWY LICENCYJNEJ >>
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 995
Liczba cytowań: 0
