Właściciel Psałterza floriańskiego w pierwszej połowie XV wieku
DOI:
https://doi.org/10.12775/SZ.2020.04Słowa kluczowe
Psałterz floriański, Jan z Lipan, Buda w średniowieczu, kontakty polsko-węgierskie, proweniencja rękopisuAbstrakt
Proweniencja Psałterza floriańskiego (Warszawa, BN, 8002 III) aż po połowę XVI w. pozostaje nieznana. Informuje o niej jednak wytarta zapiska własnościowa z XV w. na k. Iv, rzadko wspominana w badaniach. W artykule przedstawiam odczyt i interpretację tej notki. Wskazuję też na jeszcze jeden kodeks (Wiedeń, ÖNB, Cod. 1352) posiadający identyczną zapiskę. Wedle przedstawionej identyfikacji, właścicielem obu ksiąg był patrycjusz budziński Jan z Lipan (zm. 1438/1440). Przedstawiam krótki życiorys tej postaci oraz stosunki wiążące go z Królestwem Polskim. Ostatnia część pracy dotyczy znaczenia tej identyfikacji dla dalszych badań nie tylko nad wtórną historią Psałterza, ale też nad etapami jego powstawania.
Bibliografia
Źródła drukowane
Budapest történetének okleveles emlékei / Monumenta diplomatica civitatis Budapest, t. 3, oprac. L.B. Kumorowitz, Budapest 1987
Codex diplomaticus Hungariae, t. 10, cz. 6, oprac. G. Fejér, Budae 1844
Metryka Uniwersytetu Krakowskiego z lat 1400–1508, t. 1, wyd. A. Gąsiorowski, T. Jurek, I. Skierska, współpr. R. Grzesik, Kraków 2004
Psałterz Florjański łacińsko-polsko-niemiecki: rękopis Biblioteki Narodowej w Warszawie, oprac. R. Gansiniec, W. Taszycki, S. Kubica, red. L. Bernacki, Lwów 1939
Végh A., Buda város középkori helyrajza, t. 1–2, Monumenta Historica Budapestina, t. 15–16, Budapest 2006–2008
Opracowania
Bernacki L., Geneza i historja Psałterza florjańskiego, Lwów 1927 [nadb. z: „Rocznik Zakładu Narodowego im. Ossolińskich” 1, 1927]
Boreczky A., Book Culture in Medieval Hungary, w: The Art of Medieval Hungary, red. X. Barral i Altet, P. Lővei, V. Lucherini, I. Takács, Roma 2018, s. 283–303
Brückner A., Psałterze polskie do połowy XVI wieku, Rozprawy Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności w Krakowie, t. 34, Kraków 1902
Cybulski M., Badania językoznawcze nad Psałterzem floriańskim – przeszłość i perspektywy, „Rocznik Biblioteki Narodowej”, 42, 2011, s. 38–56
Draskóczy I., Commercial Contacts of Buda along the Danube and Beyond, w: Medieval Buda in Context, red. B. Nagy, M. Rady, K. Szende, A. Vadas, Leiden–Boston 2016, s. 278–299
Dvořáková D., The Economic Background to and the Financial Politics of Queen Barbara of Cilli in Hungary (1406–1438), w: Money and Finance in Central Europe During the Later Middle Ages, red. R. Zaoral, Basingstoke–New York 2016, s. 110–128
Gębarowicz M., Psałterz floriański i jego geneza, Wrocław–Warszawa–Kraków 1965
Inwentarz rękopisów do połowy XVI wieku w zbiorach Biblioteki Narodowej, oprac. J. Kaliszuk, S. Szyller, Warszawa 2012
Janowska B., Psałterz floriański, w: Wawel 1000–2000: wystawa jubileuszowa. Katalog, t. 1: Kultura artystyczna dworu królewskiego i katedry, Zamek Królewski na Wawelu, maj – lipiec 2000. Katedra krakowska – biskupia, królewska, narodowa, Muzeum Katedralne na Wawelu, maj – wrzesień 2000, red. M. Piwocka, D. Nowacki, Kraków 2000, s. 48 n.
