Oblicza religii Augusta Cieszkowskiego. Temporalny i dziejowy wymiar doświadczenia religijnego

Abstrakt

August Cieszkowski należy do największych filozofów polskiej filozofii narodowej i filozofów dziejów. Był też myślicielem, w którego systemie filozoficznym religia odgrywała olbrzymią rolę. Nie byłoby tego systemu bez religii. W artykule ukazuje się rolę myślenia religijnego w całym systemie historiozoficznym Cieszkowskiego. Podkreśla się, że Cieszkowski jako filozof ponownie chciał „zaczarować rzeczywistość” i to wtedy, gdy rozwijająca się nauka intensywnie pracowała nad jej „odczarowaniem”. Jednak to „zaczarowanie” nie odbywało się w jego myśli „przeciwko nauce”. Odwrotnie: myśliciel z Wierzenicy znakomicie wykorzystywał osiągnięcia nauki, aby wskazać, że „religia jest wszystkim”. To, co „boskie”, nie jest już ulokowane w tajemniczym i oddzielnym sacrum, lecz stanowi nasze codzienne życie i działanie.