Quod ex pretio habes – some remarks on the scope of unjustiAed enrichment liability in Roman law
DOI:
https://doi.org/10.12775/SIT.2017.016Słowa kluczowe
prawo rzymskie, bezpodstawne wzbogacenie, utrata wzbogacenia, quod ex pretio habesAbstrakt
W artykule zajmuję się wybranymi aspektami ustania wzbogacenia w prawie rzymskim. Analizuję szczególny problem sprzedaży w dobrej wierze osobie trzeciej korzyści majątkowej uzyskanej cudzym kosztem bez podstawy prawnej. Problem ten został poruszony przez Ulpiana w D.12.6.26.12 (Ulp. 26 ad ed.), gdzie jurysta ten użył sformułowania quod ex pretio habes, które może być dwojako interpretowane: „to, co pozostało ci z ceny”, lub „to, co otrzymałeś jako cenę”. W przekładach Digestów stosowana jest pierwsza interpretacja, podczas gdy w literaturze romanistycznej przeważa druga. Przedstawiam poglądy wyrażone w literaturze i analizuję relewantne źródła prawa rzymskiego w poszukiwaniu wskazówek, która z tych interpretacji jest właściwa. Ostatecznie dochodzę do wniosku, że współczesne przekłady wzmiankowanego fragmentu powinny uwzględnić pogląd dominujący w nauce, albowiem znajduje on potwierdzenie w innych źródłach.Bibliografia
Archi G.G., La donazione. Corso di diritto romano, Milano 1960.
Amelotti M., La „donatio mortis causa” in diritto romano, Milano 1953.
Bojarski W., Remarks on Textual Reconstruction in Roman Law, in: Le droit et le monde contemporain. Mélanges à la mémoire de Henryk Kupiszewski, ed. W. Wołodkiewicz and M. Zabłocka, Warsaw 1996, pp. 83–89.
Corpus Iuris Civilis. Digesten 11–20, Text und Übersetzung, ed. O. Beherends, R. Knütel, B. Kupisch, H. H. Seiler, Heidelberg 1999.
Das Corpus Iuris Civilis in’s Deutsche übersetzt von einem Vereine Rechtsgelehrter und herausgegeben, von C. E. Otto, B. Schilling und C. F. F. Sintenis. Dritter Theil der Pandecten. Zwölftes und dreizehntes Buch. Übersetzt von M. R. Schneider unter der Redaction des C.E. Otto, Leipzig 1830.
Di Paola S., Donatio mortis causa. Corso di diritto romano, Napoli 1969.
Digesta Iustiniani. Digesta Justyniańskie. Tekst i przekład [Digest of Justinian. Text and translation], vol. III, books 12–19, ed. T. Palmirski, Kraków 2014.
Flume W., Der Wegfall der Bereicherung in der Entwicklung vom römischem zum geltenden Recht, in: Festschrift für Hans Niedermeyer zum 70. Geburtstag, Göttingen 1953.
Fuchs J. G., Consumptio nummorum (discepatio nondum consumpta), in: Mèlanges Philippe Meylan, vol. I: Droit romain, Lausanne 1963, pp. 125–137.
Hähnchen S., Die causa condictionis. Ein Beitrag zum klassischen römischen kondiktionenrecht, Berlin 2003.
Harke J.D., Das klassische römische Kondiktionensystem, IURA 2003, pp. 49–86.
Jansen N., Die Korrektur grundloser Vermögensverchiebungen als Restitution? Zur Lehre von der ungerechtfertigten Bereicherug bei Savigny, ZSS 120, 2003, pp. 106–182.
Juentgen D.A., Unjusti'ed enrichment in New Zealand and in German Law, “Canterbury Law Review”, vol. 8, issue 3 (2002), pp. 505–528.
Jung P., Das Rückforderungsrecht des Schenkers mortis causa Zugleich eine Abhandlung zu D 39,6,39 und D 39,6,35,2–3, in: Pichonnaz. Spuren des römischen Rechts - Festschrift für Bruno Huwiler zum 65. Geburtstag, Bern 2007, pp. 325–357.
Kaden E.H., Das Schriftum der Jahre 1950–1953 zur römischen Bereicherungslehre, ZSS 71, 1954, pp. 555–590.
