Sowieckie prawo karne w latach 1917-1922
DOI:
https://doi.org/10.12775/SIT.2024.024Słowa kluczowe
prawo bolszewików, prawo karne, terror, DzierżyńskiAbstrakt
Lenin uważał, że po rewolucji proletariackiej państwo i prawo znikną. W okresie przejściowym będzie istniała dyktatura proletariatu. Dwoma dekretami (nr 1 i nr 3 „o sądzie”) z 1917 i 1918 r. władze bolszewickie proklamowały, że całe dotychczasowe prawo przestaje istnieć. Przystąpiły do tworzenia nowego prawa. Nowe prawo w państwie bolszewików miało być zupełnie inne niż w państwach burżuazyjnych. Dotyczyło to zarówno prawa konstytucyjnego, jak i prawa cywilnego, karnego i wszelkich innych gałęzi prawa.
Autor zajął się prawem karnym, gdyż w okresie wojny domowej po rewolucji (1917–1921/22) odegrało ono szczególną rolę. Bolszewicy od początku wprowadzili rządy terroru. Oficjalnie terror został zapoczątkowany dekretem z dnia 5 września 1918 r. „o czerwonym terrorze”. Instytucją realizującą terror była ustanowiona już w grudniu 1917 r. bezpieka, na czele której Lenin postawił bolszewika polskiego pochodzenia Feliksa Dzierżyńskiego.
Bibliografia
Albright M. (współpraca B. Woodward), Faszyzm: ostrzeżenie, przeł.K. Mironowicz, Warszawa 2018.
Arendt H., Korzenie totalitaryzmu, t. 2, przeł. D. Grinberg i M. Szawiel, Warszawa 2008.
Baszkiewicz J., Władza, Wrocław 1999.
Besançon A., Święta Ruś, przeł. Ł. Maślanka, Warszawa 2012.
Bierdiajew M., Źródła i sens komunizmu rosyjskiego, przeł. H. Paprocki, Kęty 2005.
Bolecki W., „Mój Bildungsroman” (Rozmowa o „Innym świecie”), w: G. Herling-Grudziński, Inny świat. Zapiski sowieckie, Kraków 2000.
Conquest R., Uwagi o spustoszonym stuleciu, przeł. T. Biedroń, Poznań 2002.
Dzierżyński F., Pisma wybrane, Warszawa 1951.
Filar M., W służbie utopii. 73 lata radzieckiego prawa karnego, Toruń 1992.
Friedrich C.J., Brzeziński Z.K., Dyktatura totalitarna i autokracja, wyd. 2 popr. przez C.J. Friedricha, przeł. H. Jankowska, Warszawa 2021.
Heller M., Niekricz A., Utopia u władzy. Historia Związku Sowieckiego, t. 1, przeł. A. Mietkowski, Wrocław 1989.
Historia Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (bolszewików). Krótki kurs, Warszawa 1948.
Kodeks karny republik sowieckich, przeł. R. Lemkin i in., Warszawa 1926.
Kołakowski L., Główne nurty marksizmu. Powstanie, rozwój, rozkład, Londyn 1988.
Laskowska K., Przestępczość w Rosji z perspektywy kryminologii i prawa karnego, Białystok 2016.
Lemkin R., Ustawodawstwo karne Rosji Sowieckiej. Kodeks karny. Procedura karna, w: [odbitka z:] Encyklopedia podręczna prawa karnego, t. 25, Warszawa 1938.
Lenin W., Co robić? Palące zagadnienia naszego ruchu, w: W. Lenin, Dzieła wybrane, t. 1 [bez tłumacza], Warszawa 1949.
Lenin W., Dzieła wszystkie, t. 35, 40, Warszawa 1988.
Lenin W., O zadaniach proletariatu w obecnej rewolucji [Tezy kwietniowe; 7 kwietnia 1917], w: W. Lenin, Dzieła wybrane, t. 2, Warszawa 1978.
Lenin W., Państwo i rewolucja, w: W. Lenin, Dzieła wszystkie, t. 33, Warszawa 1987.
Lenin W., Rewolucja u bram. Pisma wybrane z roku 1917, wybrał, wprowadzeniem oraz posłowiem opatrzył S. Žižek, przedmowa S. Sierakowski, przeł. J. Kutyła. Kraków 2006.
Lewickyj B., Terror i rewolucja, przeł. A. Palicki, Wrocław 1990.
Lityński A., GUŁag w systemie pracy ZSRR, w: Praca, jej rola i funkcje społeczne na przestrzeni wieków w kontekście Europy Środkowej, red. A. Barciak, seria naukowa: „Kultura Europy Środkowej”, t. 21, Katowice–Zabrze 2018.
Lityński A., Leninizm – tworzywo komunistycznego totalitaryzmu, „Miscellanea Historico-Iuridica” [przyjęte do druku w 2024 r.; redaktor zdecydował, że tekst będzie tłumaczony na język angielski, a więc ukaże się pod innym – angielskim – tytułem].
Lityński, Między „białym” a „czerwonym” imperium. Rzecz o narodach w Rosji 1972–1922, Sosnowiec 2018.
Lityński A., Prawo Rosji i ZSRR 1917–1991, czyli historia wszechzwiązkowego komunistycznego prawa (bolszewików). Krótki kurs, wyd. 3, Warszawa 2017.
Makarewicz J., Wstęp, w: Kodeks karny republik sowieckich, przeł. R. Lemkin, Warszawa 1926.
Marks K., Engels F., Manifest komunistyczny, Warszawa 1983.
