Otwarty teizm – teologiczny ‘wymysł’ czy sensowna propozycja?
Słowa kluczowe
otwarty teizm, doktryna Boga, dialog teologii z naukami przyrodniczymi, indeterminizm, libertariańska wolnośćAbstrakt
Otwarty teizm to stanowisko teologiczne, które wstrząsnęło ewangelikalnym protestantyzmem, prowokując w jego łonie teologiczną debatę nad doktryną Boga i relacją Stwórca-stworzenie. Artykuł podejmuje się ekspozycji tegoż kierunku, wykazując że jest to jeden z typów tzw. teizmu wolnej woli (free will theism). Bóg otwartego teizmu to byt suwerenny i wszechmocny, który postanowił stworzyć człowieka na Swój obraz i podobieństwo, w co wpisuje się danie mu (libertariańskiej) wolności. Dokonując aktu stwórczego, Bóg samoograniczył Swoją wszechmoc i wszechwiedzę w stosunku do człowieka. Idee te spotkały się jednak z mocną krytyką, szczególnie ze strony ewangelikalnych kalwinistów, afirmujących deterministyczną wizję Opatrzności.
Po zapoznaniu czytelnika z samym otwartym teizmem, autor ukazał jego współczesny dialog z nauką, szczególnie z naukami przyrodniczymi. Otwarci teiści, tak jak i wszyscy teiści, nie akceptują przede wszystkim metafizycznego naturalizmu, który ich zdaniem ogranicza wachlarz możliwych rozwiązań na drodze poszukiwania przyczyn zjawisk, w tym odpowiedzeniu na pytanie o początki wszechświata. Wiodący przedstawiciele tej teologii przyjmują ewolucyjną kosmologię oraz współczesne teorie fizyczne dotyczące czasu i szczególnej teorii względności, próbując dokonać akomodacji swoich poglądów. Wszystko to pokazuje, że choć otwarty teizm jest kontrowersyjny i nietradycyjny, na pewno nie można mu odebrać sensowności wyznaczanej takimi pojęciami jak racjonalność, krytyka, metodologia.
Bibliografia
Bailey, David H. 2010. “Creationism and Intelligent Design: Scientific and Theological Difficulties.” Dialogue 43: 62-87.
Basinger, David. 1994. “Practical Implications.” W Clark H. Pinnock, Richard Rice, John Sanders, William Hasker, David Basinger, The Openness of God: A Biblical Challenge to the Traditional Understanding of God, 155-176. Downers Grove: InterVarsity Press.
Canale, Fernando L. 2000. “Doctrine of God.” W Handbook of Seventh-day Adventist Theology, (Commentary Reference Series, vol. 12), edited by Raoul Dederen, 105-159, Hagerstown: Review and Herald Publishing Association.
Hasker, William. 1989. God, Time, and Knowledge. New York: Ithaca.
Hasker, William. 2011. “The Need for a Bigger God.” W God in an Open Universe: Science, Metaphysics, and Open Theism, edited by William Hasker, Thomas Jay Oord, Dean Zimmerman, 15-29. Eugene: Wipf and Stock Publishers.
Hicks, John Mark. 2012. “Classic Arminianism and Open Theism: A Substantial Difference in their Theologies of Providence.” Trinity Journal 33: 3-18.
Kaszkowiak, Piotr. 2008. “Teizm otwarty: poszukiwanie drogi środka w filozofii religii.” Diametros 18: 18-40.
Koperski, Jeffrey. 2008. “Two Bad Ways to Attack Intelligent Design and Two Good Ones.” Zygon 43: 433-449.
Koperski, Jeffrey. 2011. “Metatheoretic Shaping Principles: Where Science Meets Theology.” W God in an Open Universe, 33-49.
Łukasiewicz, Dariusz. 2014. Opatrzność Boża, wolność, przypadek. Studium z analitycznej filozofii religii. Kraków-Poznań: W drodze.
Olson, Roger E. 2006. Arminian Theology: Myths and Realities. Downers Grove: InterVarsity Press.
Open Theism and the Undermining of Biblical Christianity: Beyond the Bounds, edited by John Piper, Justin Taylor, Paul Kjoss Helseth. Wheaton: Crossway Books.
Picirilli, Robert E. 2000. “Foreknowledge, Freedom, and the Future.” Journal of the Evangelical Theological Society 43: 259-271.
