Przejdź do sekcji głównej Przejdź do głównego menu Przejdź do stopki
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język
    • Deutsch
    • English
    • Español (España)
    • Français (France)
    • Italiano
    • Język Polski
  • Menu
  • Strona domowa
  • Aktualny numer
  • Archiwum
  • Ogłoszenia
  • O czasopiśmie
    • O czasopiśmie
    • Przesyłanie tekstów
    • Zespół redakcyjny
    • Rada Naukowa
    • Lista Recenzentów
    • Proces recenzji
    • Polityka Open Access
    • Zapora „ghostwriting” i „guest authorship”
    • Informacja o niepobieraniu opłat
    • Polityka prywatności
    • Zasady archiwizacji
    • Kontakt
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język:
  • Deutsch
  • English
  • Español (España)
  • Français (France)
  • Italiano
  • Język Polski

Scientia et Fides

Potencialidad-posibilidad: metafísica y ciencia
  • Strona domowa
  • /
  • Potencialidad-posibilidad: metafísica y ciencia
  1. Strona domowa /
  2. Archiwum /
  3. Tom 12 Nr 2 (2024) /
  4. Artykuły

Potencialidad-posibilidad: metafísica y ciencia

Autor

  • Manuel Lázaro Pulido Universidad Internacional de La Rioja, Logroño https://orcid.org/0000-0002-0064-5293
  • Esteban Anchústegui Igartua Universidad del País Vasco (UPV/EHU) https://orcid.org/0000-0001-8471-7305

DOI:

https://doi.org/10.12775/SetF.2024.023

Słowa kluczowe

contingencia, necesidad, probabilidad, potencia, mecánica cuántica, Duns Escoto, metafísica de la ciencia

Abstrakt

En el presente trabajo abordamos la cuestión metafísica de la potencialidad física y su relación con la potencialidad metafísica como una cuestión que ayuda a comprender la tarea de la metafísica de la ciencia. Para ello nos planteamos tres cuestiones. Una relativa a la relación entre necesidad y contingencia que tiene varias ramificaciones lógicas y naturales, que filosóficamente se vierte en la visión de un mundo fenoménico o real y concomitantemente a la intersección entre la aproximación racional y la empírica. Una segunda abordará la solución dada a esta intersección necesidad-contingencia a través del cálculo de probabilidades y su evolución hacia la probabilidad o potencialidad cuántica. La tercera cuestión tendrá como punto clave las raíces metafísicas medievales que plantea la física cuántica, especialmente la metafísica modal de Juan Duns Escoto.

Biogramy autorów

Manuel Lázaro Pulido - Universidad Internacional de La Rioja, Logroño

Universidad Bernardo O'Higgins, Santiago (Chile)

Esteban Anchústegui Igartua - Universidad del País Vasco (UPV/EHU)

Profesor Pleno del Departamento de Filosofía de los Valores y Antropología Social. Facultad de Educación, Filosofía y Antropología.

Bibliografia

Armstrong, David M. 1983. “Are the Laws of Nature Necessary or Contingent?” Capítulo. En What Is a Law of Nature?, 158–71. Cambridge: Cambridge University Press.

Aristóteles. 1982. Metafísica. 2ª Edición. Madrid: Gredos.

Balan, Roger. 2005. “L’Étrangeté du monde quantique.” La jaune & la rouge n. 604. https://www.lajauneetlarouge.com/letrangete-du-monde-quantique/

Bird, Alexander. 2007. Nature’s Metaphysics: Laws and Properties. Oxford: Oxford University Press.

Bigelow, John, y Robert Pargetter. 1991. “Mathematics in Science.” En Science and Necessity, 346–86. Cambridge: Cambridge University Press.

Briggs, John S. 2021. “Quantum or Classical Perception of Atomic Motion.” En Molecular Beams in Physics and Chemistry, editado por B. Friedrich, y H. Schmidt-Böcking, 195–221. Berlin: Springer.

Conway, John y Simon Kochen. 2006. “Theorem of Free-Will.” Foundations of Physics 36: 1441–73.

