Oryginalne fragmenty kroniki Wiganda von Marburg – opis źródłoznawczy, nowa edycja i polskie tłumaczenie
DOI:
https://doi.org/10.12775/SZ.2021.06Słowa kluczowe
średniowiecze, piśmiennictwo, kroniki, tłumaczenia, zakon niemiecki, Prusy, Wigand von MarburgAbstrakt
Artykuł zawiera nową edycję oryginalnych fragmentów kroniki Wiganda von Marburg, które zachowały się do czasów współczesnych. We wstępie do edycji omówiona została jej podstawa rękopiśmienna z uwzględnieniem dotychczasowych wydań, a także przedstawione zostały zasady edytorskie. Edycja obejmuje łącznie 11 fragmentów oryginalnego rymowanego tekstu kroniki napisanej w latach 1393‒1394 w języku średnio-górno-niemieckim. Fragmenty te zachowały się jako resztki dwóch późnośredniowiecznych rękopisów oraz w XVI-wiecznym wydaniu kroniki Caspara Schütza. Do oryginalnego tekstu dołączone zostały odpowiednie fragmenty łacińskiego tłumaczenia kroniki na podstawie nowej edycji z 2017 r.
Bibliografia
Źródła
Barack K.A., Bruchstücke aus Wigand von Marburg Reimchronik, „Germania”, 12, 1867, s. 194–205
Brüchstück einer Reimchronik des Deutsch-Ordens aus dem Anfange des 15. Jahrhunderts, „Mittheilungen aus dem Gebiete der Geschichte Liv-, Ehstund Kurland’s”, 3, 1845, s. 129–133
Die Chronik Wigands von Marburg. Originalfragmente, lateinische Uebersetzung und sonstige Ueberreste, wyd. Th. Hirsch, w: SRP, t. 2, Leipzig 1863, s. 453–662
Ein Fragment der Reimchronik Wigands von Marburg, wyd. W. Hubatsch, U. Arnold, w: SRP, t. 6, Frankfurt am Main 1968, s. 44–49
Hartknoch Ch., Altund Neues Preussen oder Preussischer Historien, Franckfurt–Leipzig 1684
Krömecke E., Ein Bruchstück eines mhd. Gedichtes, „Anzeiger für Kunde der deutschen Vorzeit”, N.F., 5, 1858, nr 10, szp. 335–336
Krömecke E., „Neue Preußische Provinzial-Blätter”, 3. Folge, 2, 1858, s. 357–358
Preußisches Urkundenbuch. Politische (allgemeine) Abteilung, t. 3, z. 2: 1342–1345, wyd. H. Koeppen, Marburg 1958
Schütz C., Historia rerum Prussicarum, Zerbst 1592
Schütz C., Historia rerum Prussicarum, [Leipzig] 1599
Thoma H., Ein neues Bruchstück aus der Reimchronik Wigands von Marburg, „Zeitschrift für deutsches Altertum und deutsche Literatur”, 74, 1937, s. 39–45
Vygandas Marburgietis, Naujoji Prūsijos kronika, tłum. R. Jasas, red. K. Gudmantas, Vilnius 1999
Wigand von Marburg, Cronica nova prutenica, oprac. S. Zonenberg, K. Kwiatkowski, Toruń 2017
Zwei Fragmente der Reimchronik Wigands von Marburg, wyd. Th. Hirsch, w: SRP, t. 4, Leipzig 1870, s. 1–8
Opracowania
Barack K.A., Bruchstücke aus Wigand von Marburg Reimchronik, „Germania”, 12, 1867, s. 194–205
Blaschka A., Konrad Gesselen, ein Mitarbeiter von Johannes Długosz. Epilog zum „Monumentum Thorunense”, „Wissenschaftliche Zeitschrift der Martin Luther Universität Halle-Wittenberg”, 10, 1961, nr 4, s. 893–895
Blaschka A., Monumentum Thorunense, „Wissenschaftliche Zeitschrift der Martin Luther Universität Halle-Wittenberg”, 7, 1957/1958, nr 4, s. 715–726