Mienszagin W., Wyszynska Z., Radzieckie prawo karne, przeł. zespół oficerów WP, Warszawa 1953.
Radzieckie prawo pracy, red. N.G. Aleksandrow, przeł. J. Licki i J. Dąbrowski, Warszawa 1951.
Subbotin O., Das sowjetische Arbeitsrecht zwischen den Weltkriegen 1917–1941, w: Modernisierung durch Transfer zwischen den Weltkriegen, red. T. Giaro, Frankfurt am Main 2007.
Trocki L., Moje życie. Próba autobiografii, przeł. J. Barski i S. Łukomski, Warszawa 1930.
Walicki A., Filozofia prawa rosyjskiego liberalizmu, Warszawa 1995.
Walicki A., Zarys myśli rosyjskiej. Od oświecenia do renesansu religijno-filozoficznego, Kraków 2005.
Walicki A., Marksizm i skok do królestwa wolności. Dzieje komunistycznej utopii, Warszawa 1996.
Werth N., Państwo przeciw społeczeństwu. Przemoc, represje i terror w Związku Sowieckim, przeł. A. Nieuważny, w: Czarna księga komunizmu. Zbrodnie, terror, prześladowania, wstęp do polskiego wydania K. Kersten, Warszawa 1999.
Wieczorkiewicz P., Sowiety. Historia ZSRR, Łomianki 2017.
Wołkogonow D., Lenin, przeł. M. Antosiewicz, Warszawa 1997.
Декрет Совета Народных Комиссаров, № 503, Об организации управления казачьими областями, w: Собрание узаконений и распоряжений правительства за 1917–1918 гг. » № 39. от 8 июня (26 мая) 1918 г.
Иcтoрия зaкoнoдaтeльcтвa CCCP и PCФCP пo угoлoвнoму прoцeccу и oргaнизaции cудa и прoкурaтуры 1917–1954 гг. Cбoрник дoкумeнтoв, ред. C.A. Гoлунcкий, Москва 1955.
Исаев И.А., История государства и права России, Москва 2016.
История отечественнoго государства и права, част 2, четвертое издане, переработанное и дополненное, авторский коллектив под редакцией О.И. Чистякова, Москва 2006.
История советской конституции (в документах) 1917–1956, Государственное издательство юридической литературы, Москва 1957.
История советской конституции. Сборник документов. 1917–1957, Издательство Академии Наук СССР, Москва 1957.
Нaрoдный Koмиссaриaт Юстиции РСФСР. Пoстaнсвление oт 12 декaбря 1919 гoдa: Руководящие начала по уголовному праву РСФРР. СУ РСФСР 1919, № 66, ст. 590.
Об отмене обязательной воинской повинности и об установлении полной свободы передвижения казаков, w: Собрание узаконений и распоряжений правительства за 1917–1918 гг. Статья № 68.
Постановление ВЦИК и Совета Народных Комиссаров «Об отмене применения высшей меры наказания (расстрелы)». 17 января 1920 г. // «Собрание узаконений 1920 г.» № 4–5, ст. 22. https://docs.historyrussia.org/ru/nodes/157740-postanovlenie-vtsik-i-soveta-narodnyh-komissarov-locale-nilob-otmene-primeneniya-vysshey-mery-nakazaniya-rasstrely-locale-nil-17-yanvarya-1920-g (dostęp: 16.06.2024 r.).
Постановление ВЦИК и Совета Народных Комиссаров «Об отмене применения высшей меры наказания (расстрелы)». 17 января 1920 г. //«Собрание узаконений 1920 г.» № 4–5, ст. 22. https://docs.historyrussia.org/ru/nodes/157740-postanovlenie-vtsik-i-soveta-narodnyh-komissarovlocale-nil-ob-otmene-primeneniya-vysshey-mery-nakazaniya-rasstrely-localenil-17-yanvarya-1920-g (dostęp: 16.06.2024 r.).
Руководящие начала по уголовному праву РСФРР, s. 1–5, w: Нaрoдный Koмиссaриaт Юстиции РСФСР. Пoстaнсвление oт 12 декaбря 1919 гoдa: Руководящие начала по уголовному праву РСФРР. СУ РСФСР 1919, № 66, ст. 590. https://www.consultant.ru/cons/cgi/online.cgi?req=doc&base=ES U&n=4859#v2fzpFUOekO2mV7F5 (dostęp: 16.06.2024 r.).
Смирнов В.Т., Шаргородский М.Д., w: Сорок лет советского права 1917–1957, t. 1, Период строительства социализма, (ред.) О.С. Иоффе, Ленинград 1957.
Угoлoвнoe зaкoнoдaтeльcтвo CCCР и cоюзных рecпублик. Cбoрник (Ocнoвныe зaкoнoдaтeльныe aкты), (ред.) Д.C. Карев. Государственное издательство юридической литературы, Москва 1957.
Уголовный кодекс РСФСР 1922 г. ВСЕРОССИЙСКИЙ ЦЕНТРАЛЬНЫЙ ИСПОЛ-НИТЕЛЬНЫЙ КОМИТЕТ: ПОСТАНОВЛЕНИЕ от 1 июня 1922 года О ВВЕ-ДЕНИИ В ДЕЙСТВИЕ УГОЛОВНОГО КОДЕКСА Р.С.Ф.С.Р. https://nnov.hse.ru/ba/law/igpr/sov_gos/ugkod_22 (dostęp: 5.06.2024 r.).
Энциклопедия государства и права, t. 3, (ред.) П. Стучка, Москва 1930.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Adam Lityński
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 217
Liczba cytowań: 0