Picirilli, Robert E. 2001. “An Arminian Response to John Sander’s The God Who Risks: A Theology of Providence.” Journal of the Evangelical Theological Society 44: 467-491.
Pinnock, Clark H. 1986. “God Limits His Knowledge.” W Predestination & Free Will: Four Views of Divine Sovereignty & Human Freedom, edited by David & Randall Basinger, 141-162. Downers Grove: InterVarsity Press.
Pinnock, Clark H. 1989a. introduction to The Grace of God, The Will of Man, edited by Clark H. Pinnock, ix-xiv. Grand Rapids: Zondervan Publishing House.
Pinnock, Clark H. 1989b. “From Augustine to Arminius: A Pilgrimage in Theology” W The Grace of God, 15-30.
Pinnock, Clark H. 2001. Most Moved Mover: A Theology of God’s Openness. Grand Rapids: Baker Academic.
Pinnock, Clark H. 2002. “Open Theism: ‘What is this? A new teaching? – and with authority!’ (Mk 1:27).” Ashland Theological Journal 32: 39-53.
Pinnock, Clark H. 2003. “Reconstructing Evangelical Theology: Is the Open View of God a Good Idea?” Andrews University Seminary Studies 41: 215-227.
Pinnock, Clark H. 2005. “Open Theism: An Answer to My Critics.” Dialog: A Journal of Theology 44: 237-245.
Pinnock, Clark H 2006. “Divine Election as Corporate, Open, and Vocational.” W Perspectives on Election: Five Views, edited by Chad Owen Brand, 276-316. Nashville: Broadman & Holman Publishers.
Pinnock, Clark H. 2007. “Constrained by Love: Divine Self-Restraint according to Open Theism.” Perspectives in Religious Studies 34: 149-160.
Plantinga, Alvin. 2014. “Naturalizm metodologiczny?”, tłum. Radosław Plato, Filozoficzne Aspekty Genezy 11: 37-93.
Rice, Richard. 1980. Openness of God: The Relationship of Divine Foreknowledge and Human Free Will. Hagerstown: Review and Herald Publishing Association.
Rice, Richard. 1989. “Divine Foreknowledge and Free-Will Theism.” W The Grace of God, 121-139.
Sagan, Dariusz. 2015a. “Spór o możliwość wykrywania projektu w naukach przyrodniczych.” Scientia et Fides 3: 87-113.
Sagan, Dariusz. 2015b. Metodologiczno-filozoficzne aspekty teorii inteligentnego projektu. (Biblioteka Filozoficznych Aspektów Genezy, t. 6), Zielona Góra: Instytut Filozofii Uniwersytetu Zielonogórskiego.
Sanders, John. 1989. “God as Personal.” W The Grace of God, 165-180.
Sanders, John 2007. The God Who Risks: A Theology of Divine Providence. Downers Grove: InterVarsity Press.
Taylor, Justin. 2003. “A Bibliography on Open Theism.” W Open Theism, 385-392.
Ware, Bruce A. 2000. God’s Lesser Glory: The Diminished God of Open Theism. Wheaton: Crossway Books.
Woodruff, David M. 2011. “Presentism and the Problem of Special Relativity.” W God in an Open Universe, 94-124.
Zimmerman, Dean. 2011. “Open Theism and the Metaphysics of the Space-Time Manifold.” W God in an Open Universe, 125-157.
Netografia:
Donkor, Kwabena. Open Theism – A Review of the Issues. Dostęp: lipiec 17, 2015. https://www.adventistbiblicalresearch.org/sites/default/files/pdf/Open%20Theism.pdf.
What is an Evangelical?. Dostęp: sierpień 27, 2015. http://nae.net/what-is-an-evangelical/.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
CC BY ND 4.0. Posiadaczem prawa autorskiego (Licencjodawcą) jest Autor, który na mocy umowy licencyjnej udziela nieodpłatnie prawa do eksploatacji dzieła na polach wskazanych w umowie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji niewyłącznej na korzystanie z Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego w następujących polach eksploatacji: a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (e-book, audiobook); c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera; e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY-ND 3.0) poprzez platformę cyfrową Wydawnictwa Naukowego UMK oraz repozytorium UMK.
- Korzystanie przez Licencjobiorcę z utrwalonego Utworu ww. polach nie jest ograniczone czasowo ilościowo i terytorialnie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji do Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego nieodpłatnie na czas nieokreślony
PEŁEN TEKST UMOWY LICENCYJNEJ >>
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 871
Liczba cytowań: 2