De Finetti, B. 1931. “Probabilismo. Saggio critico sulla teoria delle probabilità e sul valore della scienza.” Logos 14: 163–219.

Dieudonne Jean. 1987. Pour l’honneur de l’esprit humain. Les mathématiques aujourd’hui. Paris: Hachette.

Dumas, M. 1948. “L’introduction des probabilités dans les sciences concrètes.” Journal de la société statistique de Paris 89: 435–43.

Escoto, Juan Duns. 1954. Opera omnia. Vol. 3, editado por C. Balić, et al. Vatican City: Typis Polyglottis Vaticanis. [Ordinatio I, dist. 3.]

Escoto, Juan Duns. 1966. Opera omnia. Vol. 17, editado por C. Balić, et al. Vatican City: Typis Polyglottis Vaticanis. [Lectura I, dist. 8–45.]

Escoto, Juan Duns. 1973. Opera omnia. Vol. 7, editado por C. Balić, et al. Vatican City: Typis Polyglottis Vaticanis. [Ordinatio II, dist. 1–3.]

Escoto, Juan Duns. 1997. Quaestiones super libros Metaphysicorum Aristotelis, Libri I–V, editado por G. Etzkorn, et al. Opera Philosophica 3. St. Bonaventure, N.Y.: The Franciscan Institute.

Escoto, Juan Duns. 2008.The Examined Report of the Paris Lecture: Reportatio I–A, Texto latino y traducción al ingles. Vol. 2. Traducido y editado por Allan B.

Wolter y Oleg V. Bychkov. St. Bonaventure, N.Y.: Franciscan Institute. [Distinciones 22–48.]

Feynman, Richard. 1965. The Character of Physical Laws. London: Modern Library.

Galavotti, Maria Carla. 2011. “On Hans Reichenbach’s Inductivism.” Synthese 181(1): 95–111.

Georges, Antoine. 2010. “De l’atome au matériau. Les phénomènes quantiques collectifs: Chaire de Physique de la matière condensée. Leçon inaugurale prononcée le jeudi 8 octobre 2009.” En: De l’atome au matériau. Les phénomènes quantiques collectifs. From the atom to matter. Collective quantum phenomena. Paris: Collège de France, Fayard, 2010. DOI: https://doi.org/10.4000/books.cdf.337.

Girle, Rod. 2003. Possible Worlds. Routledge Huoranszki, Ferenc. 2019. “The Contingency of Physical Laws.” Principia 23: 487–502.

Kielkopf, Charles F. 1978. “Duns Scotus’s Rejection of ‘Necessarily Exists’ as a Predicate.” Journal of History of Philosophy 16(1): 13–21.

Kneale, William. 1949. Probability and Induction. Oxford: Clarendon Press.

Knuuttila, Simo. 1981. “Time and Modality in Scholasticism.” En Reforging the Great Chain of Being. Studies of the History of Modal Theories, editado por Simo Knuuttila, 163–257. Dordrecht–Boston: Reidel.

Kripke, Saul A. 1972. Naming and Necessity. Cambridge: Harvard University Press.

Langford, Cooper H. 1930. “Otherness and Dissimilarity.” Mind 39: 454–61.

Largeault, Jean. 1989. Revue de Métaphysique et de Morale 94(30): 419–21.

Lewis, David K. 1986. On the Plurality of Worlds. Oxford: Blackwel.

Llamas, Vicente. 2020. “Eidos e Identitas indiscernibilium en mecánica cuántica.” Scientia et Fides 8(1): 141–63. DOI: https://doi.org/10.12775/SetF.2020.007.

Llamas, Vicente. 2022. “De univocatione entis revisión basal de una ontología dinamicista.” Cauriensia 17: 213–42.

Lowe. Edward Jonathan. 1998. The Possibility of Metaphysics: Substance, Identity and Time. New York: Oxford University Press.

Penrose, Roger. 2004. The road to Reality. A complete Guide to the Laws of the Universe. London: Jonathan Cape.

Putallaz, François-Xavier. 2001. “Introduction.” En Duns Scot, John. 1307–1308. Tractatus de Primo Principio0 – Traité du premier principe, traducción de J. D. Caglioli, J. M. Meilland y F. X. Putallaz, dirigido por R. Imbach). Paris: Vrin.