Kaser M., Das Geld im römischen Sachenrecht, TR 29, 1961, pp. 167–229.
Kaser M., Knütel R., Römisches Recht, München 2003.
Koschembahr-Lyskowski von I., Die Condictio als Bereicherungsklage im römischen Recht, vol. 1, Weimar 1903.
Koschembahr-Lyskowski von I., Die Condictio als Bereicherungsklage im römischen Recht, vol. 2, Weimar 1907.
Księżak P., Bezpodstawne wzbogacenie. Art. 405–414 KC [Unjusti'ed enrichment. Art. 405–414 of the Polish civil code], Warszawa 2007.
Kupisch B., Umgerechtfertigte Bereicherung. Geschichtliche Entwicklungen, Heidelberg 1987.
Liebs D., The History of Roman Condictio up to Justinian, in: The Legal Mind. Essays for Tony Honoré, ed. N. MacCormick and P. Birks, Oxford 1986, pp. 163–183.
Lübtow v. U., Beiträge zur Lehre von der condictio nach römischem und geltendem Recht. Studien zum römischem und geltendem Recht, Berlin 1952.
Łętowska E., Bezpodstawne wzbogacenie [Unjusti'ed enrichment], Warszawa 2000.
Misera K., Der Bereicherungsgedanke bei der Schenkung unter Ehegatten, Köln–Wien.
Müller-Ehlen M., Hereditatis petitio. Studien zur Leistung auf fremde Schuld und zur Bereicherungshaftung in der römischen Erbschaftsklage, Köln–Weimar–Wien 1998.
Niederländer H., Die Bereicherungshaftung im klassischen römischen Recht, Weimar 1953.
Sanhlippo C., Condictio indebiti I. Il fondamento dell’obbligazione da indebito, Milano 1943.
Schwarz F., Die Grundlage der condictio im klassischen römischen Recht, Münster–Köln 1952.
Schulz F., Die actiones in id quod pervenit u. in quantum locupletior factus est, Breslau 1905.
Siber H., Retentio propter res donatas, in: Studi in onore di Salvatore Riccobono nel XL anno del suo insegnamento, t. 3, Palermo 1936, pp. 241–282.
Simonius P., Die Donatio mortis causa im klassischen römischen Recht, Basel 1958.
Sobczyk M., The problem of causa condictionis in the settlements of Roman jurists and in modern Polish unjusti6ed enrichment law, “Studia Prawnoustrojowe” 9, 2009, pp. 29–42.
Sobczyk M., Darowizna na wypadek śmierci w projekcie zmiany kodeksu cywilnego a rzymska donatio mortis causa [Donation in contemplation of death in the draft of the amendment to the Polish civil code and Roman donatio mortis causa, in: Interes prywatny, a interes publiczny
w prawie rzymskim, ed. B. Sitek, K. Naumowicz, K. Zaworska, Olsztyn 2012, pp. 231–243.
Sobczyk M., Świadczenie w zamierzonym celu, który nie został osiągnięty. Studium z prawa rzymskiego [Performance made for a specific purpose that was not achieved. Study in Roman law], Toruń 2012.
The Digest of Justinian, transl. Ch.H. Monro, vol. II, Cambridge 1909.
The Digest of Justinian. Translation ed. A. Watson, vol. 1, Philadelphia 1985.
Tort-Martorell LLabrés C., La revocación de la donatio mortis causa en el derecho romano clásico, Madrid 2003.
Visser D. P., Responsability to Return Lost Enrichment, “Acta Iuridica” 175, 1992, pp. 175–202.
Wacke A., Die Zahlung mit fremden Geld. Zum BegriQ des „pecuniam consumere“, BIDR 79, 1976, pp. 49–144.
Waldstein W., Zur Frage der condictio bei irrtümlicher Leistung nichtgeschuldeter operae, in: Iuris Professio. Festgabe für Max Kaser zum 80. Geburtstag, Wien–Köln–Graz 1986, pp. 319–330.
Zimmermann R., The Law of Obligations. Roman Foundations of the Civilian Tradition, Cape Town–Wetton–Johannesburg 1990.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 247
Liczba cytowań: 0