Eichenberger N., Mackert Ch., Überarbeitung und Online-Publikation der Erschließungsergebnisse aus dem DFG-Projekt zur Neukatalogisierung der ehemals Donaueschinger Handschriften in der Badischen Landesbibliothek Karlsruhe, unter Mitarbeit von Ute Obhof sowie unter Einbeziehung von Vorarbeiten von Wolfgang Runschke und Sabine Lütkemeyer [Beschreibungen via Manuscripta Mediaevalia], <http://www.manuscriptamediaevalia.de/?xdbdtdn!%22obj%2031577285%22&dmode=doc#|4> [dostęp: 22.03.2020]
Florâ B.N., Bor´ba moskovskih knâzej za smolenskie i černigovskie zemli vo vtoroj polovinie XIV v., w: Problemy istoričeskoj geografii Rossii, t. 1: Formirovanie gosudarstvennoj territorii Rossii, Moskva 1982, s. 58‒80
Franz W., Das Benedikterinnenkloster St. Marien zu Königsberg, „Altpreußische Forschungen”, 11, 1934, s. 168‒187
Golubovskij P.V., Istoriâ Smolenskoj zemli do načala XV st., Kiev´´ 1895
Golubovskij P.V., Knâža doba na Rysì: portreti elìti, Bìla Cerkva 2006
Handschriftenbeschreibung 2067, w: Handschriftencensus. Eine Bestandsaufnahme der handschriftlichen Überlieferung deutschsprachiger Texte des Mittelalters, <https://handschriftencensus.de/2067> [dostęp: 22.03.2020]
Handschriftenbeschreibung 2068, w: Handschriftencensus. Eine Bestandsaufnahme der handschriftlichen Überlieferung deutschsprachiger Texte des Mittelalters, <https://handschriftencensus.de/2068> [dostęp: 22.03.2020]
Hirsch Th., Einleitung, w: Die Chronik Wigands von Marburg. Originalfragmente, lateinische Uebersetzung und sonstige Ueberreste, wyd. Th. Hirsch, w: SRP, t. 2, Leipzig 1863, s. 429‒452
Jarzebowski M., Die Residenzen der preußischen Bischöfe bis 1525, Prussia Sacra, t. 3, Toruń 2007
Jóźwiak S., Wyprawa armii krzyżackiej z Prus do Estonii w latach 1343–1344, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie”, 238, 2002, nr 4, s. 495–500
Jóźwiak S., Trupinda J., Krzyżackie zamki komturskie w Prusach. Topografia i układ przestrzenny na podstawie średniowiecznych źródeł pisanych, Toruń 2012
Kienhorst H., Lering en stichting op klein formaat. Middelnederlandse rijmteksten in eenkolomsboekjes van perkament, t. 2: Handschriften, Miscellanea Neerlandica, t. 32, Leuven 2005
Lackner F., współpr. A. Haidinger, Katalog der Streubestände in Wien und Niederösterreich, cz. 1: Nichtarchivalische mittelalterliche Handschriften und Fragmente in Korneuburg, Mistelbach, Retz, St. Pölten, Tulln, Waidhofen an der Thaya, Weitra, Wien, Wiener Neustadt und aus Privatbesitz. Katalogband und CD-ROM, Österreichische Akademie der Wissenschaften, Phil.-Hist. Klasse, Denkschriften, t. 272, Veröffentlichungen der Kommission für Schriftund Buchwesen des Mittelalters, seria II, t. 5, Wien 2000
Malm M., Wigand von Marburg, w: Deutsches Literatur-Lexikon. Biographisches-bibliographisches Handbuch, t. 32, wyd. 3, Berlin‒Boston 2013, szp. 341‒343
Mouchard F., La Maison de Smolensk. Une dynastie princière du Moyen Âge russe (1125‒1404), Bibliothèque russe de l’Institut d’études slaves, t. 131, Paris 2015