Schrödinger, Erwin. 1932. Über Indeterminismus in der Physik. Ist die Naturwissenschaft milieubedingt? Zwei Vorträge zur Kritik der naturwissenschaftlichen Erkenntnis. Leipzig: J. A. Barth.

Tiercelin, Claudine. 2016. “La métaphysique et les sciences. Les nouveaux enjeux.” Lato Sensu: Revue de la société de philosophie des sciences 3(1). DOI: https://doi.org/10.20416/lsrsps.v3i1.583.

Tiercelin, Claudine. 2011. Le Ciment des choses. Paris: Ithaque.

Valentini Antony y Hans Westman. 2005. “Dynamical origin of quantum probabilities.” Proceedings of the Royal Society A Mathematical, Phisical and Engineering Sciences 461: 253–72.

Vernant, Denis. 1998. “Sign conceptions in logic from the 19th century to the present.” En 2. Teilband: Ein Handbuch zu den zeichentheoretischen Grundlagen von Natur und Kultur, editado por Roland Posner, Klaus Robering y Thomas A. Sebeok, 1483–1511. Berlin, New York: De Gruyter Mouton.

Wigner, Eugene P. 1960. “The unreasonable effectiveness of mathematics in the natural sciences. Richard courant lecture in mathematical sciences delivered at New York University, May 11, 1959.” Communications on Pure and Applied Mathematics 13: 1–14.

Scientia et Fides

Pobrania

  • PDF (Español (España))

Opublikowane

2024-10-25

Jak cytować

1.
LÁZARO PULIDO, Manuel & ANCHÚSTEGUI IGARTUA, Esteban. Potencialidad-posibilidad: metafísica y ciencia . Scientia et Fides [online]. 25 październik 2024, T. 12, nr 2, s. 217–243. [udostępniono 4.7.2025]. DOI 10.12775/SetF.2024.023.
  • PN-ISO 690 (Polski)
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Pobierz cytowania
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Numer

Tom 12 Nr 2 (2024)

Dział

Artykuły

Licencja

Prawa autorskie (c) 2024 Manuel Lázaro Pulido, Esteban Anchústegui Igartua

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

CC BY ND 4.0. Posiadaczem prawa autorskiego (Licencjodawcą) jest Autor, który na mocy umowy licencyjnej udziela nieodpłatnie prawa do eksploatacji dzieła na polach wskazanych w umowie.

  • Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji niewyłącznej na korzystanie z Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego w następujących polach eksploatacji: a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (e-book, audiobook); c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera; e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY-ND 3.0) poprzez platformę cyfrową Wydawnictwa Naukowego UMK oraz repozytorium UMK.
  • Korzystanie przez Licencjobiorcę z utrwalonego Utworu ww. polach nie jest ograniczone czasowo ilościowo i terytorialnie.
  • Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji do Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego nieodpłatnie na czas nieokreślony

PEŁEN TEKST UMOWY LICENCYJNEJ >>

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 251
Liczba cytowań: 0

ISSN/eISSN

ISSN: 2300-7648

eISSN: 2353-5636

Wyszukiwanie

Wyszukiwanie

Przeglądaj

  • Indeks autorów
  • Lista archiwalnych numerów

Użytkownik

Użytkownik

Aktualny numer

  • Logo Atom
  • Logo RSS2
  • Logo RSS1

Informacje

  • dla czytelników
  • dla autorów
  • dla bibliotekarzy

Newsletter

Zapisz się Wypisz się

Język / Language

  • Deutsch
  • English
  • Español (España)
  • Français (France)
  • Italiano
  • Język Polski

Tagi

Szukaj przy pomocy tagu:

contingencia, necesidad, probabilidad, potencia, mecánica cuántica, Duns Escoto, metafísica de la ciencia
W górę

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partnerzy platformy czasopism

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Instytut Tomistyczny
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polska Fundacja Przemysłu Kosmicznego
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Deklaracja dostępności Sklep wydawnictwa