Kelényi B., Akademia Krakowska i jej węgierscy studenci, w: Na wspólnej drodze. Kraków i Budapeszt w średniowieczu. Katalog wystawy. Muzeum Historyczne Miasta Krakowa, Muzeum Historyczne Budapesztu: Kraków 2017, red. G. Lichończak-Nurek, Kraków–Budapeszt 2017, s. 147–151
Kubinyi A., A budai német patriciátus társadalmi helyzete családi összeköttetéseinek tükrében a XIII. századtól a XV. század második feléig, „Levéltári Közlemények”, 42, 1971, s. 203–268 [przedruk w: tenże, Tanulmányok Budapest középkori történetéről, t. 2, red. I. Kenyeres, P. Kis, C. Sasfi, Budapest 2009, s. 457–512]
Kubinyi A., Die Nürnberger Haller in Ofen. Ein Beitrag zur Geschichte des Südosthandels im Spätmittelalter, „Mitteilungen des Vereins für Geschichte der Stadt Nürnberg”, 52, 1963/1964, s. 80–128
Kuźmicki M., Czynnik pamięciowy w powstawaniu tekstu średniowiecznego, „Polonica”, 35, 2015, s. 115–129
Kuźmicki M., Tajemnice staropolskiego manuskryptu BN Ms. III 8002. Małe litery inicjalne, „Rocznik Biblioteki Narodowej”, 42, 2011, s. 57–86
Madas E., Die in der Österreichischen Nationalbibliothek erhaltenen Handschriften des ehemaligen Augustiner-Chorherrenstiftes St. Dorothea in Wien, „Codices Manuscripti”, 8, 1982, s. 81–110
Madas E., Internationalismus und Regionalität der Schriftkultur des ungarischen Spätmittelalters vom 15. bis zum Beginn des 16. Jahrhunderts, w: Régionalisme et internationalisme. Problèmes de paléographie et de codicologie du Moyen Âge: actes du XVe colloque du Comité International de Paléographie Latine (Vienne, 13–17 septembre 2005), red. O. Kresten, F. Lackner, Wien 2008, s. 167–176
Mályusz E., Kaiser Sigismund in Ungarn 1387–1437, Budapest 1990
Mejor M., Psałterz floriański – wciąż nieodkryty, Przegl. Hum., 55, 2001, nr 1 (424), s. 85–95
Miodońska B., Psalterium trilingue zwane Psałterzem Floriańskim, w: Malarstwo gotyckie w Polsce, t. 2: Katalog zabytków, red. A.S. Labuda, K. Secomska, Warszawa 2004, s. 345–347
Nehring W., Iter Florianense. O Psałterzu Floryańskim łacińsko-polsko-niemieckim w szczególności o polskim jego dziale, Poznań 1871
Nikolicza E., Pośrednictwo Wrocławia i Zgorzelca w przekazywaniu prawa magdeburskiego do Budy, Sobótka, 69, 2014, nr 1, s. 23–33
Rábik V., Nemecké osídlenie na území východného Slovenska v stredoveku (Šarišská župa a slovenské časti žúp Abovskej, Zemplínskej a Užskej), Bratislava 2006
Simader F., Bücher aus der mittelalterlichen Universität Wien und ihrem Umfeld, Wien 2007 <https://webarchiv.onb.ac.at/web/20150803112715/http://www.onb.ac.at/sammlungen/hschrift/kataloge/universitaet/Register.htm> [16.03.2020]
Szende K., Kraków i Buda w sieci kontaktów handlowych średniowiecznej Europy, w: Na wspólnej drodze. Kraków i Budapeszt w średniowieczu. Katalog wystawy. Muzeum Historyczne Miasta Krakowa, Muzeum Historyczne Budapesztu: Kraków 2017, red. G. Lichończak-Nurek, Kraków–Budapeszt 2017, s. 23–29
Śnieżyńska-Stolot E., Tajemnice dekoracji Psałterza Floriańskiego. Z dziejów średniowiecznej koncepcji uniwersum, Warszawa 1992
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 230
Liczba cytowań: 0