Paszkiewicz H., Jagiellonowie a Moskwa, t. 1: Litwa a Moskwa w XIII i XIV wieku, Warszawa 1933 (repr.: 2014)
Perlbach M., Der Übersetzer des Wigands von Marburg, „Altpreußische Monatsschrift”, 32, 1895, s. 411–424
Petrauskas R., Tolima bičiulystė: asmeniniai Vokiečių ordino pareigūnų ir Lietuvos valdovų santykiai, w: Kryžiaus karų epocha Baltijos regionu tautų istorinėje sąmonėje. Mokslinių straipsnių rinkinys, red. R.R. Trimonienė, R. Jurgaitis, Saulės 2007, s. 206–221
Schneider K., Die deutschen Handschriften der Bayerischen Staatsbibliothek München. Die mittelalterlichen Fragmente Cgm 5249–5250, Catalogus codicum manu scriptorum Bibliothecae Monacensis, t. 5, cz. 8, Wiesbaden 2005
Sumowski M., Duchowni diecezjalni w średniowiecznym Toruniu. Studium prozopograficzne, Toruń 2012
Tęgowski J., Pierwsze pokolenia Giedyminowiczów, Poznań–Wrocław 1999
Thoma H., Ein neues Bruchstück aus der Reimchronik Wigands von Marburg, „Zeitschrift für deutsches Altertum und deutsche Literatur”, 74, 1937, s. 39–45
Trimonienė R., Vygando Marburgiečio kronika. Įvadas, w: Vygandas Marburgietis, Naujoji Prūsijos kronika, tłum. R. Jasas, red. K. Gudmantas, Vilnius 1999, s. 5–45
Voigt J., Geschichte Preussens von den ältesten Zeiten bis zum Untergange der Herrschaft des Deutschen Ordens, t. 5: Die Zeit vom Hochmeister Ludolf König von Weizau 1342 bis zum Tode des Hochmeisters Konrad von Wallenrod 1393, Königsberg 1832
Vojtovič L., Knâzìvs´kì dinastìï Shìdnoï Êvropi (kìnec´ IX ‒ počatok XVI st.): sklad, syspìl´na i polìtična rol´, L´vìv 2000
Vollmann-Profe G., Wigand von Marburg, w: Die deutsche Literatur des Mittelalters. Verfasserlexikon, t. 11: Nachträge und Korrekturen, red. B. Wachinger, G. Keil, K. Ruh, W. Schröder, F.J. Worstbrock, wyd. 2, Berlin–New York 2004, szp. 1658‒1662
Wenta J., Studien über die Ordensgeschichtsschreibung am Beispiel Preußens, Subsidia Historiographica, t. 2, Toruń 2000
Witthöft H., Metrologische Überlegungen zur Kulmer Handfeste 1233/51, w: Beiträge zur geschichte des Deutschen Ordens, t. 2, wyd. U. Arnold, Quellen und Studien zur Geschichte des Deutschen Ordens, t. 49; Veröffentlichungen der Internationalen Historischen Kommission zur Erforschung des Deutschen Ordens, t. 5, Marburg 1993, s. 68‒86
Wolff L., Wigand von Marburg, w: Die Deutsche Literatur des Mittelalters. Verfasserlexikon, t. 4, red. K. Langosch, Berlin 1953, szp. 964‒968
Zajączkowski S., Polska a Zakon Krzyżacki w ostatnich latach Władysława Łokietka, Archiwum Towarzystwa Naukowego we Lwowie, Dział 2, t. 6, z. 2, Lwów 1929
Zonenberg S., Kronika Wiganda z Marburga, Bydgoszcz 1994
Zonenberg S., Wstęp źródłoznawczy i historyczny, w: Wigand von Marburg, Cronica nova prutenica, oprac. S. Zonenberg, K. Kwiatkowski, Toruń 2017, s. 13–44
Strony internetowe
Mittelalterliche Handschriften in Österreich, <https://manuscripta.at/hs_detail.php?ID=1667> [dostęp: 22.03.2020]
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 397
Liczba cytowań: 0
